امروز: پنج شنبه, ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۷ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۸ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 274935
۲۰۳۰
۱
۱
نسخه چاپی

مشاغل سخت و زیان آور | انواع مشاغل سخت و زیان آور | بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور

مشاغل سخت و زیان آور | انواع مشاغل سخت و زیان آور | بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور

مشاغل سخت و زیان‌آور مشاغلی هستند که در آن‌ها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار، غیراستاندارد بوده و در اثر اشتغال کارگر تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد شود که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن است. آنطور که قانون مشخص کرده شاغلان مشاغل سخت و زیان‌آور در صورت پرداخت ۲۰ سال حق بیمه متوالی یا ۲۵ سال حق بیمه متناوب بازنشسته می‌شوند.

مشاغل سخت و زیان آور

به موجب تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی کارهای سخت و زیان‌آور کارهایی است که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کارغیراستاندارد بوده و در اثر اشتغال کارگر تنشی به مراتب بالاتراز ظرفیتهای طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد می‌شود که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن بوده و بتوان‌با به کارگیری تمهیدات فنی، مهندسی، بهداشتی و ایمنی وغیره صفت سخت و زیان‌آور بودن را از آن مشاغل کاهش داد یا حذف کرد.

 منظور از نوع الف و ب در کارهای سخت و زیان آور چیست ؟

ماده 1 آیین نامه مشاغل سخت و زیان آور مشاغل سخت و زیان آور به دو دسته تقسیم می شود که عبارت اند از :

گروه الف: مشاغلی که صفت سخت و زیان آوری با ماهیت شغل وابستگی دارد اما می توان با به کارگیری تمهیدات بهداشتی ، ایمنی و تدابیر مناسب توسط کارفرما سختی و زیان آوری آن ها را حذف نمود .

گروه ب : مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان آور بوده و با به کارگیری تمهیدات بهداشتی ، ایمنی و تدابیر فنی توسط کارفرما‌، صفت سخت و زیان آوری آن ها کاهش یافته ولی کماکان سخت و زیان آوری آن ها حفظ می گردد . 

درباره دسته اول می توان همه مشاغل صنعتی را مثال زد که کارفرما تجهیزات ایمنی را برای کارگران فراهم نکرده باشد . مثلا یک کارگر کارگاه جوشکاری ، نیاز به تجهیزات ایمنی از قبیل عینک مخصوص دارد و کارفرما وظیفه دارد آن را فراهم کند .

دسته دوم مشاغلی هستند که سخت و زیان آور بودن ، جزو جدا نشدنی آن ها است و رعایت مسائل ایمنی از سخت و زیان آوری آن ها کم می کند . مثل کار در معدن یا همان جوش کاری که مثال زده شد زمانی که در مخازن باشد .

کارفرمایان کارگاه های مشمول قانون تامین اجتماعی مکلفند قبل از آن که کار های سخت و زیان آور را به کارگران خود محول کنند ، معاینات پزشکی انجام دهند و کارگران را از لحاظ قابلیت و استعداد جسمانی متناسب برا نوع کار بسنجند و همچنین به صورت دوره ای که حداقل یکسال است معاینات پزشکی را تکرار کنند .
در رابطه با ساعت کار این مشاغل باید گفت که ساعت کار مشاغل سخت و زیان آور نباید از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته تجاوز کند .

چگونه سخت و زیان آوری مشاغل تعیین می شود؟

بر اساس آیین نامه مشاغل سخت و زیان آور ، تعیین سخت و زیان آور بودن مشاغل موضوع ماده 1 و نوع گروه آن یعنی ، الف یا ب حسب در خواست کارگر ، کارفرما ، تشکل ها ، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی ، وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی در هر کارگاه با بررسی سوابق ، انجام بازدید و بررسی شرایط کار توسط کارشناسان بهداشت حرفه ای وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و بازرسان کار وزارت کار و امور اجتماعی و با تایید توسط کمیته های بدوی و تجدید نظر استانی موضوع این آیین نامه انجام می گیرد .

 کارفرما باید پس از آن که کار کارگاه وی سخت و زیان آور تشخیص داده شد ، ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی به او ، فرصت دارد نسبت به ایمن سازی شرایط محیط کار اقدام نماید .

مشاغل سخت و زیان آور | انواع مشاغل سخت و زیان آور | بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور

انواع مشاغل سخت و زیان آور

1- کار در معادن اعم از تحت الارضی یا سطح الارضی که ایجاب می‌نماید کارگران در تونل‌ها و راهرو‌های سر پوشیده به استخراج بپردازند.

2- کار استخراج شامل جدا کردن یا منفجر ساختن مواد از سطح کار، حمل مواد عملیات مربوط به انفجار، اداره تأسیسات آب و برق در داخل معدن و به طور کلی هر گونه مباشرت و نظارتی که ایجاب نماید کارگر در تونل ها، راهرو‌ها یا میله‌های معدن انجام وظیفه نماید، می‌باشد.

3- حفر قنوات و چاه‌ها و فاضلاب‌ها و تونل‌های زیر زمینی و کار در مخازن سر بسته.

4- تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره‌های مشغول به کار و کار مستمر در مجاورت کوره‌های ذوب به نحوی که کارگر در معرض مستقیم حرارت یا بخارات زیان آور متصاعد از کوره باشد.

5- کارگرانی که ‎مستقیماً و مستمراً در امرتولید درکارگاه‌های دباغی، سالامبورسازی و روده پاک کنی اشتغال دارند و کار مستمر در گندابروها، جمع آوری، حمل و دفن زباله شهری.

6- کار کارگرانی که مستمراً به امر جمع آوری و انتقال و انبار کردن کود (نظافت مستمر طویله، اصطبل، سالن‌های پرورش طیور) در واحد‌های دامداری و طیور اشتغال دارند.

7- کار مستمر و مداوم در فضای باز و در ارتفاع بیش از پنج متر از سطح زمین بر روی دکلها، اتاقک‌های متحرک، داربست‌ها و اسکلت ها.

8- کار مداوم برروی خطوط و پست‌های انتقال برق با فشار شصت و سه کیلوولت و بالاتر

9- مشاغل شن پاشی، پخت آسفالت دستی، قیرپاشی و مالچ پاشی.

10- عملیات جوشکاری در داخل مخازن.

11- کار‌هایی که استمرار آن‌ها موجبات ابتلا به بیماری‌ها حاصل از اشعه را فراهم می‌آورد، نظیر کار با مواد رادیواکتیو و قرار گرفتن در معرض پرتو‌های یونساز به تشخیص مراجع ذی صلاح و به استناد قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب جلسه مورخ بیستم فروردین ماه ۶۸ مجلس شورای اسلامی.

12- کار در محل‌های با فشار محیط بیش از حد مجاز از قبیل غواصی.

13- کار مستمر در محیط‌هایی که با وجود رعایت مقررات حفاظتی و ایمنی موجبات بیماری‌های گوشی و یا کری کارگر را فراهم سازد.

14- کار در امور سمپاشی باغات و اشجار و مزارع و ضدعفونی اماکن و طویله‌ها و آشیانه‌های مرغداری در زمان سمپاشی.

15- کار کارگرانی که مستقیماً در امر تولید و ترکیب سموم و حشره کش‌ها اشتغال دارند در زمان انجام کار.

16- کار با وسایل دارای ارتعاش درحدی که برای سلامتی کارگر زیان آور باشد.

مستند به ماده ۱۱ آیین نامه اجرایی تبصره (۲) الحاقی ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، موضوع تصویب نامه هیات وزیران در سال ۸۶، شغل خبرنگاری صراحتاً به عنوان مشاغل سخت و زیان آور عنوان شده است و مصادیق آن طی مصوبات هیات وزیران در سال ۸۳ تصریح شده است.

طبق اصلاحیه مجلس شورای اسلامی، رانندگان حمل و نقل بار و مسافر درون و بین شهری، راهداران و رانندگان وزارت راه و شهرسازی در جاده‌های کشور مشمول مشاغل سخت و زیان آور می‌شوند. طبق این مصوبه، قانون بیمه اجتماعی رانندگان حمل و نقل بار و مسافر بین شهری مصوب ۱۳۷۹ اصلاح گردید. توجه شود که مشمولان این قانون مکلف به پرداخت چهار درصد سهم کارفرما به صورت نقد و اقساط هستند.

مرخصی ها در کارهای سخت و زیان آور

در ماده 65 قانون کار ، مرخصی سالانه ی کارگران کارهای سخت و زیان آور ، 5 هفته بیان شده است ، که این میزان 1 هفته بیشتر از مرخصی سایر کارگران است . همچنین در قانون بیان شده است که بهتر است این مرخصی تا جایی که ممکن است در دو نوبت در پایان ها شش ماه به کارگران داده شود تا فشار کار آن ها تقسیم شود .

مشاغل سخت و زیان آور | انواع مشاغل سخت و زیان آور | بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور

بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور

مشاغل سخت و زیان آور علاوه بر اینکه شرایط خاصی در کارگاه ها دارند، بازنشستگی تامین اجتماعی متفاوتی دارند. این موضوع به این دلیل است که افرادی که در کارهای سخت و زیان آور فعالیت می کنند، هر چقدر مسائل ایمنی رعایت شده باشد، باز هم زودتر از افراد دیگر فرسوده می شوند .

به همین خاطر هم قانون تامین اجتماعی و هم آیین نامه مشاغل سخت و زیان آور به آن پرداخته و ضوابط آن را به شرح زیر بیان کرده اند :

1- بیمه شدگانی که حداقل 20 سال سابقه کار متوالی یا بیست و پنج سال سابقه کار متناوب و پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور را داشته باشند بدون شرط سنی می توانند در خواست بازنشستگی از سازمان تامین اجتماعی نمایند .

2- چنانچه کمیسیون های پزشکی موضوع ماده91 قانون تأمین اجتماعی قبل از رسیدن بیمه شده شاغل در کار سخت و زیان آور به سابقه مقرر در 1 فوق ، فرسایش جسمی و روحی و را ناشی از اشتغال به کار های سخت و زیان آور تشخیص و تأیید نمایند .

البته این قبیل بیمه شدگان به صرف ارائه درخواست بازنشستگی مجاز به ترک کار نبوده و باید احراز شرایط و استحقاق آنها جهت بازنشستگی پیش از موعد در کار سخت و زیان آور رسما از سوی سازمان تامین اجتماعی به آن ها ابلاغ و سپس ترک کار نمایند .

نکته ی دیگر این است که چنانچه بیمه شده شرایط استفاده از بازنشستگی  پیش از موعد در کارهای سخت و زیان آور را طبق این آیین نامه احراز کند سازمان تامین اجتماعی مکلف است نسبت به برقرار مستمری و از تاریخ ترک کار اقدام نماید .

همانطور که مشاهده می کنیم قانونگذار در مورد بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور ، 20 سال متوالی و 25 سال متناوب را معیار قرار داده است ، یعنی اگر کسی 20 سال پشت سر هم و یا مجموعا 25 سال با فاصله به کار های سخت و زیان آور مشغول باشد در هر سنی که باشد ، می تواند در خواست بازنشستگی کند .

از طرفی ممکن است کمیسیون های پزشکی تشخیص دهند که فرد قبل از آن که به 20 سال کار متوالی یا 25 سال متناوب برسد ، فرسوده شده است و توانایی کار ندارد . در این حالت هم فرد می تواند درخواست بازنشستگی دهد که در هر صورت اگر شرایط استفاده از کار های سخت و زیان آور احراز شد ، سازمان تامین اجتماعی مکلف به پرداخت مستمری بازنشستگی است .

پس از آن که مشخص شد که فرد شرایط بازنشستگی پیش از موعد را دارد ، کارفرما مکلف است به میزان 4 درصد از مستمری که توسط سازمان تامین اجتماعی محاسبه می شود را یک جا به سازمان پرداخت نماید.

مشاغل سخت و زیان آور | انواع مشاغل سخت و زیان آور | بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور

توالی و تناوب اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور چیست؟

1- ایام زیر چنانچه در فواصل اشتغال به کار‌های سخت و زیان آور واقع شود، به عنوان سابقه اشتغال در کار‌های سخت و زیان آور محسوب می‌گردد:

- تعطیلات هفتگی

- تعطیلات رسمی

- ایام استفاده از مرخصی استحقاقی

- ایام استفاده از مرخصی بابت ازدواج یا فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان به مدت ۳ روز با دریافت دستمزد در مورد مشمولان قانون کار

- ایام استفاده از مرخصی استعلاجی یا استراحت پزشکی اعم از اینکه حقوق ایام مزبور توسط کارفرما پرداخت شود و یا اینکه بیمه شده از غرامت دستمزد ایام بیماری استفاده کرده باشد.

2- ایام و موارد زیر چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به کار‌های سخت و زیان آور واقع شود موجب زایل شدن توالی اشتغال وی در کار‌های سخت و زیان آور نمی‌گردد:

- ایام خدمت وظیفه سربازی (دوران ضرورت و احتیاط) مشروط بر اینکه بیمه شده حداکثر تا دو ماه پس از پایان خدمت به کار سابق خود برگشته و یا اینکه در کار دیگری که سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به کار شده باشد و همچنین ایام آماده به خدمت

- دوران توقیف بیمه شده در صورتی که منتهی به محکومیت وی نگردد و یا اینکه کارفرما بر اساس تکلیف قانونی حقوق دوران مزبور را به بیهم شده پرداخت نماید

- ایام حالت تعلیق که به واسطه عوامل قهریه طبیعی و یا حوادث و مخاطرات اجتماعی (مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش سوزی) که خارج از اراده کارفرما و بیمه شده بوده و در نتیجه آن کارگاه به طور موقت تعطیل می‌گردد

- ایام استفاده از مقرری بیمه بیکاری مشروط بر اینکه بیمه شده قبل از اتمام و یا بلافاصله پس از اتمام دوره مزبور در مشاغلی که سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به کار شده یا طبق این آیین نامه بتواند بازنشسته شود

- ایام خدمت در جبهه که به تایید مراجع ذی صلاح رسیده باشد

- دوران اسارت یا محکومیت سیاسی که بیمه شده براساس آن به عنوان آزاده شناخته شده باشد

- ایام بلاتکلیفی بیمه شده که مستند به آرای صادره از سوی هیات‌های حل اختلاف و یا سایر مراجع قانونی منجر به پرداخت حقوق ایام مزبور شده باشد

- ایام استفاده از غرامت دستمزد ایام بیماری که در فاصله زمانی ۱۳۵۴.۱۰.۵ تا ۱۳۵۹.۴.۱ واقع شده باشد

- غیرموجه حداکثر به مدت ۱۰ روز در سال در مورد کارگاه‌های مشمول قانون کار یا براساس مقررات انضباطی، تخلفاتی و یا استخدامی مربوط در کارگاه‌های غیرمشمول قانون کار که منجر به اخراج، انفصال موقت و یا دایم نشده باشد.

3- ایام و موارد ذیل چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به کار‌های سخت و زیان آور واقع شود توالی اشتغال او را از بین برده و موجب تناوب اشتغال وی می‌گردد:

- استفاده از مرخصی بدون حقوق به هر منظور و تحت هر عنوان

- اخراج، استعفاء، انفصال و بازخریدی

- غیرموجه بیش از (۱۰) روز در هر سال در کارگاه‌های مشمول قانون کار یا براساس مقررات انضباطی، تخلفاتی و یا استخدامی مربوط در کارگاه‌های غیرمشمول قانون کار که منجر به اخراج، انفصال موقت و یا دایم شده باشد

- اشتغال در کار‌ها و مشاغل عادی

- اشتغال در حرف و مشاغل آزاد

- بیمه اختیاری

- بیکاری بدون دریافت مقرری بیکاری

- سایر موارد مشابه

  • منبع
  • شهرآرانیوز
  • وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
  • دینا

    ۱ دیدگاه

    شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



    کد امنیتی کد جدید