سندرم‌های میلودیسپلاستیک یا بیماری ام دی اس (MDS) چرا مهم است؟

سندرم های میلودیسپلاستیک (MDS) یک گروه نادر از اختلالات مغز استخوان هستند. در MDS، بدن سلول های خونی سالم کافی برای مغز استخوان نمی سازد. مغز استخوان حاوی سلول های مادر به نام سلول های بنیادی است. سلول های بنیادی می توانند به سرعت تقسیم شده و خود را شبیه سازی کنند تا سلول های جدید تشکیل دهند. در MDS، برخی از سلول های بنیادی غیر طبیعی هستند. سلول های غیر طبیعی ممکن است به سلول های طبیعی تبدیل نشوند. در عوض، سلول‌های غیرطبیعی و نابالغ، سلول‌های طبیعی مغز استخوان را از بین می‌برند.

این رشد غیر طبیعی سلولی به مغز استخوان اجازه نمی دهد تا سلول های سالم مورد نیاز بدن را بسازد. سلول های غیرطبیعی می توانند مغز استخوان را ساخته و بیش از حد شلوغ کنند. در نتیجه، بدن شما ممکن است گلبول های قرمز، گلبول های سفید یا پلاکت های کافی را تولید نکند. MDS ممکن است با گذشت زمان بدتر شود. در برخی موارد، ممکن است به سرطانی با رشد سریع به نام لوسمی میلوئید حاد (AML) تبدیل شود. حدود 1 نفر از 3 مبتلا به MDS که دارای سایر عوامل خطر هستند، ممکن است به AML مبتلا شوند.

علائم سندرم‌های میلودیسپلاستیک (MDS )

MDS باعث کاهش سطح یک یا چند نوع سلول خونی (کم خونی، لکوپنی، ترومبوسیتوپنی) می شود که به این سیتوپنی می گویند. MDS اغلب کند رشد می کند و ممکن است افراد علائم اولیه بیماری را نداشته باشند. علائم MDS بسته به نوع سلولی که در زیر تحت تاثیر قرار می گیرد متفاوت است.

کم خونی

کم خونی تعداد کم گلبول های قرمز سالم را توصیف می کند. گلبول های قرمز اکسیژن را از طریق بدن حمل می کنند. کم خونی اغلب اولین علامتی است که در فرد مبتلا به MDS تشخیص داده می شود. در اوایل، ممکن است فرد علائم خفیفی داشته باشد یا اصلاً هیچ علائمی نداشته باشد. با کاهش تعداد گلبول های قرمز و بدتر شدن کم خونی، علائم بیشتری ممکن است ایجاد شود. در صورت پایین بودن تعداد گلبول های قرمز ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• احساس خواب آلودگی یا خستگی کنید

• از دست دادن اشتها

• پوست رنگپریده

• درد قفسه سینه

• تنگی نفس

• ضربان قلب نامنظم یا سریع

• سردی دست و پا

لکوپنی – نوتروپنی

لکوپنی در اثر افت هر گلبول سفید خون ایجاد می شود. معمولا با نوتروپنی تظاهر می کند. تعداد کم گلبول های سفید به این معنی است که سلول های مبارزه کننده با بیماری (لکوسیت) کمتری در خون شما وجود دارد. در صورت پایین بودن تعداد گلبول های سفید ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• تب

• التهاب داخل و اطراف دهان

• عفونت های مکرر یا عفونت هایی که از بین نمی روند

نوتروپنی (نوعی از لکوپنی) به کاهش نوتروفیل ها، رایج ترین نوع گلبول های سفید خون اشاره دارد. تعداد کم گلبول های سفید می تواند منجر به عفونت های مکرر یا شدید شود.

• عفونت های ریوی که باعث سرفه و مشکل در تنفس می شود

• زخم های دهان

• عفونت های سینوسی

• عفونت های پوستی

• عفونت های مثانه که دردناک هستند یا باعث می شوند بیشتر ادرار کنید

ترومبوسیتوپنی

ترومبوسیتوپنی زمانی رخ می دهد که تعداد پلاکت های سالم کم باشد. پلاکت ها به کنترل خونریزی کمک می کنند (تشکیل لخته). این وضعیت می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. در موارد نادر، تعداد پلاکت ها به حدی کاهش می یابد که خونریزی داخلی رخ می دهد. خونریزی که متوقف نمی شود یک مورد اورژانسی پزشکی محسوب می شود. اگر تعداد پلاکت پایینی دارید، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• کبودی یا خونریزی بدون دلیل

• خونریزی بینی

• خونریزی لثه، به خصوص پس از مسواک زدن

• نقاط قرمز ریز و مسطح زیر پوست شما (پتشی)

• سنگین تر از دوره های قاعدگی معمولی (برای زنان)

انواع MDS یا سندرم‌های میلودیسپلاستیک

MDS بر اساس ویژگی های مغز استخوان و سلول های خونی به گروه هایی تقسیم می شود. سازمان بهداشت جهانی (WHO)، ام دی اس را بر اساس نحوه نگاه کردن سلول‌های درون مغز استخوان در زیر میکروسکوپ به گروه‌هایی تقسیم می‌کند. بر اساس این عوامل، سیستم WHO شش نوع MDS را تشخیص می دهد. در زیر می توانید انواع اصلی MDS را بیابید:

MDS با سیدروبلاست حلقه ای

MDS با سیدروبلاست حلقه ای (MDS-RS) زمانی توصیف می شود که فرد دارای تعداد زیادی گلبول قرمز حاوی حلقه های رسوب آهن (سیدروبلاست حلقه) باشد که اغلب افراد مسن یا افراد میانسالی را تحت تاثیر قرار می دهد و خطر ابتلا به لوسمی با این نوع MDS افزایش می یابد. این وضعیت بر اساس اینکه چه تعداد از انواع سلول های مغز استخوان تحت تأثیر دیسپلازی قرار می گیرند، به 2 نوع (MDS-RS-SLD یا MDS-RS-MLD) تقسیم می شود.

دیسپلازی ظاهر غیرطبیعی سلول ها در یک بافت یا اندام را توصیف می کند. MDS با دیسپلازی چند خطی فرد مبتلا به MDS با دیسپلازی چند خطی (MDS-MLD) دارای 1 یا بیشتر سیتوپنی (یک یا چند نوع سلول خونی کمتر از آنچه باید باشد) و تغییرات دیسپلاستیک در 2 یا بیشتر از دودمان میلوئیدی (اریتروئید، گرانولوسیتی و مگاکاریوسیتی) دارد.

MDS با بلاست‌های اضافی

فرد مبتلا به MDS با بلاست‌های اضافی (گلبول‌های خونی نابالغ) در مغز استخوان بیش از حد طبیعی و حداقل یک نوع سلولی با تعداد کمتر از حد طبیعی دارد . ممکن است دیسپلازی شدید در مغز استخوان وجود داشته باشد یا نباشد. این نوع MDS بر اساس تعداد بلاست‌های اضافی به دو نوع تقسیم می شود (MDS-RAEB نوع 1 و 2). حدود یک مورد از چهار مورد را شامل می شود. . این یکی از انواع MDS است که به احتمال زیاد به لوسمی حاد میلوئیدی (AML) تبدیل می‌شود، و خطر آن برای MDS-EB2 بیشتر از MDS-EB1 است. تعداد بلاست RAEB نوع یک معمولا 5-10 درصد و تعداد بلاست RAEB نوع دو 10-20 درصد است.

MDS با del (5q) ایزوله

فرد مبتلا به MDS با del(5q) ایزوله یک تغییر کروموزوم غیرطبیعی در سلول های خود در مغز استخوان دارد. این تغییر del(5q) نامیده می شود، به این معنی که بخشی از کروموزوم 5 وجود ندارد (حذف شده است)و در برخی شرایط، یک کروموزوم غیر طبیعی اضافی ممکن است وجود داشته باشد. کمتر از 5 درصد سلول های مغز استخوان را سلول های بلاست تشکیل می دهند. این نوع MDS اغلب در میان زنان میانسال یا مسن دیده می شود و درمان آن نوع درمان با لنالیدومید است.

درمان MDS

عامل بلوغ اریتروئید

یک عامل بلوغ اریتروئیدی (EMA) برای درمان کم خونی استفاده می شود.

برای بیماران کم خطر MDS اگر سطح اریتروپویتین سرم کمتر از 500 اپوئتین آلفا یا سفپوتین آلفا باشد برای افزایش تولید گلبول قرمز خون داده می شود.

لوسپاترسپت یک عامل بلوغ اریتروئیدی (گلبول قرمز) است که در مواقعی استفاده می شود که عوامل محرک گلبول قرمز (ESAs) مانند اپوئتین آلفا و کوپوئتین آلفا در افزایش تولید گلبول قرمز موثر نباشند. لوسپاترسپت به طور خاص در بزرگسالان مبتلا به سندرم‌های میلودیسپلاستیک با خطر بسیار کم تا متوسط ​​با سیدروبلاست حلقه (MDS-RS) یا با نئوپلاسم میلودیسپلاستیک/میلوپرولیفراتیو با سیدروبلاست حلقه و ترومبوسیتوز (MDS/MPN-RS-T) استفاده می‌شود.

درمان سرکوب کننده سیستم ایمنی

درمان سرکوب کننده ایمنی از دفاع طبیعی بدن برای مبارزه با MDS پشتیبانی می کند. از مواد ساخته شده توسط بدن یا در آزمایشگاه برای بهبود، هدف قرار دادن یا بازیابی عملکرد سیستم ایمنی استفاده می کند. درمان سرکوب کننده سیستم ایمنی نوعی درمان دارویی است که پاسخ ایمنی بدن را کاهش می دهد تا سلول های بنیادی مغز استخوان رشد کنند و سلول های خونی جدید بسازند.

تعدیل کننده های ایمنی

لنالیدومید (Revlimid®) دارویی است که برای افزایش سطح هموگلوبین (پروتئین موجود در گلبول های قرمز که اکسیژن را حمل می کند) استفاده می شود. Lenalidomide برای درمان MDS با سلول هایی که بخشی از کروموزوم 5 را ندارند استفاده می شود. لنالیدومید ممکن است نیاز به تزریق خون را برای افراد مبتلا به MDS با del(5q) و همچنین افرادی که در معرض خطر کمتری قرار دارند کاهش دهد یا طولانی کند.

شیمی درمانی

شیمی درمانی برای درمان REAB 1 و RAEB نوع 2 استفاده می شود. شیمی درمانی های مورد استفاده برای درمان MDS:

• آزاسیتیدین (ویدازا)

• دسیتابین (داکوژن)

• دسیتابین (داکوژن)

این داروها نوعی شیمی درمانی به نام عوامل هیپومتیل کننده هستند. آنها با مسدود کردن اسید دئوکسی ریبونوکلئیک (DNA) که به رشد سلول های غیر طبیعی کمک می کند، کار می کنند. این به «روشن کردن» ژن‌هایی که باعث رشد سلول‌های سالم و طبیعی در مغز استخوان می‌شوند، کمک می‌کند.

پیوند مغز استخوان (BMT)

پیوند مغز استخوان به دنبال درمان آزاسیتیدین و دسیتابین برای بیماران RAEB نوع 1 و REAB نوع 2 انجام می شود. بیماران RAEB نوع 1 می توانند مستقیماً بدون درمان به BMT مراجعه کنند.

پیوند مغز استخوان (BMT) که پیوند سلول‌های بنیادی نیز نامیده می‌شود، نوعی درمان است که سلول‌های مغز استخوان را از بین می‌برد و سپس با سلول‌های جدید و سالم خون‌ساز فرد دیگر جایگزین می‌شود. این سلول های خون ساز سلول های بنیادی خون نامیده می شوند. مغز استخوان ناحیه نرم و اسفنجی در مرکز برخی از استخوان های بزرگتر بدن شما است.

مغز تمام سلول های مختلف تشکیل دهنده خون مانند گلبول های قرمز، گلبول های سفید (از انواع مختلف) و پلاکت ها را تولید می کند. تمام سلول های سیستم ایمنی نیز در مغز استخوان ساخته می شوند. هدف BMT درمان سرطان با جایگزینی سلول های بنیادی خونی ناسالم با سلول های سالم است. سلول های سالم پیوندی نیز ممکن است سلول های سرطانی را شناسایی کرده و به آنها حمله کنند.

این کار ابتدا با سرکوب سلول های بنیادی طبیعی و سلول های سرطانی با شیمی درمانی انجام می شود. سپس سلول های بنیادی سالم از فرد دیگری تزریق می شود. سلول های بنیادی سالم برای تشکیل سلول های جدید گسترش می یابند و به طور بالقوه به سلول های سرطانی باقی مانده حمله می کنند.

برای درمان MDS، از سلول های بنیادی خون اهداکننده برای پیوند استفاده می شود. این BMT آلوژنیک نامیده می شود. قبل از پیوند، آزمایشات ویژه ای باید انجام شود تا اطمینان حاصل شود که اهداکننده با شما مطابقت دارد. قبل از پیوند سلول های بنیادی، بیمار تحت درمان تهویه (شیمی درمانی) قرار می گیرد، سلول های بنیادی خون با تزریق به بدن شما وارد می شود.

سلول های بنیادی خون پیوند شده به طور طبیعی به مغز استخوان شما می روند، جایی که ممکن است گسترش یافته و رشد کنند. سلول های پیوندی سلول های خونی جدید و سالم می سازند. این فرآیند پیوند نامیده می شود.

معمولاً حدود 2 تا 4 هفته طول می کشد تا سلول های بنیادی پیوند شده در مغز استخوان مستقر شوند و شروع به ساخت سلول های خونی بالغ کنند. در این مدت شما در بیمارستان خواهید بود. شما همچنین در معرض خطر بیشتری برای عفونت و خونریزی خواهید بود. ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد تا سلول های خونی به طور کامل بهبود یابند و سیستم ایمنی شما به حالت عادی بازگردد.