امروز: سه شنبه, ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ برابر با ۰۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۱۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 270930
۸۸۳۴
۹
۰
نسخه چاپی

اختلالات ارتباطی و اطلاعات مربوط به آن

اختلالات ارتباطی به دو دسته اختلال زبانی و تکلم تقسیم می شود.اختلالات زبانی عبارت اند از اختلال زبان بیانی و اختلال مختلط زبان بیانی-دریافتی. اختلالات مربوط به تکلم هم شامل اختلال در نظام آوایی و لکنت زبان می باشد.اختلال ارتباطی در بین کودکان نسبت به سایر اختلالات دوران کودکی از شیوع بالایی برخوردار است.

اختلالات ارتباطی

اختلالات ارتباطی

اختلالات ارتباطی شامل مشکلات مربوط به گفتار، زبان و ارتباطات است که مهارت های ارتباطی را از فرد سلب می کند. گفتار بر ایجاد صداهایی دلالت دارد که به افراد اجازه می دهد تا احساسات و نظرات خود را بیان کنند و شمل طرز گفتار (تلفظ)، روان بودن کلام، صدا و کیفیت طنین صدا می باشد. زبان به استفاده از سیستمی از نمادها اشاره دارد، همچون کلمات گفتاری، زبان اشاره، کلمات نگارشی و یا تصاویر که هر یک به نحوی به فرد کمک می کنند تا با دنیای اطرافش از طریق یک قانون مشخص ارتباط برقرار کند. ارتباطات نیز هرگونه رفتار کلامی و یا غیر کلامی گفته می شود که بر رفتار، ایده ها و نگرش فردی دیگر تأثیر بگذارد.

اختلالات ارتباطی ممکن است از یک لکنت زبان ساده تا استفاده از کلمات اشتباه در زبان و گفتار برای برقراری ارتباط را در بر گیرد. اختلالات ارتباطی مشخص شده شامل موارد زیر می شود: اختلالات زبانی، اختلالات صدا (گفتار)، اختلالات بینایی، اختلالات شنوایی و سایر اختلالات مشخص و نامشخص دیگر.

اختلالات ارتباطی کودکان به 2 دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1. اختلالات گفتار: اختلال در تلفظ صحیح کلمات و اختلال در تکلم روان از جمله اختلالات گفتار به شمار می‌روند.

2. اختلالات زبان: این اختلال شامل؛ اشکال در فرم، محتوا یا عملکرد زبان است.

در اختلالات زبانی، اختلال در درک مطلب و استفاده از جنبه‌ های ارتباطی کلامی یا نوشتاری، یا دیگر نظام‌ های سمبولیک برای برقراری ارتباط مطرح است که می‌تواند شامل؛ اشکار در فرم، محتوا یا عملکرد زبان باشد.

لازم به ذکر است که لالی انتخابی  را می‌توان در دسته اختلالات زبانی نیز جای داد.

بسیاری از این موارد در فرآیند رشد طبیعی کودکان دیده می‌شود که بتدریج و با افزایش سن کودک، انتظار می‌رود تکلم وی برای دیگران قابل فهم‌تر شود، اما در این اختلال مشکل کودک پس از طی دوره طبیعی رشد، بازهم ادامه دارد.

این اختلال معمولا در 4 سالگی آغاز می‌شود، دقیقا زمانیکه انتظار می‌رود تکلم کودک قابل فهم باشد. درخصوص کودکان زیر 3 سال، زمانی این اختلال تشخیص داده می‌شود که تکلم حتی برای اعضای خانواده نیز غیرقابل فهم باشد. اشکال خفیف‌ تر ممکن است تا زمان ورود به مدرسه تشخیص داده نشوند.

شیوع این اختلال در سنین پیش از مدرسه بالاتر و بین 10 تا 15 درصد است، ولی در سنین مدرسه کاهش می‌یابد و به 2 تا 6 درصد می‌رسد، همچنین این اختلال در پسران شایع‌ تر از دختران است.

این کودکان در معرض خطر اختلالات یادگیری و مشکلات تحصیلی قرار دارند و ممکن است سایر مشکلات زبانی و تکلمی نیز در آن‌ها وجود داشته باشد. در نتیجه در ارزیابی این کودکان باید مشخص شود که آیا کودک فقط به مشکل تلفظ  دچار است یا سایر مشکلات گفتاری و زبانی هم وجود دارند؟

علائم و نشانه های اختلالات ارتباطی

علائم به نوع و علت اختلال بستگی دارد. آنها می توانند شامل موارد زیر باشند:

• اصوات تکراری

• استفاده نادرست از کلمات

• ناتوانی در برقراری ارتباط به روشی قابل درک

• عدم توانایی درک پیام ها

عواملی بروز اختلالات ارتباطی

در بسیاری از موارد، علل اختلالات ارتباطی مشخص نیست.

اختلالات ارتباطی می توانند مشکلات رشدی یا اکتسابی باشند. علل آنها عبارتند از:

• رشد غیر طبیعی مغز

• قرار گرفتن در معرض سو مصرف مواد یا سموم قبل از تولد

شکاف لب یا کام

• عوامل ژنتیکی

• صدمات مغزی

• اختلالات عصبی

• سکته های مغزی

• تومور در منطقه ای که برای ارتباطات استفاده می شود

اختلالات ارتباطی

بررسی انواع اختلالات ارتباطی

اختلال تلفظ

اختلال تلفظ، شایع‌ ترین نوع مشکلات ارتباطی است که در آن تولید صداهای تکلمی با سطح رشدی و تکاملی کودک متناسب نیست، کودک نمی‌تواند آنگونه که از سن وی انتظار می‌رود تلفظ شمرده و صحیحی از کلمات ارائه نماید و گفتارش نسبت به میزان کلامی که در موقعیتی خاص تولید می‌کند یا جملاتی که می‌گوید، زیاد قابل فهم نیست.

ضمن اینکه کودک ممکن است نوک زبانی صحبت کند یا بعضی از حروف و صداها را حذف نماید، برای مثال؛ به جای عروسک بگوید عووسک، به جای نادر؛ نار، یا شیرینی را شیینی تلفظ کند، یا ممکن است حرفی را جایگزین حرف دیگر کند، مثل؛ به جای گربه بگوید دُربه.

لُکنت زبان

در بیماری لُکنت زبان، سلیس و روان بودن تلکم از بین می‌رود و شخص فکر می‌کند به اندازه کافی روی گفتار خود تسلط ندارد و در نتیجه دچار واکنش‌های رفتاری و عاطفی خواهد شد.

ممکن است صداها بلوک شوند و کودک بخواهد حرف بزند، ولی صدایی از گلویش خارج نشود و در نتیجه سکوت یا وقفه‌ای در کلامش رُخ دهد یا احتمال دارد تکلم با مکث‌های طولانی، تکرار یک حرف مثل؛ گُ.گُ: ُگل، یا یک سیلاب مثل؛ وی.وی: ویدئو یا طولانی شدن و کش آمدن یک حرف مثل: مریض را ار خود نشان می‌دهد.

ممکن است تلاش‌های رفتاری زیادی مثل: پلک زدن، تکان دادن دست‌ها و سر، اداهای خاص صورت و … را در زمان تکلم کودک ببینیم.

بیماری لُکنت زبان معمولا بین 2 تا 7 سالگی آغاز می‌شود و اوج آن 3 تا 4 سالگی می‌باشد، ضمن اینکه شیوع آن یک درصد است، این اختلال معمولا در دوره نوجوانی رو به بهبود می‌گذارد و شیوع آن نیز کاهش می‌یابد. همچنین این اختلال در پسران شایع‌تر از دختران است و آن‌ها سه برابر دختران به این اختلال مبتلا می‌شوند، نسبت مرد به زن با بالا رفتن سن افزایش یافته و این نشان‌ دهنده درجه بهبود بیش‌ تر در دختران می باشد.

جالب است بدانید که علیرغم تصور عمومی، اضطراب و استرس ایجادکننده این بیماری نیست، ولی در تشدید آن موثر است. زمانی‌که کودکان برای حرف زدن تحت فشار قرار می‌گیرند یا استرس و اضطراب به آن‌ها وارد می‌شود، لُکنت زبان آن‌ها شدت می‌یابد، در نتیجه لُکنت زبان بیماریی است که شدت آن از یک موقعیت به موقعیت دیگر فرق می‌کند.

کاهش استرس در زمان صحبت کردن به کاهش حملات لُکنت زبان کمک می‌نماید، اما استفاده از داروهای ضد اضطراب تاثیر اصلی در درمان ندارد. به نظر برخی از محققان در این زمینه، این بیماران به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1. در یک دسته کودکانی قرار می‌گیرند که پیش‌ آگهی بهتری دارند و قادرند فنون غلبه بر این مشکل را بیاموزند و از آن استفاده کنند.

2. دسته دیگر کودکانی هستند که پاسخ کمتری به درمان می‌دهند.

ویژگی‌های اختلال زبانی خاص

بعضی از کودکان، درک خوبی از زبان دارند، اما هنگام استفاده از آن در مکالمات و برقراری ارتباط، با مشکل مواجه می‌شوند، کودکان با سنین پایین‌ تر که دچار این مشکل هستند ممکن است اصلا نتوانند حرف بزنند  و طیف دیگری از این بیماران نیز تنها می‌توانند اشکال ناقصی از زبان را استفاده کنند.

این کودکان معمولا دیر شروع به صحبت می‌کنند و تا 2 سالگی اولین کلمات را نمی‌گویند و زمانی هم که شروع به صحبت می‌کنند، کلمات جدیدی را به آهستگی و کُندی وارد ذخایر لغات خود می‌نمایند، آن‌ها ممکن است تا 3 سالگی از کلمات واحدی استفاده کنند یا یک کلام کوتاه و تلگرافی داشته باشند.

این کودکان خطاهای زیادی در دستور زبان دارند، مثل نقص در به کار بردن افعال و ضمایر، حذف ضمیر، حذف فعل کمکی و…، ممکن است جمله ای که کودک بکار می‎برد از نظر قواعد دستوری بهم ریخته و بی نظم باشد، مثلا؛ بجای آن‌که بگوید: بابا ماشین دارد، می‌گوید: ماشین بابا دارد، یا ممکن است کلمات خود را فقط از یک محدوده خاص انتخاب نماید.

بطور مثال؛ تمام جملات موردنظر را در زمان حال بگوید و از سایر زمان‌ها مثل گذشته، آینده، ماضی بعید و … در جملات خود استفاده نکند. همچنین احتمال دارد در یافتن کلمه مناسب دچار مشکل شود و کلمه دیگری را جایگزین کند که معنای جمله را بهم بریزد یا جمله ناهمگون، بی‌ربط و غیرقابل فهم بوجود آورد.

مشکل در زمان پیدا کردن کلمات

همچنین ممکن است زمان پیدا کردن کلمه مناسب، کلمه نادرستی انتخاب نماید که شباهت و ارتباطی با آن کلمه دارد، برای مثال؛ بجای صندلی بگوید میز، یا عملکرد آن را توصیف کند و بجای صندلی بگوید چیزی که روی آن می‌نشینیم.

لازم بذکر است که این کودکان از کلمات کلی و کوتاه مثل؛ چیز، چیزه یا کلمات من درآوردی استفاده می‌کنند، ضمن اینکه کودک در پاسخ به سوال ممکن است حاشیه برود و در نهایت جواب موردنظر را ندهد یا جواب نادرستی به سوالات بدهد.

اختلال زبان بیانی و درکی

عده ای از کودکان علاوه بر مشکلاتی که قبلا بیان شد، در درک هم مشکل دارند، به این معنا که از نظر درک مطلب ضعیف هستند. نوع مرکب اختلال زبان بیانی و درکی ازنظر تحصیلی و اجتماعی ناتوان کننده تر از اختلال زبانی به تنهایی است، شیوع آن در سنین پیش از مدرسه 5 درصد و در سنین مدرسه 3 درصد است.

این بیماران در درک مفاهیم انتزاعی، مَثَل‌ها، استعاره، اظهارنظرهای کنایه‌دار و طعنه آمیز و همچنین در بیان وقایع، خاطرات و اتفاقات مشکل دارند. در علت شناسی این اختلال، عوامل نوروبیولوژیک، ژنتیکی و محیطی نقش دارند.

اختلالات ارتباطی

تشخیص اختلالات ارتباطی

تشخیص دقیق ممکن است نیاز به چندین متخصص داشته باشد. پزشکان خانواده ، متخصصین مغز و اعصاب و آسیب شناسان گفتار زبان ممکن است آزمایشاتی را انجام دهند. آزمایشات معمول شامل:

• معاینه فیزیکی کامل

• تست روان سنجی مهارتهای استدلال و تفکر

• تست های گفتار و زبان

• تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)

• اسکن توموگرافی کامپیوتری

• معاینه روانپزشکی

راه های درمان اختلالات ارتباطی

بهترین روش درمان برای اختلالات ارتباطی، تمرکز بر روی پیشگیری و یا اقدام و معالجه زود هنگام است. والدین باید از سنین رشد کودکان و نحوه ی پیشرفت آن ها در این سنین آگاه باشند. دوره ی حساس برای گفتار و توسعه ی زبان در طول سه سال اول زندگی است. زمانی که مغز به سرعت در حال توسعه و بلوغ است. مهارت های زبانی و ارتباطات معمولا در محیط هایی مملو از صدا و مناظر و حضور افراد مختلف به بهترین شکل توسعه می یابد.

درمان کلیه اختلالات ارائه شده در این مبحث به غیر از لالی انتخابی شامل درمان های گروهی و فردی توسط آسیب شناس زبان و گفتار است. به علت مشکلات روانپزشکی و آموزشی همراه، این کودکان نیاز به تدریس خصوصی، آموزش مهارت های اجتماعی و یا مداخله روانپزشکی دیگر دارند.

از آنجایی که لالی انتخابی بیشتر به صورت یک اختلال اضطرابی دیده می شود تا یک اختلال تکاملی، روش درمانی آن متفاوت است و به نظر می رسد تعدیل رفتاری مانند تقویت مثبت و پاداش دادن به کودک هنگامی که صحبت می کند، عدم تقویت برای پاسخ های غیرکلامی (مثل استفاده از ژست و اشاره)، گسترش تدریجی تعداد افرادی که کودک با آنها سر و کار دارد و محیطی که در آن انتظار تکلم از کودک می رود و … جایگاه ویژه ای در این میان دارد.

در پایان متذکر می شود تشخیص به موقع و درمان مناسب این کودکان با توجه به شیوع و گستردگی این اختلالات کمک بسیار مؤثری به آینده کودک و خانواده وی می نماید.

گفتار درمانی

گفتار درمانی در کودکان دارای لُکنت زبان هم به روان و سلیس صحبت کردن وی کمک می‌کند و هم باعث می‌شود با اضطراب، تنش و کناره‌ گیری کم تری وارد مکالمه و گفتگو شوند و از آنجا که لکنت زبان یک بُعد قوی بیولوژیک و ارثی دارد.

روان‌ درمانی به تنهایی موثر نیست، اگرچه ممکن است به کاهش اضطراب، تطابق بهتر و افزایش اعتماد به نفس کودک کمک کند. نکته قابل توجه این است که علت لُکنت زبان بطور دقیق مشخص نیست، ولی بنظر می‌رسد مجموعه‌ای از عوامل مانند؛ آسیب پذیری و استعداد بیولوژیک، تقاضاهای محیطی و مشخصات سِرِشتی و ذاتی فرد در ایجاد آن نقش ایفا می‌کنند.

  • منبع
  • فول فکر
  • مهکام
  • رسش

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید