امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 276531
۱۱۵۱
۱
۰
نسخه چاپی

قبول در عقود به چه معناست؟

قبول در عقود به چه معناست؟

مفهوم قبول

قبول در لغت به معنای پذیرش و پذیرفتن و در اصطلاح رضایت به ایجاب ابراز شده برای انعقاد قرارداد است. به شخص پذیرنده ایجاب قابل می گویند. اراده مخاطب ایجاب بر انشاء عقد، قبول نام دارد، قبول نیز مانند ایجاب، انشا و عمل حقوقی مستقل محسوب نمی شود، قبول باید کاملا منطبق با مفاد ایجاب باشد، قبول کننده نمی تواند بر آنچه موجب ایجاب کرده چیزی بیفزاید یا کم کند بنابر این قبولی باید بدون قید و شرط، منطبق با ایجاب، انشاء و اعلام شود.

همچنین در صورتی که ایجاب کننده برای اعلام قبولی از سوی طرف مقابل مهلتی معین نموده باشد، قبولی باید در همان زمان تعیین شده اعلام شود. چنانچه برای اعلام قبولی مهلتی معین نشده باشد، ایجاب باید در زمانی اعلام شود که بتوان گفت بین ایجاب و قبول عرفا ارتباطی برقرار است. درهر حال تعیین زمانی که قبولی می تواند اعلام شود، در هر مورد براساس شرایط و اوضاع و احوال معلوم می شود.

قبول در عقود به چه معناست؟

قبول یعنی اینکه مخاطب ایجاب مفاد ایجاب را بدون قید و شرط می پذیرد به عبارت دیگر قبول، اراده مخاطب ایجاب بر انشای عقد است. بنابراین تعریف قبول باید کاملاً منطبق با مفاد ایجاب باشد و قبول کننده نمی تواند بر آنچه ایجاب کننده ایجاب کرده است چیزی را اضافه و یا از آن کم کند یعنی باید قبول بدون قید و شرط و منطبق با ایجاب گفته شود برای مثال در پاسخ به ایجاب فروش نقدی یک تخته فرش معین، قبول کننده نمی‌تواند اعلام کند که اگر ثمن به اقساط باشد، معامله را قبول کردم. در صورتی که برای قبول از جانب ایجاب کننده مهلتی تعیین شده باشد قبول باید ظرف همان مهلت واقع گردد و گرنه هیچ اثر حقوقی نخواهد داشت ولی اگر برای قبول مهلتی تعیین نشده باشد تکلیف چیست؟ به عبارت دیگر آیا قبول کننده در این فرض آزاد است که هر وقت خواست قبول خود را اعلام دارد و به استناد انعقاد قرارداد ایفای تعهد را از ایجاب کننده بخواهد؟

در رابطه با این سوال حقوقدانان شرطی را مد نظر داشته اند. آنها عقیده دارند که بین ایجاب و قبول باید توالی عرفی وجود داشته باشد، یعنی باید ایجاب و قبول پی‌درپی باشند و این امر که قبول کنیم قبول کننده می تواند هر وقت که خواست ایجاب را قبول کند غیر معقول می باشد. توالی ایجاب و قبول امری عرفی است و در هر معامله با توجه به شرایط و اوضاع و احوال تشخیص می دهیم که چه فاصله ای بین ایجاب و قبول مجاز است بنابراین نمی توان برای قبول مدتی نامحدود قائل شد. مثلاً اگر کسی به شخص دیگری که معمولاً با او است بگوید فروختم و این شخص بعد از چندین روز بگوید قبول کردم معامله محقق نمی‌شود چرا که فاصله بین ایجاب و قبول بیش از حدی است که آن را برای صدور قبول لازم می‌داند ولی اگر قرارداد با مکاتبه انجام شود یعنی طرفین با نامه نگاری عقدی را منعقد کنند فاصله بیشتری را می پذیرد تا قبول منضم به ایجاب شود و حتی ممکن است فاصله چند هفته را هم مجاز بداند.

بنابر آنچه گفته شد قبولی در صورتی معتبر است که:

اولاً مطلق باشد یعنی رضایت بی قید و شرط به مفاد ایجاد باشد، به عبارت دیگر، تبعیض در ایجاب، مانع تحقق عقد است مانند اینکه شخصی فروش تلویزیون و میز آن را با هم بدهد و خریدار یکی را قبول کند که در این صورت عقدی واقع نمی گردد، با وجود این از ملاک ماده ۸۳۲ قانون مدنی چنین استنباط می شود که در عقود رایگان و مجانی تبعیض در مورد معامله، تحت شرایطی اشکالی نداشته و مانع تحقق عقد نسبت به بخش پذیرفته شده نیست. بنابراین اگر شخصی پیشنهاد بخشش تلویزیون و میز آن را با هم بدهد و شخص فقط تلویزیون را بپذیرد، اصولاً قبول او نسبت به تلویزیون موثر واقع می گردد.

ثانیاً توالی عرفی بین ایجاب و قبول در آن رعایت شود، یعنی قبول در مهلت تعیین شده یا متعارف به ایجاب ملحق گردد.

ثالثاً به روش تعیین شده در ایجاب یا به روش متعارف اظهار گردد.

رابعاً قبل از قبول شخص قبول کننده آن را رد نکرده باشد یعنی مخاطب ایجاب قبلاً ایجاب را رد نکرده باشد زیرا با رد ایجاب دیگر ایجابی جود ندارد که قبول به آن بپیوندد، در صورتی که قبول فاقد شرایط اخیر باشد مثلاً چنانچه قبول مشروط باشد یا بعد از زوال اعتبار ایجاب، اظهار گردد، خود، ایجاب جدیدی تلقی می‌شود که تحقق عقد، مستلزم قبول این ایجاب جدید از سوی مخاطب است.

قبول پیش از ایجاب

قبول پیش از ایجاب اولین انشایی است که به صورت قبول انشای آینده طرف دیگر گفته می‌شود. مثلاً اینکه خریدار بگوید فروش این خانه را به مبلغ یک میلیارد تومان قبول کردم در حالی که هنوز مالک خانه فروش آن را ایجاب نکرده است. در این مثال اگر فروشنده پس از قبولی که پیش از ایجاب ابراز شده است بگوید این خانه را فروختم عقد منعقد می گردد و ضرورتی ندارد که همیشه ابتدا ایجاب ابراز شود و پس از آن قبول بلکه قبول پیش از ایجاب نیز در صورتی که ایجاب پس از آن ابراز گردد سبب انعقاد عقد خواهد شد. البته در این خصوص بعضی از فقها عقیده دارند که قبول نمی تواند پیش از ایجاب ابراز گردد و لزوماً باید پس از ایجاب صادر شود و الا عقد باطل است و دلیل آنها این است که قبول معنایی جز پذیرش انشایی که قبلا ابراز شده است ندارد و بدون وجود انشای قبلی، قبول آن معقول نیست. ولی باید پذیرفت برای تشکیل عقد همکاری و توافق اراده طرفین لازم است و هرچند عادتاً ایجاد مقدم بر قبول ارائه می گردد ولی در تحقق این توافق تفاوتی بین تقدم ایجاب بر قبول و یا تقدم قبول بر ایجاب وجود ندارد و در هر دو صورت توافق اراده طرفین حاصل گردیده و عقد منعقد خواهد شد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره مبحث قبول و ایجاب به مقاله نقش ایجاب و قبول در ایجاد تعهدات مراجعه نمایید.

  • منبع
  • حقوق نیوز
  • وکیل تاپ

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید