امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 268533
۲۸۴۹
۱
۰
نسخه چاپی
اختلال وسواس فکری عملی (obsessive compulsive disorder)

اختلال وسواس فکری عملی | اجبار های بیش از اندازه درونی فرد برای خود | علائم و نشانه های اختلال وسواس فکری عملی

اختلال وسواس فکری-عملی یک بیماری مزمن و ناتوان کننده است که ویژگی های اساسی آن وجود وسواس های فکری عملی است که شدت آن ها برای ایجاد ناراحتی قابل ملاحظه بالینی برای شخص کافی است.

وسواس فکری  عملی ( obsessive compulsive disorder)

وسواس فکری عملی (obsessive compulsive disorder) یا OCD نوعی اختلال روانی است که فرد به دلیل افکار و ترس های غیر منطقی (وسواس گونه) رفتارهای تکراری اجبار گونه از خود نشان می دهد. به مرور ممکن است این وسواس های فکری و عملی با فعالیت های روزانه فرد تداخل پیدا کرده و مشکلاتی ایجاد می کند.

وسواس فکری عملی

وسواس فکری، افکار نگران کننده ای است که باعث ایجاد اضطراب می شود و وسواس عملی (عمل اجباری) رفتاری است که فرد برای از بین بردن آن اضطراب انجام می دهد.

فرد مبتلا گاهی سعی می کند این افکار و وسوسه رفتاری را نادیده گرفته یا متوقف کند اما تنها اضطراب او افزایش خواهد یافت و در نهایت برای کاهش استرس، به رفتارهای اجبارگونه ادامه می دهد.

فردی که به اختلال وسواس فکری – عملی دچار است مجبور است مرتبا کارهای خاصی را تکرار کند، حتی اگر واقعا نخواهد آن ها را انجام دهد و نیازی به انجام آن ها نباشد.

دسته‌بندی افرادی که دچار اختلال وسواس فکری-عملی هستند:

1. شستشوگرها از آلودگی می‌ترسند. آنها معمولا دست‌هایشان را به طور مکرر می‌شویند.

2. وارسی‌کننده‌ها به طور مکرر، کارهایی را که عدم اطمینان از انجام آنها می‌تواند خطرآفرین یا آسیب‌زا باشد، چک می‌کنند، مواردی از قبیل قفل کردن درها یا بستن شیر اجاق گاز.

3. شکاک‌ها از این می‌ترسند که اگر کاری را درست یا بی‌عیب و نقص انجام ندهند، مجازات می‌شوند.

4. شمارشگر‌ها و برنامه‌ریزها دائما به نظم و ترتیب فکر می‌کنند و ممکن است درباره‌ی اعداد، رنگ‌ها یا ترتیب‌های خاص، خرافاتی در ذهن داشته باشند.

5. ذخیره‌سازها از این می‌ترسند که چیزی را دور بیندازند، مبادا دوباره به آن احتیاج پیدا کنند. آنها به طور وسواس‌گونه، چیزهایی را که نیاز ندارند یا استفاده نمی‌کنند، ذخیره (احتکار) می‌کنند.
علائم وسواس فکری – عملی

علائم OCD معمولا در دوران کودکی یا نوجوانی آغاز شده و با افزایش سن شدیدتر خواهد شد.

در بسیاری از مردم نشانه های این اختلال در دوره ای از زندگی ظاهر شده و در دوره دیگر فروکش می کند، اما معمولا به صورت مادام العمر فرد را آزار خواهد داد و در موارد شدیدتر ممکن است روی کیفیت زندگی تاثیر منفی گذاشته و زندگی را مختل کند.

برخی افراد تنها از وسواس فکری یا وسواس عملی رنج می برند.

علائم وسواس فکری

وسواس فکری شامل افکار دائمی و ناخواسته، امیال یا تصاویری هستند که باعث ناراحتی و اضطراب می شوند. فرد گاهی سعی به نادیده گرفتن آن ها می کند و گاهی برای رهایی از این افکار رفتار اجباری خاصی انجام می دهد.

برخی از شایع ترین انواع وسواس فکری عبارتند از:

• اضطراب داشتن در مورد میکروب ها، خاک یا ترس از آلودگی

• نیاز به تقارن و نظم کامل

• نگرانی از این که افکار یا اعمال او به دیگران صدمه بزند و حس می کند با انجام کارهای روتین خاص می تواند از دیگران محافظت کند.

• نگرانی درباره چیزهای کم اهمیت یا بی ارزش

• افکار یا تصاویر پریشان کننده در مورد خود یا دیگران

• افکار ناخواسته درباره تجاوز، روابط جنسی یا اعتقادات مذهبی

• افکار مرتبط با نحس بودن چیزی یا خرافات

علائم وسواس رفتاری

وسواس رفتاری اعمال تکراری هستند که فرد احساس می کند برای رفع اضطراب یا وقوع یک رخداد بد باید انجام دهد. با این وجود انجام این اعمال به جز رفع اضطراب لذتی برای فرد نخواهد داشت.

برخی وسواس های رفتاری شایع ناشی از وسواس فکری عبارتند از:

• شستشوی مکرر دست ها یا دوش گرفتن و تمیز کردن غیرضروری منزل

• منظم کردن چیزها طوری که کاملا درست و مرتب باشند

• چک کردن مکرر چیزهایی که مرتب شده حتی وقتی فرد مطمئن است مرتب هستند

• چک کردن مکرر درب های منزل که قفل هستند یا خیر

• جمع کردن وسایل غیرضروری مانند روزنامه های قدیمی یا کاغذهای دور ریختنی

• شمردن یا تکرار مکرر یک کلمه یا عبارت خاص، حساسیت به لمس تعداد بار مشخص چیزی

• تمرکز روی افکار مثبت برای دور کردن افکار منفی 

اختلال وسواس فکری عملی

علائم اجتماعی وسواس فکری – عملی

معمولا افراد مبتلا به OCD سعی می کنند از رفتاری های وسواس گونه در اجتماع اجتناب کنند اما برخی موفق به این کار نمی شوند. این گروه را با نشانه های زیر می توان شناخت:

• دست های آسیب دیده به دلیل شستشوی مکرر آن ها

• اجتناب از دست دادن با دیگران یا لمس وسایل عمومی

• اجتناب از شرایط خاصی که باعث افکار وسواسی می شود

• اضطراب شدید در موقعیت هایی که همه چیز بی نظم شده یا تقارن چیزها از بین می رود

• نیاز به چک کردن چیزها و کارها به طور مکرر

• ناتوانی در شکستن عادت ها و روتین ها

• شمارش بی دلیل یا تکرار بیش از حد کلمه یا عبارت یا کار خاصی

نکته: اغلب اوقات علائم OCD از قبل از 25 سالگی آغاز می شود.

علت وسواس فکری – عملی

علت دقیق OCD هنوز شناخته نشده اما به نظر می رسد برخی عوامل بیولوژیکی، ارثی و محیطی در بروز آن نقش داشته باشند.

1. عوامل بیولوژیکی: OCD ممکن است به دلیل تغییراتی در واکنش های شیمیایی طبیعی بدن، عملکرد مغز و سطح سروتونین ایجاد شود.

2. عوامل ژنتیکی: گاهی ژن ها عامل بروز OCD هستند اگرچه تاکنون ژن خاص تاثیرگذار بر این اختلال مشخص نشده است. در صورتی که والدین یا یکی از اعضای خانواده به این اختلال دچار باشد احتمال بروز آن در سایر افراد خانواده افزایش می یابد.

3. عوامل محیطی و حوادث استرس زا، اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی یا مصرف مواد مخدر و مشکلات عاطفی همگی در ابتلا به OCD تاثیرگذار هستند.

عوارض و خطرات وسواس فکری – عملی

اختلال OCD ممکن است با عوارض زیر همراه باشد:

1. مسائل بهداشتی مانند ابتلا به درماتیت تماسی به دلیل شستشوی مکرر

2. عدم تمرکز در کار، تحصیل و فعالیت های اجتماعی

3. مشکلات در روابط

4. افت کیفیت زندگی

5. افکار و تمایل به خودکشی

تشخیص وسواس فکری – عملی

پس از مراجعه فرد به پزشک ممکن است از روش های زیر برای تشخیص دقیق اختلال روانی استفاده شود:

• معاینه بدنی که برای جلوگیری از مشکلات جسمی ناشی از OCD و بررسی عوارض جانبی آن انجام می شود.

• آزمایش خون، بررسی عملکرد تیروئید و غربال گری برای الکل و مواد مخدر

• ارزیابی روانشناختی که شامل بحث درباره افکار، احساسات، علائم و الگوهای رفتاری فرد می باشد.

• استفاده از پرسشنامه و راهنمای تشخیص اختلالات روانی

وسواس فکری عملی

درمان وسواس فکری – عملی

تحقیقات دانشگاه هاروارد نشان می دهد تقریبا 10 درصد افراد به طور کامل بهبود یافته و حدود نیمی از آن ها علائم بهبودی را نشان می دهند. درمان معمولا شامل روان درمانی و اصلاح رفتاری و تجویز داروهای روان پزشکی می باشد.

روان درمانی

درمان رفتاری شناختی (CBT) درمان موثر برای بسیاری از افراد مبتلا به وسواس فکری عملی می باشد. یکی از روش های مورد استفاده در این درمان تکنیک ERP است که طی آن درمانگر از فرد می خواهد به مرور با ترس های خود (مثلا ترس از آلودگی) بیشتر روبرو شده و نحوه مقابله با اضطراب ناشی از آن را به او یاد می دهد. این کار نیازمند تلاش و تمرین است اما به مرور با مدیریت افکار و رفتار از تمرینات لذت خواهید برد.

دارو درمانی

داروهای مورد استفاده برای درمان OCD معمولا شامل داروهای ضد افسردگی می باشد از جمله:

• کلومیپرامین؛ برای افراد بزرگسال و کودکان 10 سال و بالاتر

• فلوکستین؛ برای بزرگسالان و کودکان 7 سال و بالاتر

• فلوواکسامین؛ برای بزرگسالان و کودکان 8 سال و بالاتر

• پاروکستین؛ فقط برای بزرگسالان تجویز می شود.

• سرترالین؛ برای افراد بزرگسال و کودکان 6 سال و بالاتر

پزشک ممکن است از دیگر داروهای روانپزشکی یا ضد افسردگی استفاده کند.

نکات دارویی مهم

داروهای ضد افسردگی با عوارض جانبی همراه هستند، در چند هفته اول ممکن است تمایل به خودکشی بخصوص در سنین زیر 25 سال افزایش پیدا کند، این داروها ممکن است با سایر داروها یا درمان های گیاهی تداخل داشته باشد و لازم است حتما با پزشک درباره داروهای مصرفی مشورت شود.

داروهای ضد افسردگی اگرچه اعتیاد آور نیستند اما توقف ناگهانی آن ها توصیه نمی شود.

  • منبع
  • چطور
  • کوکا
  • هنر زندگی
  • ویکی پدیا

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید