خجالت، به واکنش‌های مضطربانه و ارزیابی منفی نسبت به خود در پاسخ به تعاملات اجتماعی گفته می‌شود.
خجالت چیست؟
بعضی از افراد هنگام نزدیک شدن به دیگران یا وقتی کسی به آنها نزدیک می‌شود، مدام احساس دلهره و عجیب بودن پیدا می‌کنند. به این احساس خجالت و شرمزدگی می‌گویند. خجالت، واکنش به ترس است و تحقیقات نشان می‌دهد اگرچه برای این مساله، علت زیست‌شناسی عصبی وجود دارد(مجموعه رفتاری تحت کنترل پیوند خاصی از اعصاب در مغز)، از طرفی خجالت به‌شدت تحت تاثیر تربیت والدین و تجارب زندگی است.
خجالت، به واکنش‌های مضطربانه و ارزیابی منفی نسبت به خود در پاسخ به تعاملات اجتماعی گفته می‌شود.
این ناراحتی و حس معذب بودن باید در سطحی تجربه شود که مانع از اجرای توانایی‌های فرد در موقعیت‌های اجتماعی شود. واکنش‌های فیزیولوژیکی افراد خجالتی شامل تنش عضلانی، افزایش ضربان قلب، و ناراحتی گوارشی است.
دلایل خجالت کشیدن
علل فیزیولوژیک
نقص عضو، عدم رضایت از ظاهر جسمانی خود، اختلال در عملکرد غدد فوق کلیوی، اختلال در تکلم.
علل تربیتی
مراقبت شدید والدین، عدم تفویض استقلال به نوجوان، توقع اطاعت و تسلیم دائمی از وی، خشونت و سختگیری والدین، محرومیت از محبت، ترس از تنبیه و سرزنش، تمایل خانواده به انزوا.
علل روانی
استرس محیطی و عدم احساس امنیت، غم و اندوه شدید و مداوم، عقب ماندگی درسی، تحقیر شدن های متعدد در برابر جمع.
علل اجتماعی
فقدان مهارت های اجتماعی، مهاجرت، فقر، اعتیاد والدین، طلاق والدین.
خجالت و دیدگاه‌های فرهنگی
ارزش‌های فرهنگی که کودکان از والدین و جامعه به دست می‌آورند روی گرایش اجتماعی آنها تاثیر می‌گذارد.
خجالتی بودن نزد افـراد، خـانواده‌ها، جـوامع و فرهنگ‌های مختلف، معانی متفاوتی دارد به عبارتی، بعضی‌ها فرد کم‌رو را فردی ساکت، مـودب و مـحترم، مـطیع و حرف‌گوش‌کن می‌دانند.
در برخی فرهنگ‌ها، خجالتی بودن را برای دختران امری عادی و صفتی مثبت به حـساب مـی‌آورند در حـالی‌که ممکن است این ویژگی را برای پسرها ناپسند بدانند. اما واقعیت این است که خـجالتی بـودن، یک معلولیت اجتماعی است.
این ویژگی می‌تواند مانع رشد مطلوب شخصیت افراد شـود و بـرای هـردو جنس- پسر و دختر-نامطلوب است و باعث ایجاد مشکلات زیادی به خصوص در بزرگسالی و زندگی‌های مـشترک مـی‌شود.
راه‌های مقابله با خجالت
1. قبل از وارد شـدن بـه یک جـمع، اطـلاعاتی در مـورد آن جمع به دست آوریـد و درباره چیزهایی که می‌خواهید یا می‌شود در آنجا مطرح کرد فکر کنید.
2. معاشرت خود را با دیـگران بـیشتر کنید، از جمع‌های دوستانه کوچک شروع کـنید، بـه سـوالات‌شان جـواب دهـید و از آنها درباره خـودشان آرزوهـایشان، اهداف‌شان یا موضوعات دیگر سوال کنید.
3. صحبت کردن در جمع را یاد بگیرید. اگر از حرف زدن در جمع می‌ترسید، در کلاس‌هایی کـه بـه هـمین منظور برگزار می‌شود، ثبت‌نام کنید.
4. اگر خـجالتی بـودن، خـیلی شـما را آزار مـی‌دهد، بـه یک مشاور یا روان‌شناس مراجعه کنید.
5. تا حد ممکن از انزوا و گوشه‌گیری دوری کنید. اگر چند نفری دوروبرتان هستند، کتاب خواندن را کنار بگذارید و سر صحبت را با آنها بـاز کنید.
6. اگر به خاطر لهجه، صدا، بوی دهان یا نوع دندان‌هایتان از جمع گریزان هستید، چرا فکری به حال اصلاح اینها نمی‌کنید؟
7. در جمع‌ها کاری کنید که کسل، خسته و بی‌حوصله به نظر نـیایید.
8. بـه یاد داشته باشید راه مقابله با خجالت این است که به چیزهای دیگری تمرکز کنید؛ مانند فکر کردن و تصور اینکه چطور می‌شود از اتفاقات اجتماع لذت برد.
9. از طرد شدن یا شـکست خـوردن، نترسید. قهرمانان ورزشی نیز باوجود احتمال شکست، باز هم به مبارزه و رقابت می‌پردازند؛اما تقریبا همه آنها برای برد به میدان می‌روند و هـیچ‌گاه از شـکست حرف نمی‌زنند.کم‌رویی، تردید و دودلی هـنگامی رخ مـی‌دهد که شما به عیوب و نقایص خود فکر می‌کنید. افکارتان را متوجه شخصی کنید که در حال گفت‌وگو با او هستید. در این حالت،هم شما اضطراب خود را از خـاطر خـواهید برد و هم طرف مـقابل از تـوجه شما خوشحال خواهد شد.
10. همه‌چیز را به خودتان نگیرید.نباید هر چیزی مانند شوخی و طعنه را به‌عنوان توهین تلقی کنید.مردم اغلب چیزهایی را می‌گویند که هیچ مقصود و منظوری از آّ? ندارند؛هرچندگاهی اوقات مـردم نـظرات نابجا و بی‌موردی می‌دهند؛در این صورت، قاطعانه از خودتان دفاع کنید.
11. توقعتان را کم کنید،بنا نیست در پایان یک گفت‌وگو،شما افراد را کاملا مجذوب خود کرده باشید.همین‌که همه از هم‌صحبتی یکدیگر لذت برده بـاشید،کـافی است.بـاور کنید!هول نکنید.آدم‌های روبه‌روی شما هر چقدرهم که مهم باشند،آدم هستند؛ آنها هم معایب و مشکلات و ضـعف‌های خودشان را دارند؛عین شما!شاید هم مثل خود شما دارند سـعی مـی‌کنند کـسی متوجه نشود چقدر خجالتی هستند!
منبع: مجله بهداشت روان و جامعه
دیدگاه