روزنامه آفتاب یزد نوشت: در انتخابات ریاست جمهوری 92 رد صلاحیت مرحوم آیت الله هاشمی‌رفسنجانی اما و اگرهای بسیاری در میان افکارعمومی ایجاد کرد تا آنجا که پس از گذشت دو سال از درگذشت ایشان همچنان ابهامات درباره رد صلاحیت رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام بر سر جای خود باقی است؛ آن چنان که در آستانه سالگرد رحلت مرحوم آیت الله هاشمی‌رفسنجانی، کدخدایی در گفت و گویی با روزنامه سازندگی اظهار کرد:« آیت الله در انتخابات ریاست جمهوری 92 رد صلاحیت نشد بلکه صلاحیتش احراز نشده است.» به همین دلیل فائزه‌هاشمی‌دختر رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام به اظهارات سخنگوی شورای نگهبان واکنش نشان داد و گفت که اظهارات کدخدایی بازی با لغات است و ردصلاحیت با عدم احراز صلاحیت هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارد. به همین دلیل علی اکبر گرجی مسئول پیگیری قانون اساسی معاونت حقوقی ریاست جمهوری و حقوقدان درباره اظهارات کدخدایی مبنی بر عدم احراز صلاحیت آیت الله‌هاشمی‌رفسنجانی و پاسخ فائزه‌هاشمی و تفاوت عدم احراز با رد صلاحیت به آفتاب یزد گفت: «شورای نگهبان چه از اصطلاح عدم صلاحیت و چه از مفهوم عدم احراز صلاحیت استفاده کند ما به ازای واقعی آن هیچ تفاوتی ندارد. از منظر حقوقی مهم آن است که اجازه مشارکت و رقابت در انتخابات به مرحوم آیت الله‌هاشمی‌داده نشده است.»
معمای رد صلاحیت به روایت کدخدایی!
این روزها در آستانه درگذشت مرحوم آیت الله هاشمی‌رفسنجانی مسئله ردصلاحیت او در انتخابات ریاست جمهوری 92 یک بار دیگر مورد بحث قرارگرفته است؛ البته با این تفاوت که طی روزهای اخیر عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان دو سال پس از درگذشت رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام طی گفت و گویی با روزنامه سازندگی به موضوع ردصلاحیت او اشاره کرد و گفت: «اصلاً ما در انتخابات ریاست‌جمهوری ردصلاحیت نداریم. پس با جرئت می‌گویم که مرحوم‌هاشمی‌اصلاً رد صلاحیت نشدند.» او همچنین درباره این دیدگاه مرحوم آیت‌الله‌هاشمی‌که گفته بود «وزیر اطلاعات وقت به شورای نگهبان آمده و توضیحاتی درباره رشد آرای ایشان در نظرسنجی‌ها داد.... وی گفت: «خیلی ساده‌انگارانه است که فرض کنیم مقامی‌به شورای نگهبان می‌آید و می‌گوید ایشان رای می‌آورد و شورای نگهبان هم او را ردصلاحیت کند. خب در این صورت اصلاً شورای نگهبان نداریم بلکه تعدادی آدم داریم که نه خدا سرشان می‌شود نه قانون و نه شرع و اینجا نشسته‌اند تا هرکسی حرفی زد بر آن اساس عمل کنند.» کدخدایی به نقل از حیدر مصلحی وزیر اطلاعات احمدی نژاد اظهار کرد: «من به شورای نگهبان نیامده‌ام که درباره آقای‌هاشمی‌صحبت کنم. برای حفظ حرمت مرحوم‌هاشمی‌از لاریجانی و روحانی دعوت کردیم که از ایشان بخواهند اگر مایل هستند انصراف دهند !» سخنگوی شورای نگهبان اضافه کرد: وزیر اطلاعات احمدی نژاد تنها برای بیان برخی مسائل کلی به آن جلسه آمده که این امری متداول و در گذشته نیز مسبوق به سابقه بوده است.
بازی با لغات ممنوع!
فائزه‌هاشمی‌به اظهارات کدخدایی درباره عدم رد صلاحیت مرحوم آیت‌الله‌هاشمی واکنش نشان داد و گفت:« به نظر من آقای کدخدایی با بیان اینکه آیت‌الله‌هاشمی‌ردصلاحیت نشدند و تنها واجد صلاحیت شناخته نشدند، بازی با لغات کرده، چرا که این دو هیچ فرقی باهم ندارند. به هر روی، شورای نگهبان اجازه کاندیداتوری به ایشان نداد.» او با اشاره به بخش دیگری از اظهارات سخنگوی شورای نگهبان درباره سخنان حیدر مصلحی وزیر اطلاعات دولت احمدی نژاد گفت:« بابا صراحتاً می‌دانست و خبرش را هم دریافت کردند که آقای مصلحی در آن جلسه گفته بود« ما این همه در این سال‌ها تلاش کردیم، اما با آمدن ایشان و وضعیت رای او در نظرسنجی‌ها که هر چه به انتخابات نزدیک‌تر می‌شویم، بالاتر می‌رود...» به نظر می‌رسد وزیر وقت اطلاعات نگران بود که چرا با این همه هجمه و تخریب و تلاش برای حذف آیت‌الله، ایشان به جایگاه ریاست‌جمهوری بازمی‌گردد. دختر مرحوم آیت الله‌هاشمی‌ادامه داد:« یک تناقض هم در صحبت‌های آقای کدخدایی وجود دارد. به نحوی که ایشان می‌گوید، معمولاً وزرای اطلاعات از گذشته به شورای نگهبان می‌آمدند و این یک رسم بوده که از گذشته وجود داشته و تنها مختص به آقای‌هاشمی‌نبوده، اما در توضیح خود اشاره می‌کند که در گذشته کارشناسان وزارت اطلاعات می‌آمدند و در مورد کاندیداها یا مسائل دیگر صحبت می‌کردند؛ ولی این بار وزیر آمده و درباره مسائل کلان کشور حرف زده است. خب انتخابات ریاست‌جمهوری و رئیس‌جمهور نیز جزو مسائل کلان به حساب می‌آیند و این موضوع منافاتی با حرف‌هایی که درباره این جلسه زده می‌شود، ندارد.»
بازهم واکنش آقای سخنگو
به نظر این رشته سر دراز دارد. زیرا روز گذشته عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در حاشیه مراسم ترحیم آیت‌الله‌هاشمی‌شاهرودی در واکنش به مواضع اخیر فائزه‌هاشمی« مبنی بر عدم تفاوت ردصلاحیت و عدم احراز» بازهم همان اظهارات اخیرش در گفت و گو با سازندگی را تکرارکرد و به خبرنگاران گفت: «در شورای نگهبان واژه‌ای به اسم رد صلاحیت وجود ندارد و اگر فردی ادعایی می‌کند به قانون مراجعه کند.»
اما اختلاف میان ردصلاحیت و عدم احراز
بنابراین با توجه به اظهارات سخنگوی شورای نگهبان و فائزه‌هاشمی‌دخترمرحوم آیت الله هاشمی‌درباره رد صلاحیت رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام به نظر می‌رسد که اختلاف موجود میان شورای نگهبان و خانواده آیت الله‌هاشمی‌بیشتر حقوقی است تا سیاسی. زیرا سخنگوی شورای نگهبان می‌گوید که آیت الله هاشمی‌رد صلاحیت نشده بلکه صلاحیتش احراز نشده است. اما فائزه‌هاشمی‌معتقد است که پدرش در انتخابات 92 رد صلاحیت شده است و اظهارات سخنگوی شورای نگهبان بازی با کلمات است. به همین دلیل با توجه به بحث‌های موجود میان شورای نگهبان و خانواده مرحوم آیت الله‌هاشمی‌درباره رد صلاحیت و عدم احراز صلاحیت رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام در این میان ابهامی‌که ایجاد می‌گردد مبنی بر اینکه به راستی کدام یک درست است؟ اساسا تفاوت ردصلاحیت با احراز صلاحیت در چیست؟ آیا همانطور که کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان اعلام کرد واژه ای تحت عنوان رد صلاحیت در انتخابات وجود ندارد و مرحوم آیت الله‌هاشمی‌صلاحیتش احراز نشده است؟ یا برعکس بنا به گفته فائزه‌هاشمی، احراز صلاحیت با احراز صلاحیت فرقی ندارد و همان رد صلاحیت است؟ در ادامه تفاوت این دو مهم را علی اکبر گرجی حقوقدان مورد بررسی قرار دادیم.
عدم به رسمیت شناختن حق مشارکت آیت الله
علی اکبر گرجی ازندریانی مسئول پیگیری قانون اساسی معاونت حقوقی ریاست جمهوری و حقوقدان درباره اظهارات کدخدایی مبنی بر عدم احراز صلاحیت آیت الله‌هاشمی‌رفسنجانی و پاسخ فائزه‌هاشمی‌و تفاوت عدم احراز با رد صلاحیت به آفتاب یزد گفت: «هنگامی‌که شورای نگهبان تصریح می‌کند که یک نامزد انتخاباتی صلاحیتش احراز نشده است مفهوم عملی و عینی آن، این است که او واجد شرایط لازم برای حضور در عرصه رقابت‌های انتخاباتی شناخته نشد.» او افزود: «به همین دلیل، شورای نگهبان چه از اصطلاح عدم صلاحیت و چه از مفهوم عدم احراز صلاحیت استفاده کند ما به ازای واقعی آن هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارد و شورای نگهبان باید این رویه اش را تغییر دهد و با نگاه باز و مداراگرایانه‌تری زمینه را برای مشارکت همه شهروندان ایرانی فراهم کند. معاون جنیدی اظهار کرد: «شورای نگهبان به قاعده طلایی انتخابات وفادار بماند. در حالی که قاعده طلایی انتخابات آن است که هر شهروندی که برای رای دادن محق است او معمولا برای انتخاب شدن هم محق است. بنابراین نظام انتخاباتی کشور باید با همت و اراده نهادهای حاکمیتی از جمله شورای نگهبان به سمت نزدیک شدن به این قاعده حرکت کند. این حقوقدان ادامه داد: «اکنون این قاعده طلایی و بسیاری از قواعد طلایی حقوق انتخابات در کشور نقض می‌شود و هرگز توضیحاتی که برای این مسائل آورده می‌شود افکارعمومی‌را قانع نخواهد کرد. بنابراین ردصلاحیت‌ها را نمی‌توان به نام عدم احراز صلاحیت توجیه کرد بلکه ما به ازای خارجی عدم احراز صلاحیت همان اعلام رد صلاحیت است.» گرجی در پایان گفت: «از منظر حقوقی مهم آن است که اجازه مشارکت و رقابت در انتخابات به آیت الله داده نشده است. حال آنکه این عدم اجازه با استفاده از چه واژه و ادبیاتی صورت گرفته باشد چندان اهمیتی ندارد. در واقع به ضرس قاطع می‌توان گفت که صرف نظر از واژه‌پردازی‌های شورای محترم نگهبان حق مشارکت مرحوم آیت الله‌هاشمی‌رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری 92 به رسمیت شناخته نشد.»
دیدگاه