یک اکوسیستم (Ecosystem) یا زیست بوم به عنوان یک محیط به همراه هر گونه موجود زنده و تمام عوامل غیرزنده که درون آن محیط وجود دارند، تعریف میشود.
اکوسیستم
زیست بوم میتواند گستره وسیعی از نور و بخشهایی از زندگی گیاهی و جانوری را در بر بگیرد. فرایندهایی که در یک زیست بوم انجام میشوند، از تولد و تولید مثل تا مرگ و تجزیه جسد موجودات زنده جانوری و گیاهی را در بر میگیرد.
در یک اکوسیستم، ارگانیسمها به سه دسته کلی طبقهبندی میشوند که شامل تولید کنندگان یا اتوتروفها (خود پروردگان)، مصرف کنندگان یا هتروتروفها (دگر پروردگان) و تجزیه کنندگان هستند. تمام موجودات گیاهی تولید کنندگان را تشکیل میدهند، مصرف کنندگان شامل ارگانیسمهایی هستند که از گیاهان به عنوان غذا استفاه میکنند و یا سایر حیوانات را میخورند. آخرین گروه یعنی تجزیه کنندگان، شامل باکتریها و گندخواران هستند که مواد و اجساد ارگانیسمهای مرده را شکسسته و تجزیه میکنند.
انواع گروههای موجودات زنده در یک اکوسیستم شامل موارد زیر هستند:
• تولید کنندگان: تولیدکنندگان اولیه اکثر اکوسیستمها، گیاهان فتوسنتز کننده هستند، در محیطهای آبی فیتوپلانکتونها به عنوان تولید کنندگان اصلی اکوسیستم شناخته میشوند.
• مصرف کنندگان: جانوران و موجوداتی که از گیاهان و سایر تولید کنندگان تغذیه میکنند، به عنوان مصرف کنندگان شناخته میشوند.
• تجزیه کنندگان: میکروارگانیسمها و موجوداتی مانند باکتریها که از اجساد و ترکیبات به جا مانده از سایر موجودات زنده استفاده میکنند، به عنوان تجزیه کنندگان شناخته میشوند.
این سه گروه از جانداران در یک اکوسیستم در کنار هم فاکتورهای زیستی آن اکوسیستم را تشکیل میدهند. فاکتورهای غیرزیستی یا عوامل و ترکیبات غیرزنده یک اکوسیستم میتوانند شامل عوامل اقلیمی یا آب وهوایی، شرایط اجتماعی و عوامل «ادافیک» (Edaphic) (عواملی که تحت تاثیر زمین و خاک ایجاد میشود) باشند.
جریان گرمایی یا جریان انرژی در طول یک زنجیره غذایی اکوسیستم حرکت میکند، در درجه اول ورودی اکوسیستم را تامین میکند، به عنوان مثال، میزان نور خورشید در دسترس برای حیات گیاهی و سطح مواد مغذی خاک، نمونههایی از جریانهای انرژی به شمار میآیند. بدون عوامل غیرزنده، هیچ اکوسیستمی برای موجودات زنده ایجاد نمیشود.
اکوسیستم دائماً در حال تغییر است. تهدیدات بشر در برابر تنوع زیستی شامل جنگلزدایی، آلودگی، انتقال بیماری از مرزهای طبیعی، معرفی گونههای غیربومی و کاهش زیستگاههای طبیعی از طریق ازدیاد جمعیت هستند. تهدیدهای طبیعی بیشتر شامل مواردی مانند مهاجرت یک گونه به یک منطقه خاص، تغییر در فصل یا وجود بیماری کشندهای است که فقط یک گونه را درگیر میکند.
انواع اکوسیستم
اکوسیستمها انواع فراوانی دارند. با این حال، در اساسیترین طبقهبندی، آنها شامل سه زیستگاه اصلی هستند:
• اکوسیستم زمینی (Terrestrial Ecosystem)
• اکوسیستم دریایی (Marine Ecosystem)
• اکوسیستم آبی (Aquatic Ecosystem)
به طور طبیعی، این گروهها میتوانند به هزاران اکوسیستم کوچکتر تقسیم شوند که هر یک ترکیبی متفاوت از آب و هوا، زیستگاه و اشکال زندگی را ارائه میدهند.
فرایندهای اکوسیستم
فاکتورهای خارجی و داخلی
عوامل خارجی، که عوامل دولتی نامیده می شوند، ساختار کلی یک اکوسیستم و نحوه کار در آن را کنترل می کنند، اما تحت تاثیر اکوسیستم نیستند. مهمترین آن ها آب و هوا هستند. آب و هوا تعیین کننده زیست محیطی است که در آن اکوسیستم تعبیه شده است. الگوهای بارش و دماهای فصلی بر فتوسنتز تأثیر می گذارند و بنابراین مقدار آب و انرژی موجود در اکوسیستم را تعیین می کنند.
محصول اولیه
تولید اولیه، تولید ماده آلی از منابع کربن معدنی است. این عمدتا از طریق فتوسنتز اتفاق می افتد. انرژی موجود در این فرایند از زندگی در زمین پشتیبانی می کند، در حالی که کربن بیشتر مواد آلی را در زیست توده زنده و مرده، کربن خاک و سوخت های فسیلی تشکیل می دهد. از طریق فرایند فتوسنتز گیاهان انرژی را از نور جذب می کنند و از آن برای ترکیب دی اکسید کربن و آب برای تولید کربوهیدرات ها و اکسیژن استفاده می کنند.
جریان انرژی
انرژی و کربن از طریق فتوسنتز به اکوسیستم وارد می شوند، به بافت زنده تبدیل می شوند، به موجودات دیگر منتقل می شوند که مواد گیاهی زنده و مرده خوراک آنها است و در نهایت از طریق تنفس آزاد می شوند. کربن و انرژی موجود در بافت گیاهی (تولید اولیه خالص) یا توسط حیوانات مصرف می شود در حالی که گیاه زنده است یا وقتی که بافت گیاهی می میرد باقی می ماند. در سیستم های آبزی، نسبت زیست توده گیاهی که توسط گیاهان مصرف می شود بسیار بیشتر است. در سیستم های وابسته به تغذیه، موجودات فتوسنتز، تولید کننده های اصلی هستند. موجودات زنده که بافت خود را مصرف می کنند، مصرف کنندگان اولیه یا تولید کنندگان ثانویه می باشند. ارگانیسم هایی که از میکروب ها (باکتری ها و قارچ ها) تغذیه می کنند، به عنوان میکروبیوری شناخته می شوند. حیواناتی که مصرف کنندگان اولیه-گوشتخواران را تغذیه می کنند، مصرف کنندگان ثانوی هستند. هر یک از اینها یک سطح مقدماتی است. توالی مصرف - از گیاه به گیاهخوار و گوشتخوار - یک زنجیره غذایی را تشکیل می دهد.
تجزیه
کربن و مواد مغذی موجود در مواد آلی مرده توسط یک گروه از فرآیندهای شناخته شده به عنوان تجزیه شناخته می شوند، شکسته می شوند. این، مواد مغذی را آزاد می کنند که پس از آن می توانند برای تولید گیاه و تولیدات میکروبی مجددا مورد استفاده قرار گیرند و دی اکسید کربن را به جو (یا آب) باز می گردانند که از آن برای فتوسنتز استفاده می شود.
دیدگاه