جرم تبلیغ علیه نظام در قانون | مصادیق جرم تبلیغ علیه نظام

جرم فعاليت تبليغی عليه نظام، موضوع ماده  500 قانون مجازات اسلامی در كتـاب پـنجم قـانون مجـازات اسلامی و در فصل اول آن ـ تحت عنوان جرائم ضد امنيت داخلی و خارجی ـ مطرح گرديـده است. به موجب اين ماده كه در واقع ركن قانونی تشكيل دهنده جرم اسـت، انجـام هـر گونـه فعاليت تبليغی عليه نظام جمهوری اسلامی ايران يا به نفع گروه ها و سازمان های مخـالف نظـام، جرم و مستوجب كيفر شناخته شده است.

جرم تبلیغ علیه نظام در قانون

در قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، قوانینی در خصوص جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی نظام جمهوری اسلامی ایران پیش‌بینی شده است. یکی از این مواد قانونی در راستای تعریف جرائم امنیتی، ماده 500 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب 1375 است. این ماده همچنین می‌گوید هر کس علیه نظام جمهوری اسلامی ایران یا به نفع گروه‌ها و سازمان‌های مخالف نظام به هر نحو فعالیت تبلیغی نماید، به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.

مصادیق جرم تبلیغ علیه نظام

اولین موضوع مهم این است که اقدام شخص باید علیه نظام جمهوری اسلامی ایران باشد که نظام جمهوری اسلامی ایران دارای سه شاکله و پایه و رکن اساسی است که عبارتند از: جمهوریت، اسلامیت و ولایت مطلقه فقیه که فعالیت تبلیغی فرد علیه هر یک از این سه رکن اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران، می‌تواند مشمول ماده یاد شده باشد.

اگر کسی انتقادی یا پیشنهادی یا اعتراضی به عملکرد یک وزارتخانه یا یک نهاد دولتی عمومی یا حکومتی داشته باشد، صرف‌ نظر از این که این اعتراض یا انتقاد وی علیه آن دستگاه دولتی درست یا نادرست باشد، این اقدام شخص، تبلیغ علیه نظام اسلامی محسوب نمی‌شود؛ زیرا که یک دستگاه یا سازمان و وزارتخانه جزء آن سه رکن بنیادین نظام تلقی نمی‌شود.

شرط دوم این است که اقدامات تبلیغی شخص به نفع گروه‌ها و سازمان‌های مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران باشد. برای مثال تبلیغ برای سازمان منافقین که رسما به‌عنوان سازمان مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران تعیین شده است، تبلیغ علیه نظام خواهد بود. بنابراین تبلیغ برای سازمان‌ها یا گروه و احزابی که مخالف نظام نیستند و در چارچوب نظام فعال هستند، مشمول این ماده نخواهد بود.

شرط سوم که مهم‌ترین و اصلی‌ترین شرط برای اثبات این جرم است، این است که شخص مجرم باید اقدام خود را به صورت «فعالیت» انجام دهد. فعالیت در فرهنگ لغت فارسی عبارت از اقدام‌های مکرر و متعدد فیزیکی، اعم از زبانی، نوشتاری یا مجازی در رسانه‌های گروهی یا مجامع عمومی است.

بر این اساس: اولاً انتقاد از نهادها و هر یک از قوا و ارگان های دولتی، قوانین و مقامات جرم نیست زیرا آنچه جرم شناخته شده است، تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی و ارکان اساسی نظام می باشد. با این توضیح اگر کسی علیه مجلس یا شورای نگهبان یا قوه قضاییه یا دولت صحبت یا انتقاد کند، تبلیغ علیه نظام محسوب نمی گردد.

البته ذکر این نکته ضروری است که تبليغ يا فعاليت تبليغی عليه مقدسات اسلام، رهبر و ديگر مقامات كه گاه در اثر توهين، افترا و ديگـر جـرائم گفتـاری مشابه انجام می شود، موضوع مواد خاصی در قانون مجازات اسلامی است.

ثانیا انتقاد از نظام جمهوری اسلامی ایران جرم نبوده بلکه حق هر شهروند می باشد، مرز بین تبلیغ با اهداف براندازانه و انتقاد  مصلحانه از نظام نیز در نحوه عمل و قصد شخص احراز می گردد. چنانچه عمل و قصد شخص به منظور اهداف براندازانه و ضربه به نظام باشد جرم محسوب می شود. انتقاد از نظام تا زمانی که منجر به عمل مجرمانه نگردد اصولا جرم نیست. ثالثا تبلیغ باید به نفع گروه ها و سازمان های مخالف نظام باشد.