امروز: سه شنبه, ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ برابر با ۰۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۱۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 270754
۲۸۶۰
۱
۰
نسخه چاپی
قانون حمایت از خانواده

وظایف دادگاه های خانواده | ساختار دادگاه خانواده | تشریفات دادرسی در دادگاه خانواده

دعاوی خانوادگی نیازمند دادگاه اختصاصی و آیین دادرسی اختصاص یافته به آن است. دادگاه تخصصی، دادگاهی است که کلیه امکانات و ابزارهای مورد نیاز برای اجرای یک دادرسی افتراقی را در اختیار داشته باشد و اختصاص دادگاهی برای رسیدگی به دعاوی خانوادگی، گام نخست در این جهت است.

موارد صلاحیت دادگاه خانواده نیز به موجب قانون حمایت خانواده مشخص و معین شده اند. بنابراین ، دادگاه خانواده صرفا می تواند به اموری که در صلاحیتش است رسیدگی نماید ؛ نه بیشتر و نه کمتر . موارد صلاحیت دادگاه خانواده را در ادامه مورد بررسی قرار می دهیم .

وظایف دادگاه های خانواده | ساختار دادگاه خانواده | تشریفات دادرسی در دادگاه خانواده

وظایف دادگاه های خانواده

قانون حمایت خانواده سال 1391 در ماده یک هدف از تصویب این قانون را رسیدگی به امور و دعاوی خانوادگی اعلام نموده است.

در ماده 4 قانون حمایت از خانواده بدون تصریح به امور و دعاوی خانوادگی، امور و دعاوی داخل در صلاحیت دادگاه خانواده را احصاء نموده است.

طبق ماده ی 4 قانون حمایت از خانواده رسیدگی به امور زیر در صلاحیت دادگاه های خانواده است:

1-نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن

2- نكاح دائم، موقت و اذن در نكاح

3-شروط ضمن عقد نكاح

4- ازدواج مجدد

5- جهيزيه

6- مهريه

7- نفقه زوجه و اجرت المثل ايام زوجيت

8-تمكين و نشوز

9- طلاق، رجوع، فسخ و انفساخ نكاح، بذل مدت و انقضاي آن

10-حضانت و ملاقات طفل

11-نسب

12- رشد، حجر و ع رفآن

13- ولايت قهري، قيمومت، امور مربوط به ناظر و امين اموال محجوران و وصايت در امور مربوط به آنان 14- نفقه اقارب

15- امور راجع به غايب مفقود الاثر

16- سرپرستي كودكان بي سرپرست

17- اهداي جنين

18- تغيير جنسيت

ساختار دادگاه خانواده

بر اساس ماده واحده قانون اختصاص تعدادی از دادگاه های موجود به دادگاه های موضوع اصل 21 قانون اساسی ، ساختار دادگاه خانواده مشخص شده است. هر دادگاه خانواده از یک رئیس یا عضو علی البدل تشکیل می شود. قضات دادگاه های خانواده می بایست متاهل بوده و حداقل چهار سال سابقه کار قضایی داشته باشند.

هر دادگاه خانواده حتی المقدور با حضور مشاور قضایی زن شروع به رسیدگی می کند و احکام توسط رئیس دادگاه یا عضو علی البدل پس از مشاوره با مشاوران قضایی صادر می شود. 

بر اساس ماده دوم قانون حمایت خانواده مصوب 1391 نیز دادگاه خانواده با حضور رئیس یا دادرس علی البدل و قاضی مشاور زن تشکیل می گردد . قاضی مشاور بایستی ظرف سه روز از ختم دادرسی به طور مکتوب و مستدل درباره موضوع دعوا اظهارنظر و در پرونده درج کند . قاضی انشا کننده رای باید در دادنامه به نظر قاضی مشاور اشاره و چنانچه با نظر او مخالف باشد ، با ذکر دلیل آن را رد کند .

تبصره دوم این ماده نیز قوه قضاییه را موظف نموده است که ظرف مدت 5 سال نسبت به تامین قاضی مشاور زن برای دادگاه های خانواده اقدام کند و در طول این مدت می تواند از قاضی مشاور مرد واجد صلاحیت استفاده کند .

ماده 2 قانون حمایت از خانواده - دادگاه خانواده با حضور رئیس یا دادرس علی ‌ البدل و قاضی مشاور زن تشکیل می ‌ گردد. قاضی مشاور باید ظرف سه روز از ختم دادرسی به ‌ طور مکتوب و مستدل در مورد موضوع دعوی اظهارنظر و مراتب را در پرونده درج کند. قاضی انشاء ‌ کننده رأی باید در دادنامه به نظر قاضی مشاور اشاره و چنانچه با نظر وی مخالف باشد با ذکر دلیل نظریه وی را رد کند.

تبصره ـ قوه قضائیه موظف است حداکثر ظرف پنج سال به تأمین قاضی مشاور زن برای کلیه دادگاههای خانواده اقدام کند و در این مدت می ‌ تواند از قاضی مشاور مرد که واجد شرایط تصدی دادگاه خانواده باشد استفاده کند.

ماده 3 قانون حمایت از خانواده -  قضات دادگاه خانواده باید متأهل و دارای حداقل چهار سال سابقه خدمت قضائی باشند.

وظایف دادگاه های خانواده | ساختار دادگاه خانواده | تشریفات دادرسی در دادگاه خانواده

تشریفات دادرسی در دادگاه خانواده

طبق ماده 8 قانون حمایت از خانواده جدید، رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی وفق ماده 1 قانون مصوب سال 79، ضروری نیست. چرا که رعایت تشریفات دادرسی در امور مدنی با دعاوی خانوادگی که ضرورت سرعت و سهولت، دقت را به صورت مضاعف می طلبد، تناسب ندارد؛ مانند سن اقامه دعوی در امور مدنی که در دعاوی خانواده، می تواند کمتر باشد. لذا قواعد عمومی دادرسی با ماهیت روابط خانوادگی سازگار نیست و این که نبود الزام به رعایت تشریفات مذکور باعث شده تا قاضی بتواند بدون دغدغه نقض حکم صادره اش در مراجع تجدید نظر، به دلایل شکلی، آن چه را مصلحت می داند رعایت نماید و سریع تر به هدف خود نایل آید. چرا که دادرسی خانواده باید ساده، ارزان و سریع باشد. زیرا زن یا اطفال غالبا توانایی تخصصی دفاع از خود را ندارند و به جهت احساسات و عواطف قادر به سنجش و پیشبرد دعاوی خود نمی باشند.

لذا آیین دادرسی خانواده باید ساده و ارزان باشد. چرا که جنبه غیر مالی در دعاوی خانوادگی غلبه دارد و ارزش مادی این دعاوی در برابر آسیب های عاطفی ناچیز است. هم چنین باید سریع باشد. زیرا موضوعاتی مانند حضانت و ملاقات اطفال از چنان اهمیتی برخوردار است که اهمال و تاخیر در آن پذیرفته نیست و آثار سوئی به دنبال دارد لذا حمایت از خانواده ایجاب می کند که رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی که منافات با ساده و ارزان بودن دادرسی دارد، الزامی نباشد

لذا طبق این ماده، دعاویی که در صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارند در پرداخت هزینه دادرسی در صورت نداشتن تمکن مالی طرفین، انتخاب وکیل معاضدتی توسط دادگاه در فرض این که حضور وکیل الزامی است و فرد تمکن مالی ندارد، تامین خواسته و ... از معافیت هایی برخوردار است و این نشانگر حذف رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی می باشد؛ اما باید گفت نقدهای زیادی در این ماده نهفته است.

منابع:

جایگاه تشریفات آیین دادرسی مدنی در دادگاه های خانواده -  منصور عشق پور - ناصر حاتمی - شماره 3 - 1395

قانون حمایت از خانواده 1391

  • منبع
  • دینا

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید