امروز: سه شنبه, ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ برابر با ۰۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۱۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 270022
۱۱۴۵
۱
۰
نسخه چاپی

مناسبات بین نسلی در حوزه علم در ایران

بر اساس شواهد موجود در ایران پیوستگی بین نسلی در علم که بخشی از حوزه سیاست است، وجود ندارد.

مناسبات بین نسلی در حوزه علم در ایران

مناسبات نسلی در علم در ایران به دلایل مختلفی دارای پیوستگی نمی باشد.

بر اساس شواهد موجود در ایران پیوستگی بین نسلی در علم که بخشی از حوزه سیاست است، وجود ندارد، زیرا:

1. کمترین نقل قول از نسل قبلی صورت می گیرد.

2. رابطه استاد و شاگردی به دلایل سیاسی محقق نمی شود.

3. رابطه همکاری بین اساتید و دانشجویان با یک دیگر و دانشجویان و اساتید در انجام پژوهش و تألیف کتاب و مقاله و دیگر فعالیت های آموزشی و پژوهشی شکل نمی گیرد.

این امر ریشه در فرهنگ ایرانی ندارد. ریشه در ساختار سیاسی دارد. زیرا دولت های پشت سر هم آمده با یک دیگر مرتبط نیستند. بیشتر در مقابل و معارض یکدیگرند. در این صورت است که امکانی برای پیوسته شدن نسل های دانشگاهی و علمی در ایران به وجود نمی آید.

در ایران وضعیت نسلی در حوزه دانش بیشتر می توان از طریق نظریه نسلی ابن خلدون توضیح داد. در این عرصه کمترین روابط بین نسلی محقق می شود. از میان علوم مختلف، علم جامعه شناسی انتخاب شده است. جامعه شناسان چهارنسل در کجا و تحت چه شرایطی با هم رابطه دارند. عوامل ایجاد ارتباط میان آن ها کدام است؟

چهار نسل جامعه شناسی در ایران

قبل از شروع بحث لازم است که فهم ما از جامعه شناسی به لحاظ نسلی معلوم گردد.

جامعه شناسی در ایران در بردارنده چهار نسل است.

نسل های چهارگانه عبارت اند از:

1- جامعه شناسان بنیانگذار

2- جامعه شناسان توسعه دهنده علم در عرض

3- جامعه شناسان بنیادگرا

4- جامعه شناسان اصلاح طلب یا مدرن یا معاصر.

اگر چنانچه 4 نسل در جامعه شناسی ایران مناقشه های اصلی و دوره ای خودشان را به طور جدی و اساسی به رسمیت می شناختند و در مورد آن ها چالش، بحث و تأمل می کردند، سرنوشت جامعه شناسی ایران به گونه ای دیگر رقم می خورد. ولی متأسفانه جامعه شناسان در هر دوره ای که در آن قرار گرفته اند، به مناقشه های مربوط به علم و زندگی اجتماعی شان بی توجه بودند؛ به عبارت دیگر، از پذبرش مسئولیت علمی و اجتماعی فارغ بوده اند. همین امر مشکل جامعه شناسی ایران است و جامعه شناسان به مناقشه های موجود در حوزه های پژوهشی، آموزشی، مدیریتی و زندگی اجتماعی بی توجه هستند.

وضعیت نسلی جامعه شناسی در ایران

حضور هم زمان و هم عصر چهار نسل جامعه شناسی در ایران هم امکان خوبی برای جامعه شناسان است و هم می تواند تهدید کننده باشد. امکانی که جامعه شناسی پیدا کرده و به زعم من استثنایی است، حضور هم زمان چهار نسل جامعه شناسی ایرانی است. شاید در تاریخ دنیا هیچ وقت چنین موقعیتی برای جامعه شناسی وجود نداشته است که نسل هایی که در ساختن جامعه شناسی مؤثر بوده اند و می توانسته اند نقش بیشتری داشته باشند در یک زمان بتوانند جمع شوند. اگر به اطرافمان توجه کنیم کسانی را داریم از نسل اول علیرغم آن که دو جامعه شناس نسل اول (صدیقی و مهدوی) در میان ما نیستند، ولی به دلیل حضور کارهای آن ها و شاگردانشان خیلی از زمان ما دور نیستند.

آریان پور جامعه شناس نسل دومی هم در سال های نه چندان دور فوت کرده است. ولی بسیاری از جامعه شناسان همکار و همفکر آریان پور از نسل دومی ها در میان ما هستند که می توانند نمایانگر اندیشه و کار و جهتگیری او باشند. هرجا که اجتماع جامعه شناسان تشکیل می شود، از هر چهار نسل جامعه شناسان حضور دارند و به ارائه سینمای زمانه خودشان می پردازند. این شانس برای ما جامعه شناسان ایرانی فراهم شده است. به نظر من این یک شرایط استثنایی برای جامعه شناسی ایران است. کسانی که در تولید جامعه شناسی، توسعه جامعه شناسی، نقادی جامعه شناسی و در به کار بردن جامعه شناسی مؤثر بودند و علاقه داشتند همه در یک زمان حاضرند. بنابراین تمام ظرفیت ها موجود است. این یک شانس استثنایی است برای جامعه شناسان ایران.

در جامعه شناسی آمریکایی یا اروپایی به لجاظ تاریخ طولانی علم به لحاظ مفهومی و سازمانی، کنار هم بودن نسل های جامعه شناسی امکان پذیر نیست. با وجود این که تمایز نسلی در جامعه شناسی آمریکایی روشن تر از وضعیت نسلی در جامعه شناسی ایرانی است، ولی چرخش سازمانی و فکری و علمی به گونه ای است که کار ها به دست جامعه شناسان جوان است ولی مدیریت را نسل پیشگام بر عهده دارد. به عبارت دیگر، نوعی تقسیم کار نانوشته در درون سازمان جامعه شناسی آمریکایی شکل گرفته است و همین هم رمز ادامه کار با تنش کم و کارآیی بیشتر است. جامعه شناسان آمریکایی هرگز فرصت جمع شدن در یک زمان را نمی یابند. البته از طریق ارجاع دادن به متون مکتوب به یک دیگر مراجعه می کنند ولی این به معنای حضور همزمان نیست.

منبع: کتاب جامعه شناسی ایران: جامعه شناسی مناسبات بین نسلی- تقی آزاد ارمکی

  • منبع
  • حقوق نیوز

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید