امروز: سه شنبه, ۰۴ ارديبهشت ۱۴۰۳ برابر با ۱۳ شوّال ۱۴۴۵ قمری و ۲۳ آوریل ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 275585
۱۶۹۱۴
۳۰
۱
نسخه چاپی
Elon Musk

ایلان ماسک | شرکت های ایلان ماسک | اختراعات و نوآوری های ایلان ماسک | ده راز موفقیت از ایلان ماسک

ایلان ریو ماسک (Elon Reeve Musk) در ۲۸ ژوئن سال ۱۹۷۱ در پرتوریا، آفریقای جنوبی متولد شد. ایلان فرزند ارشد یک خانوادهٔ ۵ نفره بود. پدر وی، اِرول ماسک متولد آفریقای جنوبی و بزرگ شدهٔ انگلیس، مهندس و مادر کانادایی – انگلیسی وی به اسم مِی ماسک متخصص رژیم غذایی و مدل بود

ایلان ماسک | شرکت های ایلان ماسک | اختراعات و نوآوری های ایلان ماسک | ده راز موفقیت از ایلان ماسک

ایلان ماسک ، یکی از بزرگ ترین کارآفرینان و یکی از ثروتمندترین افراد جهان است. ماسک، مالک شرکت هایی نظر اسپیس ایکس و تسلا موتورز، آن قدر زندگی پر فراز و نشیبی داشته که خواندن داستان آن برای همه ما جذاب باشد.

زندگی ایلان ماسک

ایلان ریو ماسک  (Elon Reeve Musk) در ۲۸ ژوئن سال ۱۹۷۱ در پرتوریا، آفریقای جنوبی متولد شد. ایلان فرزند ارشد یک خانوادهٔ ۵ نفره بود. پدر وی، اِرول ماسک متولد آفریقای جنوبی و بزرگ شدهٔ انگلیس، مهندس و مادر کانادایی – انگلیسی وی به اسم مِی ماسک متخصص رژیم غذایی و مدل بود.

در زمان کودکی، ایلان آن چنان در خیال پردازی های خود در مورد اختراعات غرق شده بود که به دلیل بی توجهی ایلان به اطراف خود، والدین ایلان برای بررسی شنوایی اش به پزشک مراجعه کردند.

وی یک برادر کوچکتر به اسم کیمبال (متولد ۱۹۷۲) و یک خواهر کوچکتر به اسم توسکا (متولد ۱۹۷۴) دارد.

یکی از اتفاقات بسیار تاثیرگذار در زندگی ایلان ماسک جدا شدن پدر و مادر وی از یکدیگر بود که باعث شد او برای زندگی با پدر، همراه با خواهر و برادرش در آفریقای جنوبی اقامت کند. ایلان اصلاً دوست نداشت که در آن کشور بماند، چرا که آن‌جا، جایی نبود که ایلان بتواند در آن پیشرفت کند. پس تصمیم گرفت تا دست به کاری بزند که باعث شود او از این شرایط رهایی پیدا کند و به آمریکا مهاجرت کند. این کار در سن دوازده سالگی  او رخ داد که توانست یک بازی کامپیوتری فوق العاده بسازد. این بازی، Blastar نام داشت که حدود 500 دلار فروش کرد! ! جالب است بدانید موضوع بازی در مورد افرادی بود که میخواستند کشتی های فضایی دشمنانشان را ساقط کنند.

در ۱۷ سالگی، در سال ۱۹۸۹، ایلان برای ورود به دانشگاه کوئینز (Queen Univerdity) و فرار از خدمت اجباری در ارتش آفریقای جنوبی، به کانادا نقل مکان کرد. در آن سال، ایلان توانست تابعیت کانادا را به دست آورد، زیرا تا حدودی احساس می کرد گرفتن تابعیت آمریکا از این طریق آسان تر است.

در سال ۱۹۹۲، ایلان ماسک برای تحصیل در زمینه تجارت و فیزیک در دانشگاه پنسیلوانیا، کانادا را ترک کرد. وی در رشته لیسانس اقتصاد فارغ التحصیل شد و برای گرفتن لیسانس دوم (لیسانس فیزیک) آن جا ماند.

پس از ترک پنسیلوانیا، ماسک عازم دانشگاه استنفورد در کالیفرنیا شد تا دکترای خود را در رشته فیزیک انرژی ادامه دهد. رفتن او به کالیفرنیا کاملا با رونق اینترنت همراه شد و او پس از گذشت تنها دو روز، از دانشگاه استنفورد کناره گیری کرد تا بخشی از جریان شکوفایی اینترنت شود و اولین شرکت خود به نام زیپ-۲ (Zip2) را در سال ۱۹۹۵ راه اندازی کرد. ایلان ماسک در سال ۲۰۰۲ شهروند ایالات متحده شد.

ایلان ماسک ۲ بار ازدواج کرد. او در سال ۲۰۰۰ با جاستین ویلسون (Justine Wilson) ازدواج کرد و صاحب ۶ فرزند شدند. در سال ۲۰۰۲ پسرشان را که تنها ۱۰ هفته سن داشت، بر اثر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) از دست دادند.

پس از طلاق جنجالی از ویلسون، ماسک با بازیگری بنام تالولا رایلی (Talulah Riley) آشنا شد. آن ها در سال ۲۰۱۰ ازدواج کردند. این زوج پس از جدایی در سال ۲۰۱۲، مجددا در سال ۲۰۱۳ با هم ازدواج کردند. رابطه آنها در نهایت با طلاق در سال ۲۰۱۶ پایان یافت.

ایلان ماسک | شرکت های ایلان ماسک | اختراعات و نوآوری های ایلان ماسک | ده راز موفقیت از ایلان ماسک

شرکت های ایلان ماسک

شرکت زیپ-۲ (Zip2)

ماسک اولین شرکت خود با نام زیپ ۲ را در سال ۱۹۹۵ به همراه برادرش، کیمبال ماسک، راه اندازی کرد. Zip2 ، یک راهنمای شهر آنلاین، بزودی برای وب سایت های جدید نیویورک تایمز و شیکاگو تریبون (New York Times و Chicago Tribune)  محتوا ارائه می کرد. در سال ۱۹۹۹، بخشی از شرکت کمپک کامپیوتر (Compaq Computer)، زیپ ۲ را با ۳۰۷ میلیون دلار پول نقد و ۳۴ میلیون دلار به صورت سهام خریداری کرد.

شرکت پی پل (PayPal)

در سال ۱۹۹۹، ایلان و کیمبال ماسک از پول حاصل از فروش شرکت زیپ-۲، برای سرمایه گذاری در X.com، یک شرکت خدمات/ پرداخت مالی آنلاین، استفاده کردند. خریداری X.com در سال بعد، منجر به ایجاد شرکتی که امروزه با نام PayPal شناخته شده است، شد.

در اکتبر ۲۰۰۲، هنگامی که پی پل توسط ایی بی (eBay) با ۱٫۵ میلیارد دلار سهام خریداری شد، ماسک اولین درآمد میلیاردی خود را بدست آورد. پیش از فروش، ماسک ۱۱ درصد از سهام پی پل را در اختیار داشت.

شرکت اسپیس ایکس (SpaceX)

در مارس ۲۰۱۷، اسپیس ایکس شاهد پرواز آزمایشی موفقیت آمیز و فرود یک موشک فالکون ۹ (Falcon 9) ساخته شده از قطعات قابل استفاده مجدد بود، توسعه ای که در را برای سفرهای فضایی با قیمت مناسب تر باز کرد.

این شرکت در ماه فوریه ۲۰۱۸ با آزمایش موفقیت آمیز موشک قدرتمند فالکون هوی (Falcon Heavy،) یک لحظه مهم دیگر را نیز تجربه کرد. فالکون هوی، مجهز به تقویت کننده های اضافی فالکون ۹، به منظور حمل بارهای عظیم در مدار طراحی شده و به صورت بالقوه به عنوان یک فضاپیما برای مأموریت در اعماق فضا به کار گرفته می شود.

برای پرتاب آزمایشی، ماشین رودستر (Roadster) قرمز آلبالویی شرکت تسلای ماسک در موشک Falcon Heavy قرار داده شد. این ماشین برای ثبت نمای قرار گرفتن این وسیله نقلیه در مدار خورشید به دوربین مجهز گردید.

شرکت تسلا (Tesla Motors)

یکی دیگر از دارایی های ماسک تسلا موتورز است؛ شرکتی که در زمینه تولید انبوه خودروهای الکتریکی و مقرون به صرفه فعالیت دارد. این کمپانی 5 سال بعد از تاسیس اش در سال 2008 میلادی یک خودروی اسپورت به نام رودستر را معرفی کرد که 0 تا صد کیلومتر بر ساعت را ظرف تنها 3.7 ثانیه پر می کرد و بعد از هر بار شارژ باتری لیتیومی-یونی اش مسافتی در حدود 400 کیلومتر را می پیمود.

تسلا که در ادامه بخشی از سهامش توسط دایملر خریداری شد و با تویوتا نیز همکاری های استراتژیکی را آغاز نمود، در ژوئن سال 2010 میلادی به بازار بورس آمریکا راه یافت و 226 میلیون دلار سرمایه کسب کرد.

مدل اس موفقیت دیگری بود که توسط تسلا تکرار شد و نخستین خودروی الکتریکی این شرکت لقب گرفت که می توانست بعد از هر بار شارژ 426 کیلومتر را طی کند. در سال 2013، مجله موتور ترند عنوان خودروی برگزیده سال را به مدل اس داد.

 ماسک نظارت بر تمام محصولات، مهندسی و طراحی محصولات این شرکت را بر عهده دارد.

شرکت بورینگ (Boring Company)

در ژانویه سال ۲۰۱۷، ماسک “Boring Company” را راه اندازی کرد، شرکتی به منظور ساخت تونل برای کاهش ترافیک خیابان. او اولین آزمایش حفاری این شرکت را با یک حفاری آزمایشی روی ملک شرکت اسپیس ایکس در لس آنجلس شروع کرد. اواخر اکتبر همان سال، ماسک اولین عکس از پیشرفت شرکت خود را در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد.

ایلان ماسک | شرکت های ایلان ماسک | اختراعات و نوآوری های ایلان ماسک | ده راز موفقیت از ایلان ماسک

اختراعات و نوآوری های ایلان ماسک

هایپر لوپ (Hyperloop)

در آگوست ۲۰۱۳، ماسک ایده ای برای شکل جدید حمل و نقل به نام “Hyperloop” منتشر کرد، اختراعی که در حین سفر بین شهرهای بزرگ، در آن از مسافران پذیرایی می شود و در عین حال به شدت زمان سفر را کاهش می دهد.

در صورت مقاومت این سیستم در برابر شرایط آب و هوایی و در صورت بهره گرفتن از انرژی تجدید پذیر، هایپر لوپ قادر خواهد بود با سرعت نزدیک به بیش از ۱۱۲۶ کیلومتر در ساعت مسافران را در شهرهای دور، از طریق شبکه ای از لوله های کم فشار جا به جا کند. ماسک خاطرنشان کرد: ساخت و آماده شدن هایپرلوپ می تواند ۷ تا ۱۰ سال طول بکشد.

اگرچه او ادعا کرد هایپر لوپ از هواپیما یا قطار ایمن تر است (با هزینه تقریبی ۶ میلیارد دلار- تقریباً یک دهم هزینه سیستم ریلی که توسط ایالت کالیفرنیا برنامه ریزی شده است)، اما این اندیشه ی ماسک تردیدهایی را نیز به همراه داشته است.

در ژانویه سال ۲۰۱۷ اولین مسابقه هایپر لوپ پاد جهت برگزیدن نمونه اولیه پیشنهادی طراحان کشور، در تاسیسات اسپیس ایکس برگزار شد.

هوش مصنوعی و Neuralink

ماسک علاقه خود را به هوش مصنوعی دنبال کرده و به عنوان یکی از اعضای صندوق غیر انتفاعی OpenAI در آمد. این شرکت تحقیقاتی در اواخر سال ۲۰۱۵ با مأموریت اعلام شده برای پیشرفت هوش دیجیتال به نفع بشریت، راه اندازی شد.

در سال ۲۰۱۷ نیز گزارش شد که ماسک در حال پشتیبانی مالی و سرمایه گذاری در زمینه ای به نام نورالینک (Neuralink) است که قصد دارد وسایلی را برای کاشت در مغز انسان ایجاد کند و به مردم کمک کند تا با نرم افزار ادغام شوند. وی در مورد پیشرفت شرکت در طی گفت و گویی در ژوئیه ۲۰۱۹، توضیح داد که این دستگاه ها از یک تراشه میکروسکوپی تشکیل شده اند که از طریق بلوتوث به یک تلفن هوشمند متصل می شود.

قطار های سریع السیر

در اواخر نوامبر سال ۲۰۱۷، پس از آن که امانوئل، شهردار شیکاگو، پیشنهاداتی برای ساخت و بهره برداری از خط ریلی پرسرعت که باعث انتقال مسافران از فرودگاه اوهار به مرکز شهر شیکاگو در ۲۰ دقیقه یا کمتر را داد، ماسک در توئیتی اعلام کرد که با شرکت خود ” Boring Company” در رقابت حضور خواهد داشت.

ماسک گفت که مفهوم شیکاگو لوپ (Chicago loop) (ایده ی شهردار شیکاگو) با هایپر لوپ متفاوت خواهد بود، طی کردن این مسیر نسبتاً کوتاه، نیازی به ایجاد خلاء برای از بین بردن اصطکاک هوا ندارد.

ایلان ماسک | شرکت های ایلان ماسک | اختراعات و نوآوری های ایلان ماسک | ده راز موفقیت از ایلان ماسک

شکست‌های ایلان ماسک

اجازه فعالیت نداشتن به عنوان مدیرعامل

یکی از اولین چالش‌های ایلان ماسک این بود که تیم اجرایی به او اجازه نمی‌دادند به عنوان مدیرعامل شرکتی که تأسیس کرده است فعالیت کند. تیم اجرایی اعتقاد داشتند که ماسک به اندازه کافی مسئولیت اجرایی ندارد و به همین دلیل نمی‌تواند مدیرعامل باشد. دلیل دیگر این بود که ایلان سابقه کمی دارد و به همین دلیل سراغ شخص دیگری رفتند.

مرگ اولین فرزند

فرزند اول او به نام نوادا در اولین هفته‌های زندگی‌اش به دلیل یک سندروم ناشناخته از دنیا رفت. فرزند او ده هفته سن داشت و به دلیل این که دیگر نفس نکشید از دنیا رفت. این اتفاق تأثیر عمیقی بر روی او و همسرش گذاشت.

شکست سه موشک اولیه SpaceX

شرکت SpaceX تقریبا بعد از سه تلاش ناموفق برای پرتاب موشک شکست خورده بود. آن‌ها سرمایه برای ساخت و پرتاب سه موشک از ناسا گرفته بودند و هر 3 تلاششان برای پرتاب موشک ناموفق بود. بعد از سومین شکست ایلان ماسک اعضای تیم را جمع کرد و گفت: «گوش کنید. ما این کار را انجام می‌دهیم. همه چیز درست می‌شود. نترسید!» او مقداری پول از دوستان قدیمی خود در Paypal جمع کرد و مجددا تلاش کرد. و این بار موفق شد!

تسلا با تأخیری بیش از 4 سال ارائه محصول کرد

گزارشاتی مبنی بر این که شرکت تسلا هیچ وقت نمی‌تواند ماشین برقی خود را وارد بازار کند به داده می‌شد. خیلی از خبرنگاران گفتند او یک کلاه‌بردار است که قصد دارد توسط پول مردم به رویای کودکانه خود برسد. بسیاری از مردم معتقد بودند ایلان ماسک شکست خواهد خورد چرا که در 50 سال گذشته هیچ شرکت خودروسازی موفقی پیدا نشده است و هیچ شرکتی تا امروز نتوانسته خودرو برقی بسازد. اما ایلان با رونمایی از خودرو تسلا رودستر، تمامی این حرف‌ها را از بین برد. تسلا بدون نیاز به هیچ‌گونه بازاریابی موفق شد هزاران دستگاه از ماشین جدید خود را بفروشد. امروزه افراد مشهور زیادی از ماشین‌های تسلا استفاده می‌کنند. یکی از این افراد لئوناردو دی‌کاپریو است.

در سال 2008 به زندگی شخصی و کاری‌اش یک ضربه وارد شد

در سال 2008 بحران اقتصادی باعث شد میلیون‌ها نفر بیکار شوند و غول‌های اقتصادی دچار وضعیت بدی شوند. این اتفاق تأثیر بزرگی روی وضعیت تسلا و SpaceX گذاشت. او باید انتخاب می‌کرد که تمام پول خود را به دو بخش تقسیم کند و در هر دو شرکت سرمایه‌گذاری کند یا یکی از آن‌ها را انتخاب کند و سرمایه خود را وارد آن کند. که این تصمیم دوم باعث مرگ شرکت دیگر می‌شد.

در این زمان ایلان از همسر خود جدا شد. او درگیر فرآیند دادگاهی شد؛ فرآیندی که باعث شد سرمایه شخصی‌اش خدشه‌دار شود. او همچنین می‌گوید که در این دوران دچار افسردگی شدیدی هم شده است.

ولی در نهایت تصمیم گرفت که پولش را نصف کند و در هر دو شرکت سرمایه‌گذاری کند. در روز کریسمس همان سال، او تماسی از ناسا دریافت کرد. ناسا قصد داشت 6 میلیارد دلار در شرکت SpaceX سرمایه‌گذاری کند. تصمیمش درست بود و در نهایت هر دو شرکت نجات پیدا کردند. او با دختر دیگری آشنا شد که مدل بود و با او ازدواج کرد.

ایلان ماسک | شرکت های ایلان ماسک | اختراعات و نوآوری های ایلان ماسک | ده راز موفقیت از ایلان ماسک

ده راز موفقیت از ایلان ماسک

1- برای رهبر شدن، بخوانید و آموزش ببینید

مدرسه تمام می‌شود اما آموزش هرگز نباید تمام شود.

ایلان ماسک دانشنامه بریتانیکا را در کودکی خوانده است. هم‌زمان با رشد او هرگز مطالعه و آموزش دیدنش متوقف نشده است.

ایلان ماسک می‌گوید خواندن پست در رسانه‌های اجتماعی مطالعه محسوب نمی‌شود. مطالعه با کار عملی و تمرین باید همراه باشد.

در کتاب‌هایی که افق‌های دید شما را گسترش می‌دهد و بینش‌ها و ایده‌های تازه‌ای در اختیار شما قرار می‌گذارد، غرق شوید. جای تعجب نیست که بزرگ‌ترین آموزش‌گیرندگان، بزرگ‌ترین افراد یک جامعه می‌شوند.

2- ارزش ارائه دهید نه محصول و خدمت

ایلان ماسک می‌گوید تبلیغات مهم است اما تمام پول‌هایم را صرف آن نمی‌کنم. او همیشه در هنگام راه‌اندازی یک پروژه جدید از خود می‌پرسد: «آیا نتیجه این کارم ارزش‌های تازه‌ای به افراد اضافه می‌کند یا خیر؟ در غیر این صورت فعالیت باید متوقف شود»

3- ریسک کنید قبل از اینکه زندگی مانع آن شود

جوانی فرصت مناسبی برای کارآفرینی است که نباید از دست برود.

ایلان ماسک می‌گوید: «همان‌طور که سنتان زیاد می‌شود، تعهدات شما افزایش می‌یابد. پس پیشنهاد می‌کنم اکنون برای انجام کارهای شجاعانه‌تان ریسک کنید، پشیمان نمی‌شوید. یا پیروز می‌شوید و یا یاد می‌گیرید».
همان‌طور که سن شما بالاتر می‌رود، ریسک‌پذیری بر خانواده و فرزندان شما بیشتر می‌شود. همچنین، شما زمان کمتری خواهید داشت.

4- شب‌زنده‌دار باشید و دود چراغ بخورید!

ایلان ماسک برای اخلاق کاری خود شهرت دارد.

او معمولاً بیش از 100 ساعت در هفته کار می‌کند. هیچ‌کس نمی‌گوید با کار زیاد لزوماً موفق خواهید شد، اما دفعه‌ بعد که احساس خستگی، بی‌انگیزگی و یا دلسردی کردید ایلان ماسک را به خاطر بیاورید.

5- شکایت نکنید، غر نزنید؛ فقط خلق کنید!

وقتی در ترافیک قرار می‌گیریم، احتمالاً یا به شهرداری بدوبیراه می‌گوییم یا با ماشین‌های دیگر درگیر و یا کلافه و سردرگم می‌شویم! ایلان ماسک این‌گونه نیست. او می‌گوید به جای غرغر کردن و شکایت از هرچیزی، به دنبال راه‌حل باشید. غر زدن شما هیچ دردی را دوا نمی‌کند. در عوض وقتی برای یافتن راه‌حل جستجو کنید، حتماً آن را می‌یابید.

مثلاً ایلان ماسک آن‌قدر جستجو کرد تا کمپانی «بورینگ» را راه انداخت. این کمپانی با تأسیس تونل‌های ویژه به کم کردن تراکم خیابان‌ها و بزرگراه‌ها کمک می‌کند.

شکایت و غرغر نشانه‌ای از این است که یک مشکل حل نشده است؛ اما توجه به شکایات یک راه عالی برای یافتن راه‌حل‌های خلاقانه است که مردم واقعاً به آن نیاز دارند.

6- شرکای خود را مثل خانواده‌ دوست داشته باشید

بهترین رهبران کسب‌وکار، مشتریان و همکاران خود را مثل خانواده دوست دارند. مثلاً ماسک به طور منظم با توییتر از مشتریان خود تشکر می‌کند. شاید کوچک به نظر برسد اما مردم به آن توجه می‌کنند.

ارزشمندترین دارایی ما مشتریان ما هستند. اگر مراقب آن‌ها باشیم، آن‌ها نیز از کسب‌وکار ما مراقبت می‌کنند.

مثل ایلان ماسک، زمانی را برای خارج شدن از گوشه‌ دفتر خود صرف کنید تا سنگ بنای کسب‌وکار خود را از طریق کارکنان و روابط مشتری ایجاد کنید.

7- برای موفقیت برنامه‌ریزی کنید ولی آماده‌ شکست هم باشید

هیچ راه تضمین‌شده‌ای برای موفقیت وجود ندارد. اگر زندگینامه ایلان ماسک را بخوانید می بینید که خود ایلان ماسک هم بعد از راه‌اندازی تسلا یا پی پال، مطمئن نبود کارش می‌گیرد!

اما می‌گوید اگر چیزی خیلی برای شما مهم است، باید برای آن تلاش کنید حتی اگر نتیجه احتمالی شکست باشد.

اگر به چیزی اهمیت می‌دهید، باید هر کاری می‌توانید برای رسیدن به واقعی شدن آن رؤیا انجام دهید درعین‌حال، برای شکست آماده باشید. پذیرفتن شکست زمانی که یک برنامه پشتیبان دارید، بسیار راحت‌تر است.

8- به دنبال روند نباشید، خودتان روندهای تازه‌ای ایجاد کنید

روندهای سابق را رها کنید و به ایجاد نوآوری‌های جدید تمرکز کنید. موفق‌ترین شرکت‌ها سعی در دنبال کردن رقیب ندارند. بیشترین تمرکز را بر کار خودتان بگذارید تا رشد کنید. کاری به اینکه رقبا چه می‌کنند نداشته باشید.

9- یک حلقه بازخورد ایجاد کنید

همیشه جا برای پیشرفت هست. ماسک می‌گوید: «بسیار مهم است که یک حلقه بازخورد داشته باشید، حلقه‌ای که دائماً در مورد آنچه انجام داده‌اید و اینکه چگونه می‌توانید آن را بهتر انجام دهید فکر ‌کنید. من فکر می‌کنم این بهترین توصیه است: به طور مداوم در مورد چگونگی انجام بهتر کارها فکر کنید و خود را به چالش بکشید.»

از انتقاد منفی نترسید. انتقادات می‌تواند جنبه‌هایی از کارتان را نشان دهد که هرگز به آن فکر نکرده‌اید.

10- ارزش‌های کارتان را کشف کنید

لازم نیست دنیا را زیر و رو کنید تا مؤثر باشید؛ اما همیشه باید سعی کنید یک ارزش واقعی داشته باشید. اگر چیزی را به مردم می‌دهید (هرچیزی حتی یک عکس در شبکه‌های اجتماعی) باید بتواند چیزی به آن‌ها اضافه کند. اگر این کار شما علت خاص یا منطقی نداشته باشد به درد نمی‌خورد.

مهم نیست اهداف شما در زندگی چه هستند، خلق عادت‌های خوب به شما کمک خواهد کرد که به هدف خود برسید. تلاش‌های فوق‌العاده‌ای که امروز انجام می‌دهید، فردا تأثیر مهمی خواهند داشت.

  • منبع
  • پیتونیک
  • بیشتر از یک
  • چطور

۱ دیدگاه

 
ir
Afsinsiklt | ۱ سال پیش
عالی بود
۰
۰
 

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید