به گزارش حقوق نیوز نشست بایسته های حقوقی قراردادهای کسب و کار دانش بنیان به همت کمیسیون حقوقی و پارلمانی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان برگزار شد.
این نشست با هدف بررسی نقش استارت آپ ها در اقتصاد ایران و بررسی ابعاد حقوقی دانش بنیان ها در چهار محور 1- جایگاه استارت آپ ها در اقتصاد روز ایران و ضرورت تقویت این بخش؛ 2- ضرورت توجه به ابعاد حقوقی دانش بنیان ها؛ 3- انواع قراردادهای رایج در حوزه کسب و کارهای نوین؛ 4- شروط مهم قراردادهای حوزه دانش بنیان برگزار گردید.
در این نشست رضا برادران اصفهانی عضو اتاق بازرگانی ایران و رئیس کمیسیون حقوقی و پارلمانی اتاق بازرگانی اصفهان نیز حضور داشت.
رئیس کمیسیون حقوقی و پارلمانی اتاق بازرگانی اصفهان در این نشست به بررسی ابعاد اقتصادی و حقوقی فعالیت های استارت آپ ها پرداخت.
با توجه به اهمیت موارد ذکر شده در سخنان برادران در زیر متن کامل سخنرانی وی در دسترس علاقمندان می باشد.
تعریف استارت آپ
برای تعریف استارت آپ از تعاریف سه شخصیت مطرح در این حوزه، استیو بلنک، اریک ریس و پل گراهام استفاده شده است.
اسـتیو بلنک، از شـناخته شـده ترین محققـان استارت آپ ها، اسـتارتاپ را چنیـن تعریـف می کنـد: شـرکت یـا سـازمانی کوچـک کـه بـا هـدف تبدیل شـدن بـه مدل کسـب وکار قابـل تکـرار و قابـل گسـترش و مقیاس پذیـر تشـکیل شـده اسـت.
اریـک ریـس نیـز استارت آپ را نهـادی انسـانی کـه بـرای خلـق محصـول یـا خدمتـی نـو در شـرایط عـدم قطعیـت بسیار سـاخته شـده، می نامـد و پـل گراهـام استارت آپ را شـرکتی می خوانـد کـه طراحـی شـده تـا سـریع رشـد کنـد.
معمولاً استارت آپ بر اساس یـک ایـدۀ نوآورانـه و خلاق شکل می گیرند که هدف از آن ارائه خدمتی نو و کسب درآمد می باشد.
ریسک پذیری ایده ها و رشد و گسترش پذیری در آینده از مهمترین ویژگیهای استارت آپ ها می باشند.
باید توجه داشت اگر چه در تعریف استارت آپ بر تکنولوژی و فناوری اطلاعات تاکیدی وجود ندارد اما به دلیل اینکه امروزه کسب و کارهای دیتاپایه رشد زیادی یافته اند گاهی در تعریف استارت آپ به این مسئله هم اشاره می‌شود که استارت آپ باید در حوزه فن آوری‌های نوین فعال باشد.
دلیـل گرایـش بـه استارت آپ های فنـاوری محـور، پتانسـیل بسـیار بزرگـی اسـت کـه فنـاوری اطلاعات و دنیـای اینترنتـی، به وجـود آورده اسـت.
معرفی انواع استارت آپ ها
1- استارت آپ های فعال در زمینه سبک زندگی
استارت آپ های سبک زندگی به کسب و کارهای اطلاق می شود که با سبک زندگی افراد در ارتباط هستند. در واقع این استارت آپ ها با ارائه خدمات متفاوت و خلاقانه به بهبود زندگی افراد جامعه کمک می کنند. این استارت آپ ها در صورت داشتن ایده های نو و جدید می توانند به موفقیت و درآمدهای بالایی دست یابند. این استارت آپ ها هم از طریق بهبود ارائه خدمات در حال انجام و هم ایجاد خدمات جدید می توانند به رشد قابل توجهی دست یابند.
2-استارت آپ های کوچک(مشاغل خانگی)
این استارت آپ ها بیشتر به صورت مشاغل کوچک تشکیل می شوند و معمولاً خانوادگی اداره می شوند.
3- استارت آپ های مقیاس پذیر
این دسته از استارت آپ ها علاوه بر اینکه به سوددهی بالا فکر می کنند خواهان فعالیت در عرصه جهانی هستند. شرکت اوبر و فیسبوک از جمله این استارت آپ ها هستند.
4-استارت آپ های کوچک وابسته به شرکت های بزرگ
این استارت آپ ها به نمایندگی از شرکت های بزرگ وظیفه دارند در جهت بهبود عملکرد آنها عمل کنند. این استارت آپ ها معمولاً جنبه مطالعاتی دارند و اقدامات اولیه را برای شرکت های بزرگ انجام می دهند.
5- استارت آپ های فعال در شبکه های اجتماعی
امروزه با رشد شبکه های اجتماعی و دسترسی بخش قابل توجهی از افراد به آنها کسب درآمد از آنها مورد توجه می باشد. اینستاگرام ، تلگرام و فیسبوک از جمله شبکه های اجتماعی هستند که امکان ارائه خدمات و کسب درآمد را برای افراد فراهم آورده اند.
دلایل گسترش استارت آپ ها در ایران
1-توسعه زیرساخت اینترنت پرسرعت
به نظر می رسد ایجاد زیرساخت های مبتنی بر ITدر کشور در سالهای اخیر نقش اصلی را در گسترش فضای کسب و کارهای نوپا ایفا کرده است.
امروزه کشورهای مختلف بر روی کسب و کار دیتاپایه و افزایش سهم خود در بازارهای جهانی مخابرات سرمایه گذاری ویژه ای انجام می دهند که جمهوری اسلامی ایران نیز از این امر و قاعده مستثنا نیست.
یکی از دلایل علاقه جوانان ایرانی به فضای استارت‌آپ و به طور ویژه کسب وکارهای مرتبط با تکنولوژی، افزایش ضریب نفوذ اینترنت در ایران باشد. ورود اینترنت و گسترش آن، به ارتباط و کسب اطلاع از تجربیات کشورهای دیگر منجر شده است و در نهایت باعث شده تا این فضا برای جوانان جذاب شود.
2-بزرگ بودن طبقه متوسط شهری
در ایران بخش بزرگی از جمعیت کشور را طبقه متوسط شهری در بر می گیرد که نه در دهک های بالای جامعه قرار می گیرند و نه در دهک های زیرین و درآمد متوسطی دارند.
طبقه متوسط شهری خواهان سبک زندگی مدرن می باشد. به دلیل آنکه این قشر به طور محسوسی مصرف گرا می باشند لذا در همه کشورها، عمده مصرف کننده خدمات و کالاها بوده و در واقع بازار هدف اصلی استارت آپ ها را تشکیل می دهند.
3- معضل بیکاری
یكی از عوامل بهبود وضعیت اشتغال در شرایط كنونی اهمیت دادن به راه اندازی و توسعه استارت آپ ها می باشد.
به اذعان بسیاری از محققان، در شرایطی که بیکاری مانع پیشرفت و توسعه سیاسی و اقتصادی کشورها می‌شود، افزایش تعداد استارت آپها و رشد آنها منتج به اشتغالزایی و بهبود شرایط اقتصادی خواهد شد.
با توجه به پویایی، انعطاف پذیری بالا و تطبیق با شرایط محیطی، استارت آپ ها می توانند تحولی عظیم در اشتغالزایی ایجاد کنند.
4-بازار بکر ارائه خدمات در جامعه
فقدان ارائه خدمات و یا پایین بودن سطح خدمات در ایران، این کشور را به بازاری بکر برای ارائه انواع خدمات در بسیاری از زمینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تبدیل کرده است.
امروزه خدمات بسیاری توسط استارت آپ ها در جامعه ایران عرضه می شود. از خرید کالا گرفته تا فروش کالای دسته دوم تا سرویس های مختلف حمل و نقل عمومی، بر بستر اینترنت و در ساختار استارت آپ هایی جذاب و پیشرو عرضه می شوند.
مهمترین حوزه های فعالیت استارت آپ ها در ایران
1-فروشگاه اینترنتی
استارت‌آپ‌های فعّال در این حوزه، با عرضة کالاها و خدمات در بستری امن و شفاف، می‌توانند کمک شایانی به بهبود نظام توزیع کالا بکنند. شفاف‌سازی و تسهیل فرآیند خرید، امکان بازگشت آنی محصول در صورت عدم تطابق با خواست مشتری، مقایسة قیمت و کیفیّت کالاها، شفاف‌تر بودن وضعیّت مالی فروشگاه در مقایسه با فروشگاه‌های فیزیکی و ایجاد ظرفیّتی جدید برای مبارزه با قاچاق کالا، از جمله قابلیّت‌هایی است که استارتآپها از آن برخوردارند.
فروشگاه های خرده فروشی اینترنتی بزرگی در کشور راه اندازی شده است، اغلب فروشگاه های اینترنتی راه اندازی شده انواع کالای دیجیتال ، لوازم منزل ، خواروبار ، لوازم آرایشی و بهداشتی ، قطعات و ابزار آلات را به فروش می رسانند
از نمونه‌های موفق انجام شده می توان به دیجی کالا و بامیلو اشاره نمود.
2-صنعت‌گردشگری
صنعت گردشگری عرصة دیگری است که متأثّر از ظهور استارتآپها، شرایط روبه‌رشدی یافته است.
در شرایط کنونی، هتلداری (خدمات رزرو هتل و اقامتگاه)، خدمات مسافرتی (رزرو برخطّ بلیت)، گردشگری (فعّالیت تورها، معرّفی مکان‌ها و پیشنهاد سفر) و بازاریابی گردشگری (اطّلاع‌رسانی و تبلیغات) از جمله زمینه‌هایی هستند که تحت تأثیر حضور استارتاپ‌ها بهبود و ترقّی یافته‌اند.
اپلیکیشن های خرید بلیط ، رزرو تور ، رزرو هتل و اقامتگاه در ایران بسیار پرطرفدار است . سهولت در خرید بلیط هواپیما ، قطار و اتوبوس ، رزرو سریع و آسان هتل و مراکز اقامتی باعث ایجاد محبوبیت این اپلیکیشن ها شده است. از نمونه های موفق ایرانی می توان به علی بابا در زمینه خرید بلیط و اسنپ تریپ در زمینه رزرو هتل اشاره نمود .
3-سیستم حمل و نقل شهری و بین شهری
یکی دیگر از قابلیت‌های کسبوکارهای نوپا، کمک به سامان‌یابی سیستم حمل و نقل شهری و بین شهری است. هم‌اکنون استارت‌آپ‌های گوناگون با ارائة خدمات حمل و نقل مسافران و کالاها، با کیفیتی به مراتب بالاتر از خدمات آژانس‌های سنتی، فعّالیت می‌کنند. از جمله مزایای استارت‌آپ‌های این حوزه نسبت به کسبوکارهای سنّتی آن (آژانس‌ها و پیک‌های تلفنی)، می‌توان به مقرون به صرفه بودن نسبت به آژانس‌ها و پیک‌ها، امکان ارزشیابی کیفیت خدمات ارائه شده توسط مشتریان و نمره‌دهی به رانندگان، امکان تخمین زمان رسیدن تاکسی به مبداء و مقصد توسّط مسافر، امکان پرداخت برخطّ هزینه حمل و نقل و ارائة نقشه برخطّ ترافیک به منظور آگاهی رانندگان از مسیرهای شلوغ و پرترافیک اشاره کرد.
نمونه های موفق این استارت آپ ها اسنپ و تپسی می باشند.
استارتاپ های درخواست پیک موتوری نیز مانند درخواست تاکسی بسیار جذاب است ، در این استارتاپ ها ارسال کالا ، دریافت کالا و حمل مسافر مد نظر قرار گرفته شده است و کاربران قادرند به سرعت درخواست پیک موتوری نمایند .
از نمونه های موفق اجرا شده در ایران می توان به الوپیک ، حملو ، پیکاپ ، پیک یاب و ... اشاره نمود .
4-خدمات حوزه غذا و رستوران
کارکرد دیگری که امروزه در پرتو خدمات استارتآپها ظهور و بروز یافته، امکان تهیّه و توزیع غذا از طریق اینترنت است؛ اتّفاقی که می‌تواند باعث ایجاد بهبود در نظام توزیع غذا، چه از نظر کیفیّت و چه از نظر صرفه‌جویی در زمان و هزینه شود.
در این حوزه، استارتآپهایی شکل گرفته‌اند که به ارائه خدمات اینترنتی مشاهده، انتخاب، سفارش، ارزشیابی و تحویل غذای آماده می‌پردازند. این استارتآپها، واسطة بین عرضه‌کنندگان (رستوران‌ها، فست‌فودها و مراکز تهیّه غذا) و مشتریان‌اند. بر این اساس، مشتری از طریق اینترنت عرضه‌کنندة مورد نظر خود را انتخاب-کرده و غذای خود را سفارش می‌دهد.
اپلیکیشن های سفارش غذا را می توان جذاب ترین استارتاپ ایرانی نام برد. از نمونه های موفق انجام شده می توان به اسنپ فود ، چنگال ، چلیوری و ریحون اشاره نمود .
این استارت آپ ها از دو وجه حائز اهمیّت خواهند بود:
اوّل، مشتریان غذاهای بیرون خانه (که با احتساب ادارات و شرکت‌ها، تعدادشان بسیار زیاد خواهد بود)، به غذای سالم خانگی و تازه دسترسی پیدا کرده و از این نوع غذا استفاده می‌کنند. بر این اساس، در صورت گسترش این استارتآپها می‌توان انتظار اصلاح بخشی از چرخه تغذیه افراد جامعه را داشت.
دوم، این استارتآپها به ایجاد اشتغال در بین زنان خانه‌دار منجر می‌شوند و این کار، می‌تواند در جلوگیری از بخشی از مشکلات فرهنگی کشور نیز مؤثّر باشد.
5-خدمات پزشکی و سلامت
استارتآپها در حوزه‌های پزشکی و سلامت نیز فعّال شده‌اند. مشاورة پزشکی برخط، امکان رزرو و نوبت گیری برخط از سوی بیماران در هر زمان و مکان، تسهیل فرآیند پزشک‌یابی و دسترسی به پزشک مورد نظر، جلوگیری از اتلاف وقت، صرفه‌جویی در هزینه‌ها، مکان‌یاب سلامت برای پیدا کردن نزدیک‌ترین اماکن مرتبط با خدمات سلامت و پزشکی، انجام آزمون‌های پزشکی و روان‌شناسی و تبلیغ برخط برای پزشکان از جمله خدماتی است که از طریق استارت‌آپ‌های این حوزه می‌تواند ارائه شود. البته هنوز آنچنان که باید از پتانسیل های این بخش در کشور استفاده نشده و ظرفیّت‌های بالقوّه و مغفول پرشماری برای حضور و فعّالیت استارتآپها وجود دارد.
6-خدمات مرتبط با معاملات ملکی
یکی دیگر از زمینه‌هایی که امروزه تحت تأثیر ظهور کسبوکارهای نوپا قرار گرفته، معاملات مسکن و املاک است. استارتآپهایی راه‌اندازی شده‌اند که به ارائة خدمات در زمینة خرید، فروش، رهن و اجارة املاک می‌پردازند و در سریعترین زمان ممکن، تقاضاهای جویندگان املاک را به دست یابندگان املاک می‌رسانند. رفع نیاز مشتریان به مراجعة حضوری به بنگاه‌های املاک، یافتن ملک مطلوب مشتری در زمانی کوتاه، ارائة اطلاعاتی جامع دربارة موقعیّت ملک مورد نظر، معابر و سرویس‌های حمل و نقل عمومی موجود در محدودة ملک و همچنین جاذبه‌های دیدنی در حوالی ملک مورد نظر و نیز امکان فروش ملک در وسعت بین‌المللی از جمله خدماتی است که توسط این استارتآپها فراهم می‌شود.
7-بازار صنایع دستی
خدمت ملموس دیگری که امروزه از سوی استارتآپها می‌تواند به جامعه ارائه شود، کمک به رونق بازار صنایع دستی است. در همین راستا، شاهد ظهور پایگاه‌های اطّلاعاتی هستیم که به معرّفی و عرضة صنايع دستي بومی اقوام ایرانی و سوغاتی‌های محبوب در شهرهای ایران می‌پردازند. این‌گونه استارتآپها با معرّفی محصولات و صنایع فرهنگی از جای جای ایران، به بازاریابی برای رونق فروش آثار و صنایع دستی مهجور-مانده در دل روستاها و مناطق دور افتاده می‌پردازند و از این طریق، مانع از محصور ماندن صنایع دستی تولید شده توسط اقوام ایرانی می‌گردند. البته این نوع از کسبوکار هنوز در ابتدای راه است و نمی‌توان انتظار زیادی از آن داشت؛ ولی با رونق گرفتن آن و به‌کارگیری سیستم‌های نوین عرضه و ارتباط با مشتری در این حوزه، می‌تواند به شکوفایی این بخش بیانجامد.
8-اشتراک گذاری ویدئو
سیستم های اشتراک گذاری ویدئو در سراسر دنیا همواره برای کاربران جذاب بوده است . از نمونه موفق جهانی می توان به یوتیوب اشاره نمود که میلیون کاربر در سراسر دنیا دارد . پس از فیلتر شدن سایت یوتیوب در ایران ، برنامه نویسان به فکر ایجاد یک سایت بومی جهت جایگزینی در داخل کشور افتادند . آپارات نمونه موفق بومی یوتیوب بوده که با استقبال خوب کاربران مواجه شد و خلا یوتیوب را در کشور بخوبی پر نمود .
از نمونه های موفق دیگر می توان به نماوا ، نمایش و لنز اشاره نمود که با دریافت حق اشتراک ماهیانه می توان از خدمات آن استفاده نمود .
9-خرید و فروش کالا و ارائه خدمات
سایت های خرید و فروش کالای نو و دست دوم در سراسر دنیا جذاب بوده است و طرقداران زیادی را به سمت خود جذب نموده است . در ج آگهی رایگان برای خرید و فروش ، درج آگهی استخدام ، درج آگهی ارائه خدمات مشاغل خانگی و ... از جذاب ترین بخش های این سایت ها می باشد . از نمونه های موفق ایرانی می توان به دیوار و شیپور اشاره نمود .
10-ارائه خدمات تراکنش های مالی
فینتک ها نقش یک واسط بین خریدار و فروشنده را دارند و به کمک بستر امن خود می توانند خریدی راحت و آسان را برای مشتریان شما رقم بزند. ارائه انواع درگاه های واسط بانکی ، خرید های بین المللی و شارژ کارتهای بین المللی مانند پی پال و مستر کارت از مهمترین خدمات این استارتاپ ها می باشد . از نمونه های موفق ایرانی می توان به زرین پال و پیمنت 24 اشاره نمود .
11-اپلیکیشن مارکت ها
فروشگاه های ارائه اپ های موبایل در سراسر دنیا در حال گسترش هستند ، با محدودیت های ایجاد شده توسط شرکت گوگل و اپل برای دسترسی کاربران ایرانی به برنامه های قرار داده شده در فروشگاه گوگل (گوگل پلی) و اپ استور ، برنامه نویسان به فکر ایجاد یک سیستم کاملا بومی نموده تا این خلا رو پر کنند ، کافه بازار و چارخونه ایرانسل از نمونه های موفق اپ مارکت ها هستند .
کافه بازار بزرگترین بازار انواع اپلیکیشن های گوشی های هوشمند در ایران می باشد. موسسان این استارتاپ توانسته اند میلیون ها کاربر، تبلیغات کنندگان اینرنتی و برنامه نویسان گوشی های هوشمند را از طریق بسترهایی مانند آپ استور بازار به یکدیگر متصل نمایند.
نرخ شکست استارت آپ ها با توجه به صنعت
در تحقیقی نرخ شکست استارت آپ ها به توجه به صنعتی که در آن فعالیت می کنند مورد بررسی قرار گرفته است که بر اساس آن 8 حوزه فعالیت استارت آپ ها و درصد شکست در هریک از آنها مشخص شده است. بر این اساس:
1-بیمه مالی و املاک و مستغلات 42%
2-آموزش و بهداشت 44%
3- کشاورزی 44%
4- خدمات 45%
5-معدن 49%
6-تولیدات کارخانه ای 51%
7-ساخت و ساز 53%
8-فناوری اطلاعات 63%
مهمترین دلایل شکست کسب و کارهای نوپا را در دنیا و ایران
در یک تقسیم بندی 18 مورد از مهم ترین دلایل شکست استارت آپ ها در دنیا و ایران بر اساس سهم آنها مورد بررسی قرار گرفته است که به شرح زیر می باشد:
1-عدم استفاده از شبکه3%
2-چالش های حقوقی3%
3- عدم علاقه سرمایه گذاران 3%
4-محل نامناسب 3%
5-فقدان اشتیاق و علاقه 3%
6-چرخش نادرست 4%
7-ناهماهنگی تیم /سرمایه گذاران5%
8- از دست دادن تمرکز 5%
9-زمان نامناسب ارائه محصول 5%
10-نادیه گرفتن مشتریان 5%
11- ضعف در بازاریابی 5%
12-نداشتن مدل کسب و کار 6%
13-محصول غیرقابل پسند 6%
14-قیمت گذاری نامناسب 6%
15-نادیه گرفتن رقبا 7%
16-نداشتن تیم مناسب 8%
17- اتمام بودجه 10%
18-عدم نیاز بازار به محصول 15%
در پژوهشی دیگر از ۱۰۱ استارتاپ شکست‌خورده خواسته شده بود دلایل شکست خود را اعلام کنند که در نهایت 5 عامل به عنوان مهمترین دلایل شکست استارت آپ ها مورد توجه قرار گرفت که عبارتند از:
۱-نبود نیاز در بازار
۴۲ درصد از استارتاپ‌ها نبود نیاز در بازار را یکی از دلایل شکست خود اعلام کردند.
۲-تمام‌شدن سرمایه
۲۹ درصد استارتاپ‌ها تمام‌شدن سرمایه را در فهرست دلایل شکست خود آورده‌اند.
۳-تیم نامناسب
۲۳ درصد استارتاپ‌ها تیم نامناسب را دلیل شکست خود اعلام کردند.
۴-حذف‌شدن از رقابت
۱۹ درصد استارتاپ‌ها به دلیل شکست در رقابت با دیگر استارتاپ‌های هم‌حوزه خود از میدان حذف شدند.
۵-مشکلات هزینه و قیمت‌گذاری
۱۸ درصد استارتاپ‌ها به دلیل مدیریت نادرست هزینه و قیمت‌گذاری شکست خورده‌اند.
۶-کاربرپسندنبودن محصول
۱۷ درصد استارتاپ‌ها کاربرپسندنبودن محصول را جزء علت‌های اصلی شکست خود اعلام کردند.
۷-محصول بدون مدل کسبوکار
۱۷ درصد مؤسسان عقیده داشتند که ناتوانی در طراحی و بهبود مدل کسبوکار در شکست آنها تأثیر داشته است.
۸-بازاریابی ضعیف
۱۴ درصد استارتاپ‌ها بازاریابی ضعیف را در شکست خود مؤثر دانستند.
موانع موفقیت استارت آپ های در ایران
در پژوهشی که توسط مرکز توانمندسازی و تسهیل‌گری کسبوکارهای نوپای فاوا و هسته پژوهشی نوآوری کسبوکارهای دیجیتال دانشگاه تهران در نیمسال دوم سال ۹۵ صورت گرفت موانع داخلی موفقیت استارتآپها در کشور به این شرح اعلام شد:
1-ارائه محصول و خدمات ضعیف
2- نقدینگی پایین
3- عدم توجه به نیاز مشتری
4- استراتژی نامناسب در مواجه با رقبا
5- ضعف در تیم مدیریتی و موسسان
6- ضعف در تیم استارت آپ
7- طراحی نامناسب مدل کسب وکار
همانگونه که بیان شد چالش های حقوقی یکی از دلایل شکست استارت آپ ها می باشند.
فعالیت در حوزه استارت آپ ها دارای الزامات قانونی است که عدم توجه به آنها، ممکن است موجب ایجاد مشکلات حقوقی زیادی شود.
مهمترین چالش های حقوقی که استارت آپ ها ممکن است با آنها مواجه شوند
1-غیرقانونی بودن فعالیت
قوانین هر کشوری برای فعالیت تجاری در برخی زمینه ها محدودیت یا ممنوعیت ایجاد کرده است. این مسئله منحصر به ایران نیست و حتی کشورهایی که سیاست های کلان خود را بر اقتصاد آزاد بنا کرده اند هم اجازه فعالیت در برخی عرصه ها را برای برخی افراد محدود کرده و یا بطور کل فعالیت در آن زمینه ها را برای همه ممنوع نموده اند.
قوانین هر کشوری برای فعالیت تجاری در برخی زمینه‌ها محدودیت یا ممنوعیت ایجاد کرده است. چند دسته از فعالیت‌های ممنوعه در قانون ایران عبارت‌اند از:
1-هرگونه معامله روی کالاهایی که در شرع یا قانون ممنوع شده‌اند: مثل خرید و فروش گوشت خوک (برای خوردن)، مشروبات الکلی، مواد مخدر (برای مصرف بدون مجوز)، ویدئوهای مستهجن و مبتذل، ویروس‌های اینترنتی و ...
2-هرگونه معامله با اهداف نامشروع و غیرقانونی: مثل قماربازی و شرط‌بندی، کارچاق‌کنی، شرخری، جمع کردن دختر و پسر برای روابط نامشروع و رشوه دادن.
3-هرگونه فعالیتی که جرم تلقی شود. اگر هر شخصی مرتکب یکی از این چند هزار عنوان مجرمانه شود، براساس قانون، به مجازات‌هایی چون حبس، شلاق، جزای نقدی یا حتی اعدام محکوم خواهد شد.
2-عدم دریافت مجوز
در غالب موارد، فعالیت مورد نظر استارتاپ از نظر قوانین کشور و شرع مجاز است اما انجام آن نیاز به دریافت مجوز از سازمان ها و نهادهای خاصی دارد. واضح است که اگر شخصی بدون دریافت مجوز اقدام به راه اندازی کسب و کاری نماید، پایانی جز فیلترینگ و دستور توقف فعالیت در انتظار او نیست. بطور کل کسب و کارهای مجازی و استارتاپ ها باید به دنبال سه نوع مجوز باشند:
اگر شخصی بدون دریافت مجوز اقدام به راه‌اندازی استارت‌آپی نماید، دستور توقف فعالیت آن صادر می‌شود. اما اگر مجوز خاصی برای استارت‌آپ شما پیش‌بینی نشده و قانون‌گذار یا صنف موردنظر حاضر به ارائه مجوز فعالیت نباشد، بی‌جهت به دنبال کسب مجوز نروید و با اصرار و پیگیری مکرر، آنها را نسبت‌به کارتان حساس نکنید. به‌طور کلی استارتآپها باید به دنبال سه نوع مجوز باشند:
پروانه کسب (مجوز صنفی): اگر استارت‌آپ مورد نظر از جمله مشاغل صنفی است، پیش از هر اقدامی باید به دنبال گرفتن پروانه کسب و کار از صنف مربوطه رفت.
نماد اعتماد الکترونیک: استارتآپهایی که دارای فعالیت تجاری هستند، علاوه بر دریافت پروانه کسب، نیازمند مجوز ای‌نماد هستند. ای‌نماد نشانه‌ای نمادین است که منحصراً توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی و برای مدت 1 سال صادر شده و به کسب و کارهای مجازی (اینترنتی و موبایل) مجاز با هدف ساماندهی، احراز هویت و صلاحیتشان اعطا می‌شود.
مجوز ساماندهی: وبسایت ساماندهی وابسته به مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و آن را می توان مرجع احراز هویت مدیران تمام پایگاه‌های اینترنتی دانست. در حقیقت، این سامانه وظیفه دارد تا اطلاعات مدیران تمام سایت ها و سامانه های اینترنتی را جمع آوری نماید. مهم ترین مزیت ثبت نام در سایت ساماندهی و دریافت نماد طلایی آن را می توان جلوگیری از فیلترینگ سریع و بدون اطلاع دانست. در حقیقت، وفق تبصره 1 ماده 21 قانون جرایم رایانه ای، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه موظف است در صورتی که اطلاعات مدیر سایت در سایت ساماندهی وجود داشته باشد، پیش از فیلترینگ سایت از مدیر سایت بخواهد تا محتوای مجرمانه را حذف نماید و در صورتی که مدیر سایت محتوای مجرمانه را فورا حذف کند، سایت مزبور فیلتر نخواهد شد.
3-عدم رعایت حقوق اشخاص
گاهی ممکن است یک استارتاپ بنا و مبنای کار خود را بر چیزی مستقر کند که متعلق به دیگران است.
عدم رعایت حقوق مالکیت فکری اشخاص ثالث، یکی از مسائل مهم در حوزه کسب و کارهای نوپاست که ممکن است باعث زمین خوردن یک کسب و کار نوپا در اولین قدم‌های راه اندازی شود.
4-مشکلات قانونی شریک
بنیانگذاران باید پیش از ورود به شراکت برای راه‌اندازی یک استارت‌آپ، در کنار ارزیابی اخلاقی و شخصیتی، نسبت‌به صلاحیت قانونی شریک خود نیز اطمینان کسب کند، چراکه گاهی یکی از بنیانگذاران دارای سوءسابقه یا بدهکاری‌های شخصی عمده بوده و مشکلاتی برای استارت‌آپ و بنیانگذاران ایجاد می‌کند.
5-شفاف نبودن حقوق و تعهدات بنیانگذاران
یکی از مهمترین اقدامات حقوقی برای راه اندازی یک استارتاپ تنظیم قرارداد همبنیانگذاران است.
همه‌چیز را شفاف کرده و دسترسی‌های اطلاعاتی را به نحو منصفانه و عادلانه‌ای در تیم توزیع کنید تا از هرگونه انحصار اطلاعات در شرکت اجتناب شود. همچنین، ضمن حفظ انسجام حداکثری تیم، استارت‌آپ را متکی بر افراد پیش نبرید.
6- غیرمنصفانه بودن قراردادهای سرمایه گذاری استارتاپ ها
غالب استارتاپ‌ها برای راه اندازی و رشد جدی نیازمند سرمایه مالی هستند. سرمایه‌ی مالی در موارد محدودی از همان ابتدا توسط همبنیانگذاران تامین می‌گردد، اما در اکثر استارتاپ‌ها، همبنیانگذاران باید ایده خود را در مراحل اولیه رشد داده و پس از آن، با جذب سرمایه مالی، کسب و کار خود را در مسیر توسعه جدی قرار دهند.
قراردادهای سرمایه‌گذاری از جمله مهمترین قراردادهای موردنیاز استارت‌آپ‌‌هاست که با افراد ثروتمند جهت تأمین سرمایه موردنیاز برای رشد شرکت منعقد می‌شود. گاهی سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای با تصور اینکه بتوانند منافع مالی بیشتری از قرارداد سرمایه‌گذاری کسب نمایند، تلاش می‌کنند سهم بیشتر و شروط یکجانبه‌تری را به نفع خود دریافت کنند. این سهم‌خواهی غیرمنصفانه سرمایه‌گذار موجب کاهش انگیزه بنیانگذاران و محدودیت امکان جذب سرمایه در مراحل بعدی خواهد شد.
در هر حال، یکی از مشکلاتی که گاهی باعث شکست استارتاپ‌ها شده و آنها را به ورطه نابودی کشانده است، عجله کردن در جذب سرمایه، بی‌توجهی به نکات مهم این قراردادها و پذیرش آسان شروط غیرمنصفانه‌ای است از سمت سرمایه‌گذاران برای آنها گذاشته شده است.
7- مشکلات مالیاتی استارتاپ ها
در هنگام راه‌اندازی استارتآپها، باید مسائل مالیاتی، امکان برخورداری شرکت از امتیازات مالیاتی و نحوه اعمال آنها نیز ارزیابی شود. عدم انجام وظایف قانونی مالیاتی و اعلام نکردن تبادلات و تعاملات مالی شرکت نه‌‌تنها باعث معاف شدن شرکت از پرداخت مالیات نمی‌شود، بلکه ممکن است به اداره مالیات حق دریافت جریمه و مالیات علی‌الرأس یا مقطوع را، که در بسیاری موارد سنگین‌تر از مالیات واقعی است، بدهد. گاهی هم مسائل مالیاتی به چیدن یک استراتژی مالیاتی مشخص نیاز دارد و عدم توجه به این نکته، ممکن است شرکت را با مشکلات عدیده‌ای مواجه سازد.
8-مشکلات بیمه و تامین اجتماعی استارتاپ ها
در بسیاری از موارد، استارتآپها بدون توجه به مسائل حقوق کار و تأمین اجتماعی و در نظر گرفتن امتیازات، پاداش‌ها، مرخصی، سنوات کارمندان به جذب بی‌رویه نیروی انسانی پرداخته و از زیر برخی تعهداتشان شانه خالی می‌کنند. این مسأله علاوه بر کاهش انگیزه کارمندان، ممکن است باعث شکایت کارمندان علیه شرکت شده و علاوه بر دریافت خسارات، جریمه‌های سنگینی هم بر دوش شرکت بیفتد.
9-تجاوز به حقوق فکری استارتاپ
ممکن است تجاوز دیگران به حقوق فکری یک استارتاپ، کسبوکار را با مشکل مواجه سازد. اسرار تجاری، اختراعات، طرح‌های صنعتی، علامت‌های تجاری، آثار ادبی و هنری، نرم‌افزارها، اسرار تجاری و متعلقات آنها از جمله اموال فکری هستند که امروزه مهمترین دارایی شرکت‌های بزرگ را تشکیل می‌دهند. این روزها دارایی شرکت‌های بزرگ دنیا را با اموال فیزیکی و املاک آنها نمی‌سنجند، بلکه مهمترین دارایی و سرمایه‌ی کسبوکارهای پررونق، اموال فکری است که توانسته‌اند به دست بیاورند.
اگر شما نیز از جمله استارتاپ‌های حوزه فناوری هستید یا بطور کل کسبوکار خود را بر بستر اموال فکری شکل داده‌اید، باید مراقب این دسته از اموال خود باشید. گاهی برخی کسب‌وکارها سرمایه‌های هنگفتی را برای تجاری سازی یک ایده خلاقانه که ممکن است به عنوان اختراع یا طرح صنعتی ثبت شده یا نشده باشد هزینه می‌کنند و درست در مقطعی که کسبوکار رونق گرفته و در مرحله رشد جدی است، شخصی دیگر مشابه همان کالا یا محصول را تهیه و تولید نموده و به یکباره کل کسبوکار را با مشکل مواجه می‌کند.
10-مسئولیت اقدامات کاربران
یکی از چالش‌هایی که مدیران سایت‌ها و کسبوکارهای نوپا با آن درگیر هستند، و بطور مشخص‌تر در سایت‌های پلتفرمی که رابطی بین خدمت دهنده و خدمت گیرنده هستند دیده می‌شود، خطاها، اشتباهات و تخلفات کاربران آنها، بالاخص عرضه کنندگان خدمات است. در همین راستا، اگر صاحبان یک کسب و کار به موجب یک قرارداد صحیح، صراحتا روابط خود را با کاربرانشان شفاف نکرده و حقوق و تعهدات خود و آن ها را دقیقا مشخص نکنند، ممکن است از سوی کاربران دیگر خود مورد تعقیب حقوقی یا کیفری قرار گرفته و به پرداخت خسارات مادی سنگین یا مجازات‌هایی چون حبس، جزای نقدی، شلاق و مشابه آن محکوم شوند.
انتهای پیام
دیدگاه