سندرم دست بیگانه یک اختلال عصبی نادر است که به رفتار غیر ارادی دست یا به پا منجر می شود. در چنین شرایطی دست بیمار در کنترل ذهن قرار نداشته و بر اساس میل خود حرکاتی غیرارادی و اغلب مخرب انجام می دهد، همین عامل باعث می شود که فرد نسبت به عضو بدن خود احساس غریبگی کند.
سندروم دست بیگانه
سندروم دست بیگانه به انگلیسی Alien Hand Syndrome با نام دیگر بیماری دکتر استرنجلاو شناخته می‌شود. این بیماری یک اختلال نادر عصبی می‌باشد. در این بیماری فرد اختیار و کنترل یک دست یا هر دو دست را از دست می‌دهد. البته طبیعتا این مطلب بدین معنا نیست که فرد کاملا کنترل دستان خود را ازدست دهد. در مورد کلمه سندروم نیز باید گفت به مجموعه نشانگان ظهور یک بیماری سندروم می‌گویند. این اختلال که به نوعی روانشناختی- عصبی محسوب می‌شود، گویی دست فرد را از کنترل و اراده وی خارج می‌کند. به بیانی دست با بدن فرد بیگانه می‌شود و تحت فرمان مغز شخص قرار نمی‌گیرد.
دلایل ایجاد دست بیگانه
دست بیگانه به دلایل مختلفی از قبیل ضربه مغزی، تروما یا تومور ایجاد شده و گاهی اوقات با سرطان، تخریب سیستم عصبی و آنوریسم مغزی نیز مرتبط است.
در برخی جراحی های مغزی که به منظور درمان صرع صورت می گیرد ممکن است ناحیه ای متصل کننده نیمکره های چپ و راست به نام «کورپوس کالوزوم» آسیب ببیند. از آنجایی که این ناحیه مسئولیت برقراری ارتباط بین دو نیمکره را دارد، هرگونه آسیب به آن می تواند به غیرقابل کنترل شدن دست منجر شود.
صدمه دیدن بخش های دیگر مغز از جمله لایه جداری خلفی، لوب قدامی یا ناحيه حركتى تكميلى نیز از دیگر عوامل این اختلال است که بیشتر منجر به چنگ زدن غیر ارادی دست می شود. در صورتی که ضایعه به لوب آهیانه ای وارد شود، حرکات خشن تر بوده و فرد تمایلی به لمس اشیاء نخواهد داشت.
قسمتی در مغز قرار دارد به نام “کورپوس کالوزوم” . این قسمت از مغز وظیفه اتصال دو نیمکره مغز را بر عهده دارد. هنگام کنترل بیماری‌هایی همچون صرع شدید و تشنج این قسمت از مغز را جراحی می‌کنند. در واقع در این جراحی‌های سعی دارند دو نیمکره مغز را از هم جدا کنند.. آسیب به این قسمت از مغز می‌تواند منجر به بیماری و اختلال سندروم دست بیگانه شود. تمامی اندام‌های حرکتی بدن انسان تحت قسمتی از مغز کنترل می‌شود. این قسمت خاص در مغز “کورتکس حرکتی” یا Motor Cortex نام دارد. در واقع از این قسمت مغز است که فرمان‌های مربوط به حرکت اندام‌های بدن صادر می‌شود. این ناحیه مختص هر دو نیمکره مغز می‌باشد. نکته جالبی در این زمینه وجود دارد. حرکات اندام‌های طرف چپ بدن تحت فرمان کورتکس نیمکره راست است. این در حالی است که حرکات اندام‌های طرف راست بدن تحت فرمان کورتکس نیمکره چپ است.
علائم سندرم دست بیگانه
متداول ترین نشانه اختلال دکتر استرنج لاو یا دست بیگانه ناتوانی در کنترل دست و حرکات مستقل، غیرعادی و غالبا مخرب آن است. به گفته بیماران در چنین حالتی دست بدون آگاهی و شناخت رفتار کرده و انگار توسط مغز دیگری یا به صورت خودبخود کنترل می شود.
موارد مشاهده شده در بیماران شامل حرکات خفیفی نظیر لمس صورت فرد، بستن دکمه های لباس، برداشتن اشیاء تا اعمال شدیدی نظیر پاره کردن لباس، پرکردن دهان با غذا و حتی تلاش برای خفه کردن فرد به صورت مکرر است.
دست بیگانه گاهی اوقات به صورت هدفمند حرکاتی متضاد دست دیگر صورت می دهد برای مثال حین باز کردن کشو آن را می بندد یا دکمه هایی که فرد در حال بستن آنها است را باز می کند. به عبارت دیگر دست بیگانه معمولا اعمال مخربی انجام داده و از اجرای فرمان های فرد مبتلا سرباز می زند.
این اختلال تا جایی پیش می رود که بیمار حس می کند دست یا هر اندام دیگری غریبه بوده و به وی تعلق ندارد، البته این حس اغلب در همین حد باقی مانده و فرد مانند بیماری های دیگر منکر مالکیت عضو بدن خود نخواهد شد.
تشخیص طبی اختلال سندرم دست بیگانه
تشخیص ابتلای فرد به سندرم دست بیگانه بسیار پیچیده است چرا که به عنوان یک اختلال عصبی مولفه روانپزشکی خاصی ندارد و بنابراین پزشکان معمولا از طریق مشاهده و ارزیابی به وجود آن پی می برند.
از آنجا که اغلب مشکلات رفتاری از سندرم های نادر متداول تر هستند ممکن است پزشک دچار اشتباه شده و بیمار را دچار مشکلات فردی تشخیص دهد.
یک گروه سوئیسی از طریق تصویربرداری FMRI روی بیماران دریافته اند که حرکات غیرارادی از مغز فرد ارسال می شوند اما به دلیل اینکه بر خلاف فرمان عادی از لوب پیشانی عبور نمی کنند، افراد مبتلا به آن آگاه نیستند.
درمان سندرم دست بیگانه
بارزترین علامت بیماری دست بیگانه عدم توانایی در کنترل دست می‌باشد. در واقع دست تحت فرمان شخص نیست. به عبارتی دیگر دست به صورت بیگانه و جدا از بدن به صورت مستقل عمل می‌کند. در هر صورت برای تشخیص نهایی بیماری حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
در مورد درمان بیماری و اختلال سندروم دست بیگانه هیچ درمان قطعی وجود ندارد. علاوه بر این درمان دارویی خاصی نیز برای این بیماری در نظر گرفته نشده است. با این حال تکنیک‌های مختلفی برای کنترل دست بیگانه از طرف پزشک به بیمار ارائه خواهد شد. یکی از این تکنیک‌ها مشغول نگه داشتن دست بیگانه است. برای مثال قرار دادن شی یا جسمی در دست بیگانه. قرار دادن دو دست در میان دو پا نیز موثر است. علاوه بر این عوامل متعددی باعث تشدید این بیماری می‌شوند.
همچنین عواملی مانند حواس پرتی و یا کاهش تمرکز نیز می‌تواند در تشدید این بیماری موثر واقع شود. کمبود اعتماد به نفس نیز باعث تشدید این بیماری خواهد شد. به همین دلیل پزشک از تمریناتی جهت افزایش تمرکز و اعتماد به نفس برای بیمار استفاده می‌کند. در این تمرینات حتما باید از دست بیگانه استفاده شود. در واقع حتما باید بر روی دست بیگانه متمرکز بود. برای مثال می‌توان جسمی را روی دست بیگانه قرار داد. در ادامه باید از بیمار خواست تا برای چند دقیقه جسم را نگه دارد. سپس از او بخواهید اگر احساس ناراحتی کرد، جسم را رها کند. هر چقدر بیمار بتواند زمان نگه داشتن جسم را افزایش دهد، موفق‌تر عمل کرده است. در واقع زمان نگه داشتن جسم بدون رها کردن آن باید در هر تمرین نسبت به تمرین قبلی افزایش یابد. این تمرین باعث مشغول نگه داشتن دست بیگانه و بهبود تمرکز فرد می‌شود.
حقایقی کوتاه در مورد سندرم دست بیگانه
- نخستین بار در سال ۱۹۰۸ مشاهده شد
- معمولا در دست چپ یا دست غیرغالب مشاهده می شود
- فیلم دکتر استرنج لاو «استنلی کوبریک» در سال ۱۹۶۴ باعث شد برخی افراد این سندرم را دست استرنج لاو بنامند
- در مواردی محدود دست بیگانه قصد آسیب رساندن به صاحب خود را داشته است
- برخی بیماران برای دست بیگانه خود اسم انتخاب می کنند
دیدگاه