داستان نگارش روز واقعه اثر بهرام بیضایی
روز واقعه فیلمنامهای از بهرام بیضایی است.
روز واقعه به سال ۱۳۶۱ و به روایت دیگر به سال ۱۳۵۸ نگاشته شد و کتابش نخستین بار به سال ۱۳۶۳ در انتشارات ابتکار طبع شد.
عبدالله اسفندیاری در گفتگویی به سال ۱۳۹۱ توضیح دادهاست که حوالی سال ۱۳۶۰ که در شبکه یک تلویزیون کار میکرده، داستانِ مسلمان شدنِ یکی مسیحی را در زمان واقعهٔ عاشورا برای داریوش فرهنگ تعریف کرده و از او درخواسته تا فیلمنامهای از این داستان بنویسد؛ ولی فرهنگ نپذیرفته و داستان را به دیگرانی از جمله کیهان رهگذار و محسن مخملباف بازگفته، مگر فیلمنامهاش را بنویسند؛ ولی کسی نخواسته و فیلمنامهای نوشته نشده و موضوع فراموش شده؛ تا یک سالی سپستر که داریوش فرهنگ بازمیگردد و فیلمنامهٔ روز واقعه را به نامِ نویسندهای با نام مستعار «ع. سالک» به تلویزیون میدهد، که پروانه ساخت میگیرد؛ ولی تصمیم به ساخت فیلم تا پس از جنگ پس میافتد.
بهرام بیضایی نویسنده اثر روز واقعه به علاقه شخصی خود و بنابر اعتقادی که در نگارش اثر داشته به پیشنهاد داریوش فرهنگ، میپذیرد که فیلمنامه را بنویسد اما در ابتدا هویت خود را به عنوان نویسنده این فیلمنامه نمیآورد و از «ع.سالک» استفاده میکند و وقتی از فرهنگ درباره نام نویسنده میپرسند او میگوید: «چه فرقی میکند، شما فیلمنامه را بخوانید و ببینید مورد تأیید است یا نه.»
در این اثنا، نویسنده در سال ۱۳۶۳ کتابِ روز واقعه را چاپ کرد و نگارندهٔ واقعی فیلمنامه شناخته شد.
خلاصه داستان روز واقعه
جوانِ نصرانی تازهاسلامی است به نامِ شبلی که به عشقِ راحله اسلام آورده و اینک در روز عروسی، یک روز پیش از واقعه عاشورا، آنگاه که اخبار کشتن مسلم بن عقیل میرسد، آوایی در سرش میپیچد که کمک میخواهد. شبلی پیِ آوا از جشن عروسی بیرون میزند و راهِ کوفه پیش میگیرد و به تاخت از بیابان میگذرد و در این سفر ماجراهایی از سر میگذراند؛ ولی سرانجام ساعتی پس از واقعهٔ عاشورا به کربلا میرسد.
فیلم روز واقعه اثر شهرام اسدی
حسن جلایر فیلمنامه روز واقعه را از بهرام بیضایی خریداری و برای دریافت پروانه ساخت آن را به ارشاد ارائه کرد. بعد از حدود دو سال با تغییراتی در فیلمنامه مجوز ساخت آن توسط شورای نظارت هم صادر شد.
شهرام اسدی در سال 1373 تصمیم به ساخت این اثر گرفت و توانست جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلم را از سیزدهمین جشنواره فجر دریافت کند.
شهرام اسدی بعد از بازگشت به ایران به پیشنهاد عبدالله اسفندیاری کارگردانی فیلمنامه روز واقعه را پذیرفت او که از عدم حمایت این کار و متوقف شدن آن در مراحل ساخت نگران بوده است با دلگرمی و حمایت اسفندیاری در فارابی تصمیم به ساخت روز واقعه میگیرد.
شهرام اسدی درباره وفاداری به متن در ساخت اثر خود میگوید:
میزان وفاداری من به متن آقای بیضایی در روز واقعه از وفاداری لارنس اولیویر در هملت شکسپیر که مشهور عام و خاص است به مراتب بیشتر است. در یکصد و چهار دقیقهای که مدت زمان فیلم است میزان آنچه تغییر کرده کمتر از حتی پنج درصد است؛ و شما به امروز نگاه نکنید. شرایط سال 67 را در نظر بگیرید که هیچکس دنبال دردسر ساختن فیلم تاریخی و مذهبی نبود. هشت ماه تمام فیلمنامهٔ بینقص و ارزشمند بهرام بیضایی را به دندان گرفتم و به هر جلسهای که فراخوانده شدم، رفتم و از کلمه به کلمهٔ آن دفاع کردم و به پشتیبانی مدیران دلسوز آن زمان در برابر خیل بیشمار مخالفان نودوپنج درصد آن را حفظ کردم.
همچنین در جای دیگری شهرام اسدی گفته است در زمان ساخت فیلم تعامل زیادی با بهرام بیضایی نداشته و تنها یکبار درباره روند کار و انتخاب بازیگران به ایشان توضیح داده و بهرام بیضایی رضایت داشته است.
نظر بیضایی درباره فیلم روز واقعه
بیضایی خود در گفتگویی با جواد طوسی در بهار ۱۳۸۸ گفته:
روز واقعه را نگذاشتند خودم بسازم. لااقل ده تا کارگردان عوض شد و من تعجب میکردم که این همه آدم نمیتوانند این فیلم را بسازند. حتی گفتند واروژ کریممسیحی این فیلم را بسازد. خوشحال میشدم اگر او این فیلم را میساخت. حتی اسم آقای محمدرضا اصلانی را آوردند. خیلیها عقیده داشتند که چند جای فیلم را باید عوض کنم، امّا من برای عوض کردن نرفتم. به هر حال آقای اسدی مهارتش را داشت که لااقل تعداد جاهایی را که میخواستند عوض شود به سه برساند و فیلمی بسازد شبیه فیلمهایی که قرار است از تلویزیون پخش شود. . . . اصلاً نمیخواهم بگویم راضی هستم یا نه. تمام حرف من این است که من این فیلم را اینطور نمیدیدم. این فیلم شباهتی به فیلمهایی که داشتم ندارد.
۱ دیدگاه