جایزه ی من بوکر (Man Booker Prize)
جایزه ی من بوکر در سال 1969 به عنوان یک جایزه ی مستقل که هزینه های آن توسط بخش خصوصی تأمین می شد، در انگلستان پا گرفت. من بوکر کارش را این گونه آغاز کرد که سالانه به یکی از کتاب های انگلیسی زبان در بریتانیا جایزه ای درخور اهدا کند. این روال تا سال 2005 ادامه یافت؛ از آن سال به بعد من بوکر بین المللی شد و هر دو سال یک بار این جایزه، که حاال اعتباری جهانی یافته بود نه تنها به یک کتاب بلکه به مجموعه ای از آثار متفاوت که به زبان انگلیسی نوشته می شد، تعلق می گرفت.
یکی از اتفاقات جالب توجه در روند برگزاری و عملکرد من بوکر این بود که در سال 2002 این نهاد به عنوان یک بنگاه فرهنگی خیریه ثبت شد و از آن زمان تاکنون کمک های مالی قابل توجهی به برخی نویسنده ها از جمله نویسندگان داستان های تخیلی عرب زبان و نویسنده های آفریقایی کرده است. این کمک ها علاوه بر این، شامل جشنواره های ادبی و فرهنگی داخلی نیز می شود مانند جشنواره ی چلتنهام(Cheltenham) و ادینبورو (Edinburgh) در اسکاتلند.
در کنار این اقدامات، من بوکر جایزه ای با عنوان «آشام» برای زنان نویسنده ی داستان های کوتاه در نظر گرفته است.
از سال 2001 تا به حال این جایزه، به غیر از کتاب های انگلیسی زبان به یک کتاب غیر انگلیسی که به انگلیسی ترجمه شده باشد نیز تعلق می گیرد. این جایزۀ نقدی که مبلغ پنجاه هزار پوند است بین نویسنده و مترجم کتاب به طور مساوی تقسیم می شود.
جایزه ی من بوکر تاکنون به افراد سرشناسی چون آیریس مرداک، مک ایوان و هیلاری مانتل داده شده است.
این جایزه امسال پنجاهمین سالگرد تأسیس اش را جشن می گیرد و از این رو در این دوره یک جایزه ی منحصر به فرد و طلایی برای یکی از برندگان برتر و برجسته در پنج دهه ی اخیر در نظر گرفته است. این مؤسسه ی فرهنگی ادبی ارتباط تنگاتنگی با مدارس، دانشگاه ها، کتابخانه ها و مراکز تحصیلی و پرورشی دارد. من بوکر به لحاظ مالی مؤسسه ای مستقل است و بودجه ی آن از راه انتشار و فروش کتاب تأمین می شود. مبلغ اهدایی این جایزه در ابتدا بیست و یک هزار پوند بود و بعدها متناسب با زمان افزایش یافت.
برنیس روبنز نخستین زنی بود که در سال 1970 یعنی دومین سالی که من بوکر برگزار می شد این جایزه را دریافت کرد. من بوکر تنها جایزه ای نیست که با این شیوه در حوزه ی ادبیات شناخته شده و فعالیت می کند؛ برای آثار آلمانی زبان نیز هر دو سال یک بار مراسم اهدای جایزه ی کتاب آلمان برگزار می شود.
کتاب آلمان (German Book Prize)
تا پیش از آن که نمایشگاه کتاب فرانکفورت، با شهرت جهانی خود بسیاری از مسئولیت های برگزاری این رقابت را به عهده بگیرد مراسم جایزه ی کتاب آلمان به طور سالانه و محدودتر از آنچه که امروز هست، برگزار می شد. این مسابقه که از سال 2005 تاکنون به طور مرتب برگزار شده، به گونه ای است که ناشران نیز می توانند کتابی را به انتخاب خود برای شرکت در رقابت معرفی کنند. حتی کتاب هایی که در حال طی کردن مراحل انتشار هستند، می توانند برای دریافت این جایزه وارد میدان رقابت شوند. جایزه ی کتاب آلمان که از نظر مالی کاملاً مستقل عمل می کند، در انتخاب کتاب ها نیز مستقل و بی طرف است. متولیان برگزاری این مسابقه تدابیری را اندیشیده اند که مرزها را برای اهدای این جایزه از کشورهای آلمانی زبان فراتر برده و هرچه بیشتر آن را جهانی کنند. مبلغ این جایزه که یکی از مهم ترین جوایز ادبی آلمان به شمار می رود و برندگان آن هر سال در نمایشگاه کتاب فرانکفورت معرفی می شوند، دوهزار و پانصد یورو است. این جایزه برای نخستین بار در سال 2005 به آرتور گایگر نویسنده ی کتاب «حال ما خوب است» تعلق گرفت.
جایزه ی ادبی کامئوس (Premio Cameos )
جایزه ی ادبی کامئوس یکی دیگر از جوایز ادبی شناخته شده در دنیاست که مرکز اهدای آن در کشورهای برزیل و پرتغال است. کامئوس به عنوان مهم ترین جایزه برای آثار ادبی به زبان پرتغالی است که از سال 1988 آغاز به کار کرده است. برای دریافت این جایزه، آثاری در الویت هستند که به اشاعه ی زبان پرتغالی و آشنایی دیگران با فرهنگ اصیل دو کشور برزیل و پرتغال کمک کرده باشد. جایزه ی کامئوس که به طور مشترک از سوی دو کشور نام برده برگزار می شود، بنیادهایی مانند اتحادیه ی ناشران و کتاب فروشان، ادارات فرهنگ و ادبیات دو کشور و کتابخانه های ملی را در کنار خود دارند. این جایزه شامل نویسندگان کشورهای آفریقایی پرتغالی زبان نیز می شود.
گپر بوک پرایز (Gapper Book Prize)
بسیاری از ادیبان و نویسندگان، فرانسه را مهد ادبیات می دانند. خودِ فرانسوی ها که طبیعتاً از این عقیده بسیار استقبال می کنند. سال هاست نهادهای فرهنگی زیادی مراسم اهدای جایزه را در کشورشان برگزار می کنند. اما گپر بوک پرایز از یک منظر با جوایز دیگر فرانسویها فرق دارد و آن این که گپر بوک پرایز در بریتانیا و ایرلند برای فرانسوی زبانها برگزار می شود. این جایزه اختصاصاً به کتاب هایی داده می شود که مسائل مهم روز جامعه را به خوبی طرح کرده و برای مطالعات اجتماعی فرانسوی زبان ها کمک کننده باشد.
گپر بوک پرایز که از سال 2002 میلادی تاکنون برگزار میشود به لحاظ مالی شرایطی کاملاً مشابه من بوکر و بنیاد خیریه ی آن دارد. برنده ی این جایزه در کنفرانسی که به همین نام برگزار می شود، اعلام می گردد. این جایزه به مبلغ دو هزار پوند و هزینه ی سفر برای شرکت در دور بعدی همین کنفرانس است.
منبع: جوایز ادبی مستقل در گوشه و کنار دنیا - سیمین دخت گودرزی - آزما_ شماره 136
دیدگاه