عصبانیت یک حالت احساسی است که شدت آن از ناراحتی جزیی تا خشم بسیار شدید و جنون متغیر است.
تعریف عصبانیت
طبق نظر دکتر چارلز اسپیلبرگر، روانشناسی که مطالعه عصبانیت را به صورت تخصصی انجام می دهد، عصبانیت یک حالت احساسی است که شدت آن از ناراحتی جزیی تا خشم بسیار شدید و جنون متغیر است. مثل سایر احساسات، با تغییرات روانی و بیولوژیکی همراه است. وقتی عصبانی می شوید، ضربان قلب و فشارخون و همین طور سطح هورمون های انرژی، آدرنالین و نورآدرنالین، بالا می رود.
عصبانیت می تواند سبب بروز مشکلات خارجی و داخلی در بدن شود. ممکن است شما از فرد خاصی (مثلاً یک همکار یا سرپرست) یا یک اتفاق (ترافیک سنگین، پرواز لغوشده) عصبانی شوید. ممکن است عصبانیت شما به علت نگرانی یا فکر و خیال در باره مشکلات شخصی تان ایجاد گردد و خاطره حوادث و اتفاقات تکان دهنده یا ناراحت کننده می تواند احساس عصبانیت را در شما به وجود آورد.
بهطور کلی خشم احساسی ثانویه است و علت اصلی آن، سرخوردگی و تحریکپذیری، احساسات آسیبزایی مثل تنهایی (مانند مورد سیندی)، غم و اندوه یا ترس است که معمولا پیداکردن عامل اصلی میتواند سخت باشد. درواقع احساسات مانند یک اقیانوس است که فقط سطح آن دیده میشود و باید علت اصلی ایجاد احساس بررسی شود.
علل عصبانیت
1. راحت نبودن
عصبانیت معمولا به دلایل مختلفی در انسان ایجاد میشود. یکی از این دلایل، تعییننکردن حدومرز در رفتار با دیگران است. بهعنوان مثال، برخی افراد قدرت نه گفتن به دیگران را ندارند. هر بار که کسی برای کاری به آنها مراجعه میکند، به او پاسخ مثبت میدهند؛ حتی اگر خودشان وقت یا شرایط انجام آن را نداشته باشند. در این حالت، فرد تحت فشار قرار میگیرد و احساس میکند دیگران در حال سوءاستفاده از او هستند. این به نوبهی خود سبب ایجاد خشم و عصبانیت میشود.
2. فعالیت زیاد
برخی افراد در انجام کارهای خود برنامه ریزی درستی ندارند. این افراد در کارهای خود غرق میشوند و حتی زمان کافی برای خواب و استراحت پیدا نمیکنند. آنها بهمرور زمان در مهارتهای عاطفیشان با مشکل مواجه میشوند و حتی ممکن است افسردگی به سراغشان بیاید. تصور نکنید فقط افرادی که تمام روز گریه میکنند و از تختشان بیرون نمیآیند، افسرده هستند. افزایش تحریکپذیری نیز یکی از نشانههای معمول افسردگی است.
3. اضطراب
اضطراب نیز یکی از دلایل خشم و عصبانیت است. اضطراب بیشازحد سبب میشود افراد تحت فشار قرار بگیرند. به همین دلیل، این افراد زیاد کار میکنند تا بتوانند این احساس درونی را مدیریت کنند. کافی است در این حالت یک وضعیت دشوار برایشان پیش بیاید، بهسرعت بههم میریزند و این حالت بهصورت خشم یا عصبانیت ظاهر میشود.
4. انتظارات ما
تحقیقات روانشناسی نشان میدهد که علت عصبانیت بسیاری از افراد و زوجها بهنوع روابطشان برمیگردد. درواقع آنها از دست همسر، فرزندان، والدین و همکارانشان عصبانی هستند. برای مثال آنها فکر میکنند که دیگران آنها را نادیده میگیرند یا مهم نیستند و آن ارزش لازم به کارهایشان داده نمیشود.
گاهی اوقات برآوردهنشدن انتظاراتی که از دیگران دارید، سبب ایجاد خشم و عصبانیت میشود. به عنوان مثال، انتظار دارید دوستانتان از شما حمایت کنند، اما آنها این کار را نمیکنند. انتظار دارید همسرتان بیشتر در کارهای منزل کمک کند، اما او این کار را انجام نمیدهد. این موارد خشم و عصبانیت را در شما ایجاد میکنند. البته ممکن است در آن لحظه علت این عصبانیت را ندانید.
یکی دیگر از دلایل عصبانیت این است که ما تمایل داریم، چیزهایی که در اطرافمان است تحت کنترل خودمان بگیریم. تحقیقات نشان میدهد افرادی که دوست دارند به دیگران کمک کنند، روش کنترل خشم خود را یاد میگیرند و در برقراری رابطه سالم با دیگران موفق عمل میکنند.
۵. ترس و تنهایی
گاهی اوقات ممکن است تمایل به انجام کارها بهتنهایی یا احساس ترس، خودش نشانهای از وجود عصبانیت باشد. در این حالت حس عصبانیت در شما وجود دارد، اما نمیتوانید آن را نشان دهید.
شاید شما هم مثل سیندی، با احساستان هماهنگ نیستید. فریس (نویسندهی کتاب «۴ قدم ضروری برای ایجاد اعتماد به نفس») میگوید: بیشتر ما یاد نگرفتهایم که چگونه احساساتمان را کنترل و هدایت کنیم. هنگامیکه جامعه ما را تشویق میکند که مطیع باشیم و از درگیریها دوری کنیم، خشم بیشتری به ما هجوم میآورد، زیرا احساس خشم بهطور مشخص در ما وجود دارد.
بسیاری از ما به دلیل ترس از آسیبزدن به احساس دیگران یا خرابشدن روابطمان با آنها، از بروز خشممان میترسیم. درواقع احساس خشم نباید فروخورده شود و فقط باید به آن درست توجه کرد. کنترل احساس با سرکوبکردن آن کاملا متفاوت است. هر یک از احساسات ما واقعیتی را به ما نشان میدهند. احساس خشم و عصبانیت نیز به ما نشان میدهد که موضوع یا چیز اشتباهی وجود دارد که باید برطرف شود.
بهعنوان مثال سیندی باید با همسر خود صحبت میکرد، دربارهی نگرانیهایش میگفت و از او میخواست بیشتر حمایتش کند تا حس کند تنها نیست. ما باید یاد بگیریم به خودمان توجه کنیم و با مدیریت افکارمان، راه حل مناسب را قبل از عصبانیت پیدا کنیم.
چگونه عصبانیت خود را کنترل کنیم؟
1- فکر کردن
یک نفس عمیق بکشید و تا شماره 10 بشمارید. اندیشیدن و تفکر به شما اجازه می دهد نفس بکشید، آرام بگیرید و سپس به موقعیت برگردید و به جای تصمیم حساب نشده، منطقی رفتار کنید. حتی ممکن است باز تصمیم به فریاد کشیدن بگیرید، ولی این کار را با اطمینان انجام خواهید داد.
2- گذشت و بخشش
عصبانیت معمولا باعث تنفر می شود. تنفری که می تواند با بخشش کاملا از بین برود. شما مجبور نیستید در لحظه فردی را که به صورت رو در رو با او در بحث و مشاجره هستید بخشیده و سکوت کنید. بلکه بخشیدن به هر طریق و در هر زمان حتی هنگام عصبانیت نیز از درون شما را آرام می کند.
3- کنترل خشم
اگر شما فردی عصبانی هستید که خشم و غضب در تمام لحظات همراه شماست و این ویژگی بر زندگی خصوصی شما تاثیر سوء گذاشته است، آگاه باشید که شما بیشتر از هر شخص، به مشاوره با روانشناس نیازمندید.
4- درمان
گاهی وقت ها عصبانیت و خشم ما آنقدر ممتد و ریشه ای است که حتی خودمان باور نمی کنیم که این رفتار ما غلط و غیر عادی می باشد. در این زمان مشاوره، تنها راه تشخیص علت خشم و ارائه راه هایی برای کنترل آن است.
5- خلاقیت
برای رها شدن از خشم خلاق باشید. جیغ بزنید و یا یک بالش را پرتاب کنید، نرمش کششی انجام دهید، روزنامه های قدیمی را پاره کنید، یک توپ را با دست فشار دهید و یا آن را به سمت دیوار پرتاب کنید و یا به آن لگد بزنید. شاید به نظر شما این کارها مسخره باشد. ولی همین کارهای ساده می تواند از اتفاقات بسیار بزرگ و وحشتناک جلوگیری کند.
تاثیر عصبانیت بر سلامت جسم
عصبانیت و ترس جزو احساساتی هستند که بدترین تاثیر را روی بدن و بخصوص قلب می گذارند. به عقیده متخصصان، این احساسات عامل تمام ناخوشی ها و بیماری هاست.خوشبخت و آرام زندگی کردن بهترین راه پیشگیری از درد و بیماری است.زمانی که عصبانی می شوید، عضلات و مفاصل تان سفت شده و جریان خون کندتر می شود، تعادل سیستم عصبی به هم می خورد، هورمون ها دچار اختلال می شوند و سلامت قلب و عروق به خطر می افتد، فشار خون و ضربان قلب افزایش می یابد، فعالیت مغزی بخصوص در لوب های گیجگاهی و پیشانی دچار اختلال شده و صفرا بیش از اندازه ترشح می شود.
1- عصبانیت و خطر آریتمی
استرس های روحی و جسمی ناشی از عصبانیت می تواند باعث افزایش خطر ضربان غیرطبیعی قلب یا همان آریتمی قلبی شود.اگر نمی خواهید قلب تان دچار مشکل شود و ضربان آن به طور غیرطبیعی کند یا تند شود، آرامش تان را حفظ کنید.
2- عصبانیت و آسیب های کبدی
عصبانیت روی کیسه صفرا و کبد نیز تاثیر منفی می گذارد، چون این احساس منفی باعث افزایش ترشح صفرا می شود که در حالت عادی نیازی به این میزان صفرا نیست. در نتیجه به مرور کبد نیز آسیب می بیند.همه ما می دانیم که نمی توان به یکباره تبدیل به یک آدم صبور شد و عصبانیت را کنار گذاشت. اما لازم است که عادت ها را به تدریج تغییر داد و تسلط بیشتری روی اعصاب پیدا کرد
3- عصبانیت و دردهای عضلانی
زمانی که نسبت به همسر، فرزندان، همکاران، مدیر و یا خودتان خشمگین می شوید، بدن تان شروع به تولید هورمونی به نام آدرنالین می کند در شرایط ترس نیز تولید می شود.ترشح این هورمون باعث بروز دردها و گرفتگی های عضلانی و همچنین سردرد می شود.شانه ها، گردن و کمر نیز جزو اعضایی هستند که مجبورند بار این عصبانیت و فشارهای روحی را تحمل کنند. در نتیجه دچار درد و ناراحتی می شوند.
4- عصبانیت و اسهال
عصبانیت و خشم باعث بروز مشکلی به نام سندرم روده تحریک پذیر می شود. این بیماری نیز باعث بروز کولیت یا اسهال می شود، حتی اگر هیچ ماده غذایی مشکل زایی مصرف نکرده باشید.بهتر است بدانید که استرس، ترس، فشارهای روحی و عصبانیت، عملکرد روده ها را با مشکل مواجه خواهند کرد.
5- عصبانیت و گاستریت یا ورم معده
از نتایج منفی و شایع عصبانیت می توان به رفلاکس معده و درد، سوزش و احساس سنگینی در معده اشاره کرد. اسیدیته معده که با عصبانیت بیشتر می شود، التهاب را در مخاط بالا می برد. اگر به طور مداوم عصبانی می شوید، ممکن است علاوه بر گاستریت یا ورم معده، خطر ابتلا به زخم معده را نیز به جان بخرید.
6- عصبانیت و درماتیت (التهاب پوست)
عصبانیت و خشم می تواند باعث بروز خارش و مشکلات پوستی شود. این مشکلات در اثر فشار،استرس، اضطراب و ترس نیز بروز می کنند.خارش شدید زخم های پوستی باعث عفونی شدن آنها شده و تبدیل به زخم های جدی تر می شوند.
موارد پیشنهادی زیر میتواند در مدیریت خشم و عصبانیت به شما کمک کند:
نشانههایی که قبل از ایجاد خشم به سراغتان میآید بشناسید؛ این نشانهها میتواند برای هرکسی متفاوت باشد.
- بدون اینکه کسی را سرزنش کنید، احساستان را بروز دهید.
- برای حل مشکلاتِ پیشرو برنامهریزی کنید.
- نفس عمیق بکشید.
- مراقب افکار منفی تحریککننده باشید.
- اگر در شرایط بدی هستید از دیگران کمک بخواهید.
- وقتی اوضاع بدتر میشود و در شرایط بدی قرار میگیرید کمی به خودتان فرصت دهید. به دیگران بگویید که میخواهید گفتوگو را در شرایط دیگری که هر دو آرام هستید ادامه دهید.
دیدگاه