امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 268280
۷۵۲۸
۱
۰
نسخه چاپی

رنگ در معماری سنتی ایران | معانی رنگ در معماری سنتی

رنگ سفید معنای عالم روح و فرشتگان را دارد. در سفر پیغمبر (ص) به معراج، وی بعد از گذر از عرش مجید، همه فرشتگان و اسب رفرف که وی را به ملاقات خدا برد را سفید توصیف می نماید. به همین خاطر در مساجد، آیات با رنگ سفید در زمینه لاجوردی نوشته می شود

رنگ و نور عناصری هستند که از دیرباز نقش مهمی در معماری سنتی ایران ایفا کردهاند. کاربرد سایه و رنگ با یکدیگر از جمله آثاری است که حسی عرفانی به فضا، به ویژه فضاهای مذهبی مانند مساجد می دهد.

رنگ در معماری سنتی ایران | معانی رنگ در معماری سنتی

رنگ در معماری سنتی ایران

رنگ ها در فرهنگ هر قومیت و ملتی نمادهای مختلف و معانی متفاوتی دارند.

به عقیده بسیاری ایرانیان از دوران پیش از تاریخ به رنگ و رنگ آمیزی می پرداختند. در تاریخ ایران همواره رنگ نه تنها برای زیباسازی فضا بلکه برای ارتباط با بیننده و القای معنای به آن مورد استفاده قرار گرفته است.

از دیدگاه طراحان و از دید فرهنگی که در ایران باستان وجود داشته است، رنگ سفید را نماد وجود مطلق و رنگ سیاه  را نماد اصلی تعالی و فرا وجودی می باشد و رنگی است که استواری و ابهت را در بطن  خواهد داشت .

رنگ به ویژه در معماری اسلامی ایران از اهمیت فراوانی برخوردار بود.

نور، رنگ و همچنین آب، عناصر زیبایی شناختی معماری اسلامی به شمار می روند. نور یکی از جنبه های متمایز معماری ایرانی است و عنصر حکمت الهی به شمار می آید. رنگ که در انکسار نور ایجاد می شود و آب بازتابنده طبیعت در معماری اسلامی است .

عقل مداری در بهره برداری از رنگ ها به منظور ایجاد احساسات سمبلیک از ویژگی های معماری اسلامی ایرانی می باشد.

 برخی علمای اسلامی بر این باورند که رنگ سفید نماد خداست (وجود مطلق) و رنگ سیاه رنگ کعبه (خانه خدا) است و نماد اصلی تعادل متافیزیکی است که کعبه در ارتباط با آن است. آبی، رنگ فیروزه ای و طلایی در نقاشی های ایرانی اسلامی در میان رنگ های دیگر دارای درخشش و جلوه خاصی هستند . به این رنگها در قرآن نیز اشاره شده است. برای مثال، زرد نماد شادی و آسایش است. سفید رنگ مورد علاقه پیامبر(ص) بود.

در مجموع می توان چنین بیان کرد که رنگ به عنوان یک ویژگی مهم در معماری اسلامی در نظر گرفته می شود. فرد با تنوعی از رنگ های شگفت انگیز در معماری اسلامی ایرانی مواجه می شود. کاربرد فراوان این مقدار از رنگ جنبه برجسته معماری اسلامی ایرانی است.

یکی از عناصر اساسی در استفاده از رنگ در ساختمانهای معماری اسلامی، محدودیت استفاده از تعداد رنگ ها از بین خیل زیاد رنگ هاست. هنرمند می خواهد که از گروهی خاص از رنگ ها استفاده نکند و به شدت خود را به برخی رنگهای خاص محدود می کند و در واقع در انتخاب خود از یک رنگ در طیفی از رنگها قاطع و استوار است.

از سوی دیگر، معمار سنتی دوست دارد که رنگ های متضاد را ترکیب کند. با توسل به این سبک، بازده نتایج مثبت است: رنگ ها درخشان تر و روشنتر میشوند. برای مثال نواری از کاشی های زرد در سطح آبی تیره، دسته ای از گل های ریز طلایی و سفید را در یک زمینه تیره ایجاد می کند و درخشندگی ستاره ها را به یاد می آورد.

هر رنگی با حضور یک عنصر مخالف برجسته تر و درخشان تر می شود و محیط رنگارنگی را ایجاد میکند، اگر چه استفاده از رنگ به شدت محدود است. درخشش هر رنگ در اینجا و آنجا گوناگونی و کثرت را ایجاد می کند و به نمایش می گذارد. این نوع کار، جهانهای چندگانه (multiple worlds) را نشان می دهد که در آن همه عناصر مختلف به هم پیوسته هستند و هر چیزی با عنصر مخالف خودش ارزش پیدا می کند.

اگرچه در این دنیای کوچک تعارضی بین رنگ های متضاد وجود دارد، چیزی که شگفت انگیز است این است که احساس سردرگمی پدید نمیآورد. ترکیب رنگها به نوعی به جای سردرگمی نوعی یکپارچگی و وحدت را ایجاد می کنند که لذت غیرمحسوس و غیرعینی به بیننده می دهد.

رنگ در معماری سنتی ایران | معانی رنگ در معماری سنتی

معانی رنگ در معماری سنتی

سفید (نور): رنگ سفید معنای عالم روح و فرشتگان را دارد. در سفر پیغمبر (ص) به معراج، وی بعد از گذر از عرش مجید، همه فرشتگان و اسب رفرف که وی را به ملاقات خدا برد را سفید توصیف می نماید. به همین خاطر در مساجد، آیات با رنگ سفید در زمینه لاجوردی نوشته می شود.

رنگ گندمگون آجر و اکر: اگر گچ سفید و سفیدکاری نماد روح باشد، رنگ گندمگون آجر(کرم قهوه ای) می تواند نماد جسم باشد و ایوانهای فیروزه ای و سفید وسط نمای ساختمان نماد حرکت از جسم به روح.

لاجوردی: رنگ آسمان شب. مومن سحرخیز این رنگ را دوست دارد و با آن آرامش می یابد. در حقیقت این رنگ انسان مومن عارف را به یاد نماز شب می اندازد. البته از نظر روان شناسیِ رنگ نیز این رنگ آرامش بخش است.

قرمز، صورتی و رنگ های طیف گرم: رنگ آتش و رنگهای گرم که انسان را به یاد دنیای مادی و آتش جهنم می اندازد. قالی های ایرانی همگی رنگ قرمز دارند. این بدان معنا است که دنیا باید زیر پای تو باشد و تو موجودی آسمانی هستی. از طرفی تیره بودن و فشار رنگ گرم قرمز باعث می شود انسان کشش بیشتری به سمت بالا و حرکت استعلایی پیدا کند.

اگر بخواهیم یک تناظر یک به یک میان رنگ قرمز و هندسه های مربع، مثلث ، دایره برقرار کنیم؛ هندسه دایره به خاطر زنانه بودن از همه به رنگ قرمز و طیف گرم نزدیکتر است.

آبی، سبز، فیروزه ای و طیف سرد رنگ: رنگ آسمان و رنگ سرد بهشت.

گنبدها اکثرا فیروزه ای رنگ هستند و به انسان اعلام می کند که همانند آسمان بالای سرت فیروزه ای و سبز و آبی و پاک باش. در تناظر یک به یک می توان آبی را با مردانگی و مربع و عقلانیت متناظر دانست.

طیف خاکستری (سیاه و سفید): رنگ نبودن.

استفاده از این رنگ در دین کراهت دارد. رنگ عزاداری و غم و اندوه از دست دادن عزیزان. در یک تناظر یک به یک می توان این رنگ ها را با هدف گرایی و جهات جلو، عقب و هندسه مثلث و هدف گرایی متناظر دانست. هرچه روشنتر و خالص تر (حذف خاکستری) و هرچه خاکستری بیشتر، رنگ پخته تر و جا افتاده تر.

طلایی: رنگ طلایی که به گفته قرآن شادی بخش است.

استفاده از این رنگ بعنوان متریال با ارزش طلا در گنبد ائمه نماد کاخ های ایشان از طلا و زمرد و یاقوت و سنگهای قیمتی می باشد.

منبع: معنا در معماری - مرتضی ملکی

  • منبع
  • بادگیر
  • مگ ایران
  • حقوق نیوز

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید