حقوق نیوز - در استانی که شرایط اقتصادی آن به گونه ای که است تقریبا در همه شاخص های توسعه ای در پایین ترین جداول شاخص ها قرار گرفته است ، این زنان و بانوان هستند که بار اصلی زندگی و سختی ها و ناملایمات را با مهر مادرانه و ظرفیت عظیم خدادادی با صبر و متانت به دوش می کشند.
در این استان پهناور متاسفانه نشانه ای از شرایط کاری و توسعه ای متناسب با سطح میانگین کشور نیز مشاهده نمی شود، تقریبا تعداد کارخانه های تولیدی بزرگ در این استان کمتر از انگشتان یک دست است، بخش کوچکی از این جمعیت حدود 2میلیون و 700هزار نفری در این استان تقریبا از درآمد پایدار برخوردارند و اکثریت مردمان این دیار تقریبا درآمد زندگی شان روزمره است و به شرایط جوی و آب هوایی و یا مصوبات محدود قانونی وابسته است.
وضعیت بیکاری شاید یکی از مهمترین، شناخته ترین و مشهورترین ویژگی این استان تلقی شود که رسانه ها به آن تاحدودی توجه کرده باشند، اما واقعیت پنهان در این دیار این است که بار اصلی بیکاری را این زنان بلوچ هستند به دوش می کشند که نمونه بارز آن را در کارهای هنری این بانوان در حصیر بافی، سوزن دوزی، دوخت لباس و انواع و اقسام کارهای مردانه از جمله پرورش دام و طیور ، مرغ و حتی کشاورزی می توان مشاهده کرد.
یکی از مهمترین منبع درآمدهای مردان این دیار به نحوی به قاچاق مربوط می شود بویژه قاچاق سوخت. اما در این بخش نیز بار اصلی را زنان این دیار به دوش می کشند چه اینکه هر روز شاهدیم که بخشی از این مردان در اثر تصادفات جاده ای ، تعقیب و گریزها ناشی فرار از چنگال قانون و دهها علت دیگر به طرز دردناکی کشته می شوند و این بانوان نه تنها غم از دست دادن فرزندان و شوهران خود را باید تحمل کنند بلکه باید برای تامین معیشت خود و فرزندان خود سختی های بسیار گرانبار تری را نیز تحمل کنند.
شاید خوشبخت ترین بانوان این دیار ، بانوانی هستند که شوهران و فرزندان آنان از راه صید و صیادی در سواحل جنوبی کشور تامین معاش می کنند، اما واقعیت این است که این بانوان نیز باید دو تا سه ماه دوری اعضای فعال خانواده خود را در سفر به اعماق اقیانوس تحمل کنند و کیست که نداند در این طی این مدت نیز بار اصلی زندگی بر دوش این بانوان و زنان است و آنها هستند که باید مدیریت و فعالیت های اصلی زندگی و سر پرستی خانواده را به دوش کشند و چه بسا نیز پس از دادن عزیزان خود در حوادث دریایی، سخت ترین روزهای پس از طوفان های زندگی را به جان بخرند.
ازدواج های ثبت نشده رنج مضاعف زنان سیستان و بلوچستان
از سوی وجود ازدواج‌های ثبت نشده و به عبارتی غیرقانونی در سیستان و بلوچستان و بویژه جنوب این استان، پیامدهای منفی زیادی را نصیب فرزندان این زوجین و بسیاری از زنان سیستانی کرده است، به گونه‌ای که به دلیل رسمی‌نشدن ازدواجشان و نبود سند ازدواج هیچ مدرکی برای استیفای حق و حقوق خود و فرزندانشان در دست ندارند.
شاه بی‌بی، یکی از زنانی است که پس از گذشت چند سال از زندگی زناشویی و با داشتن چهار فرزند حالا همسرش وی را ترک کرده و بدون حامی و پشتیبان مانده است.
وی با بیان اینکه زندگی مشترک را بدون هیچ حق و حقوق قانونی آغاز کرده است در گفت‌وگو با مهر می‌گوید: پس از گذشت چند سال زندگی، شوهرم بدون هیچ دلیلی به بهانه کار به امارات سفر کرد و با داشتن چهار فرزند در این وادی تنهایم گذاشت.
این زن دردکشیده و ساکن کورین از توابع شهرستان زاهدان می‌افزاید: متاسفانه از راه قانون نمی‌توان به حق و حقوق خود یا فرزندانم دسترسی پیدا کنم، زیرا به هر تشکیلات قانونی که مراجعه می‌کنم و خواستار دریافت حق و حقوق فرزندانم می‌شوم، می‌گویند سند ازدواجت کو و به همین دلیل برای گرفتن شناسنامه فرزندانم نیز با مشکل رو به رو شده‌ام.
نسیمه یکی از دخترانی است که در یازده سالگی به منظور برقراری صلح بین دو طایفه به اجبار به عقد یکی از ریش‌سفیدان طایفه مقابل درآمده و با وجود داشتن سه فرزند در بیست‌وپنج سالگی حالا بیوه شده است.
وی می‌گوید:برای این که بین دو طایفه صلح برقرار شود و دشمنی‌های چند ساله به دوستی پایدار تبدیل شود، من را به عقد بزرگ طایفه درگیر درآوردند، در آن زمان همسرم 55 سال داشت و در شصت‌ونه سالگی از دنیا رفت و حالا من با وجود سه فرزند و بدون هیچ درآمدی تنها مانده‌ام.
مسئول دفتر حمایت از حقوق زنان و کودکان دادگستری سیستان و بلوچستان با بیان اینکه ازدواج‌های ثبت نشده، فرزندان بی‌شناسنامه، وضعیت بد بهداشتی، بی‌سوادی و رعایت نشدن عدالت در حق زنان از مهمترین مشکلات جامعه زنان استان به‌خصوص در نقاط حاشیه‌ای شهر زاهدان است، می‌گوید: تا سال 85 بیش از 50 درصد از ازدواج‌های زنان استان به ثبت نرسیده بود، اما با همکاری سازمان ثبت احوال استان اکنون این رقم به کمتر از 30 درصد رسیده که بیشتر مربوط به جنوب استان و مناطق روستایی و حاشیه شهرهاست.
ام‌کلثوم موذن با اشاره به اینکه فقر فرهنگی و تعصبات قومی و قبیله‌ای یکی از عوامل به ثبت نرسیدن ازدواج‌ها در استان است، می‌افزاید: از سوی دیگر بسیاری از مردان به دلیل این که نیازی به اجازه همسر اول برای ازدواج مجدد خود نداشته باشند، از ثبت ازدواج خودداری می‌کنند که در هر صورت زنان در این گونه ازدواج‌ها از هیچ حق و حقوق قانونی از سوی نهادهای حمایتی برخوردار نیستند و کودکان این افراد نیز که بدون شناسنامه هستند در جامعه باعث ایجاد مشکلات فراوانی می‌شوند.
وی با بیان اینکه فرزندان این خانواده‌ها در جامعه رها هستند، از تحصیل بازمانده و حتی یارانه‌ای به آنها تعلق نمی‌گیرد، تصریح می‌کند: هیچ مرکز قانونی نیز حمایت از آنها را به عهده نمی‌گیرد و متاسفانه از این کودکان برای حمل مواد مخدر و ناامنی در استان استفاده میشود.
موذن، تعدد زوجات را مشکل دیگر زنان استان عنوان می‌کند و می‌گوید: با وجود کارهای فرهنگی همچنان شاهد تعدد زوجات هستیم که این امر نیز ناشی از بی‌سوادی و فقر فرهنگی حاکم بر جامعه بوده و نبود برقراری عدالت در بین زوجه‌ها و ناتوانی در رسیدگی به فرزندان از پیامدهای آن است.
وی می‌افزاید: ضرب و شتم و همسرآزاری، بارزترین مصداق ظلم به زنان استان است و نظام قبیله‌گی در استان به حدی است که اگر زنی برای گرفتن حق قانونی خود به دادگاه مراجعه کند، دیگر حق ورود به خانه شوهر را ندارد.
مسئول امور بانوان اداره کل تبلیغات اسلامی سیستان و بلوچستان نیز می‌گوید: به دفعات مشاهده میشود مردانی که زوج سوم و چهارم را اختیار می‌کنند، همسران قبلی را با چند فرزند بدون هیچ امکانات رفاهی رها می‌کنند و بسیاری از بانوان رها شده در جامعه حتی نمی‌دانند برای احقاق حقشان به چه مرجع قانونی مراجعه کنند.
طیبه اسماعیلی‌یکتا به ازدواج‌های تحمیلی با تفاوت‌های سنی زیاد به عنوان یکی دیگر از مشکلات دختران و زنان استان اشاره می‌کند و می‌افزاید: بسیار مشاهده میشود دختر دوازده ساله به عقد پیرمردی شصت یا حتی هفتاد ساله درمی‌آید که پیامد این ازدواج پس از فوت آن مرد، یک زن جوان و چند کودک بی‌سرپناه در جامعه است که متاسفانه بسیاری از این زنان برای امرار معاش به تکدیگری روی می‌آورند و عواقب ناگواری، آنها و فرزندانشان را تهدید می‌کند.
در همین حال، مدیر ثبت احوال سیستان و بلوچستان نیز با بیان اینکه هیچ آمار دقیقی از میزان ازدواج‌های ثبت نشده و غیرقانونی در استان وجود ندارد به جام‌جم می‌گوید: از آنجا که این ازدواج‌ها در دفاتر ثبت احوال ثبت نمی‌شود، فقط از طریق ثبت ولادت فرزندان آنها می‌توان از وجود آنها مطلع شد که ثبت این ولادت‌ها هم در بیشتر مواقع صورت نمی‌گیرد و اگر انجام شود، مشخص‌کننده تاریخ ازدواج نیست. با این حال به نظر می‌رسد با اقدامات انجام شده، میزان این ازدواج‌ها تقریبا کاهش یافته و مشکلاتی که هم اکنون گریبانگیر برخی خانواده‌ها شده بیشتر مربوط به ازدواج‌های ثبت نشده در سال‌های گذشته است.
رضا ده‌مرده با اشاره به اینکه زنانی که ازدواجشان ثبت نشده و اکنون با ترک یا فوت همسر خود دچار مشکل شده‌اند، می‌توانند ازدواجشان را به طور قانونی ثبت کنند، می‌افزاید: این افراد می‌توانند با در دست داشتن شناسنامه همسر خود و تهیه یک استشهاد محلی مبنی بر ازدواج با فرد مذکور از طریق مراجعه به دادگاه و ارائه دادخواست پیگیر ثبت ازدواج خود باشند که دادگاه نیز پس از تائید مدارک، پرونده مذکور را به ثبت احوال ارجاع داده و ازدواج در این اداره به ثبت قانونی می‌رسد.
وی درباره صدور شناسنامه فرزندان این افراد می‌گوید: اگر ازدواج پدر و مادر این کودکان ثبت قانونی شود، یکی از والدین با در دست داشتن مدارک مورد نیاز می‌تواند به اداره ثبت احوال مراجعه و برای فرزند خود درخواست شناسنامه کند، اما اگر ازدواج والدین ثبت نشده باشد، حضور هر دو والد در ثبت احوال برای صدور شناسنامه فرزند ضروری است.
دیدگاه