سفر به چابهار: کشف زیبایی‌ های نهفته در جنوب شرقی ایران

چابهار، بندری که به دلیل آب و هوای بهاری‌اش به این نام خوانده می‌شود یکی از شگفت انگیزترین بنادر ایران است. این شهر که در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان واقع شده لقب تنها بندر اقیانوسی ایران را نیز دارد.

چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است و آب و هوای آن اغلب بهاری است. یکی از جذاب ترین جاذبه های گردشگری چابهار لباس محلی و موسیقی محلی اقوام بلوچ است. جاده چابهار به گوادر یکی از مسیرهایی است که می توان از مکان های دیدنی آن دیدن کرد: روستای رامین و اسکله آن، تالاب لیپار یا تالاب صورتی، کوه های مریخی یا کوه های مینیاتوری و ساحل و اسکله بریس.

از دیگر جاذبه های تاریخی چابهار می توان به موارد زیر اشاره کرد:

روستای باهو کلات یا گاندو، شهر کنارک نزدیک شهر چابهار و اسکله کنارک، بازار محلی (بازار لاته) و چشمه گل افشان بندر تنگ و روستای باستانی تیس.

علاوه بر این، چابهار دارای جاذبه های طبیعی متعددی نیز می باشد که عبارتند از:

غارهای بان مسیتی، قلعه باستانی تیس (یا قلعه پرتغالی ها)، مسجد جمعه تیس، باغ گیاه شناسی تیس، اسکله و ساحل تیس، موزه محلی چابهار، ساختمان تلگراف، کلبه غواصی چابهار، حرم امامزاده سید غلام رسول، حرم خضر پیامبر اعظم و استراحتگاه های ساحلی دریا کوچک و دریا بزرگ.

تاریخچه چابهار

تاریخچه چابهار به سال 1854 و در دوره قاجاریه باز می گردد. تا سال 1872، اعراب مسقط بر شهر تسلط داشتند و در تلاش برای تصرف این بندر حساس بودند. ارتش انگلیس داور مرزی بین ایران و منطقه کلات بود که تحت سلطه آن بود و از ادعای اعراب مسقط برای تصرف چابهار حمایت می کرد. دولت ایران برای جلوگیری از چنین تهدیداتی در سال ۱۲۵۱ بندر چابهار را تصرف کرد تا قدرت خود را گسترش دهد.

در سال 1925 حکومت قاجار حاکمیت خود را بر چابهار برقرار کرد. در ژانویه 1929، دولت قدرت دولت مرکزی را در چابهار به طور کامل تحکیم کرد. در سال 1352 طرح جامع راه اندازی بندر چابهار آغاز شد. از آن زمان تاکنون ایرانی ها پروژه های این بندر را به پایان رسانده اند. فاز اول این پروژه در سال 1989 راه اندازی شد.

از فوریه ۲۰۱۹، علی‌رغم تحریم‌های آمریکا علیه ایران، دولت ایران مسیر تجاری افغانستان-هند را از چابهار راه‌اندازی کرد.

جغرافیای چابهار

چابهار یک منطقه آزاد تجاری و یکی از شهرهای جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان در ایران است. همچنین تنها بندر اقیانوسی ایران است که در سواحل دریای مکران (دریای عمان) و اقیانوس هند واقع شده است. لنگرگاه آن قادر به پهلو گرفتن کشتی های اقیانوس پیما است.

بندر چابهار نزدیکترین راه دسترسی به آب های بین المللی برای کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی (افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان) است. شهرستان چابهر از شمال به شهرستان های ایرانشهر و نیکشهر در استان سیستان و بلوچستان، از جنوب به دریای عمان، از شرق به پاکستان و از غرب به استان های کرمان و هرمزگان می رسد.

ارتفاع چابهار از سطح دریا ۷ متر است. میانگین دمای سالانه 24 درجه سانتی گراد و میانگین بارندگی سالانه 10 میلی متر است. چابهار آب و هوای معتدل و گرمسیری با رطوبت نسبی دارد.

برای سفر به چابهار گزینه های مختلفی وجود دارد:

با ماشین

فاصله چابهار تا تهران از طریق جاده ایرانشهر - کرمان 1961 کیلومتر است. فاصله زاهدان تا چابهار 738 کیلومتر است. این شهر حدود 300 کیلومتر از مرز دریایی در خلیج عمان دارد.

با اتوبوس

اتوبوس های مسافربری روزانه از زاهدان، تهران، شیراز، یزد، بندرعباس، ایرانشهر و ... به مقصد چابهار در دسترس هستند.

با قطار

از تهران به چابهار راه آهن مستقیمی وجود ندارد. بنابراین باید به بندرعباس سفر کنید و سپس با اتوبوس به چابهار بروید. قبل از سوار شدن به قطار، حتما اتوبوس خود را برای سفر از بندرعباس به چابهار رزرو کنید.

با هواپیما

مسافت پرواز چابهار تا تهران 1456 کیلومتر است و حدود 2 ساعت طول می کشد. از فرودگاه بین المللی چابهار به شهرهای دبی، مسقط، مشهد، تهران، شیراز، بندرعباس و زاهدان پرواز وجود دارد.

از آنجایی که جاذبه های گردشگری چابهار در قلمروهای مختلف فراوان است، بسیاری دوست دارند از این شهر دیدن کنند، اما برای بسیاری تا حدودی ناشناخته مانده است.

جمعیت و اقتصاد شهرستان چابهار

بر اساس سرشماری نفوس و مسکن ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت چابهار ۱۰۶۷۳۹ نفر بوده است. شغل اصلی مردم محلی مشاغل مرتبط با دریا است زیرا چابهار یک منطقه آزاد اقتصادی و دارای بندر فعال است. بر اساس گزارش سازمان ملل، چابهار یکی از راه‌های اصلی کریدور شرق و غرب است و در جنوبی‌ترین قسمت کریدور قرار دارد.

یکی دیگر از بخش های اقتصاد چابهار، منطقه آزاد صنعتی شامل سوله های صنعتی، انبارها و کارگاه ها است. شهرک های صنعتی پتروشیمی و فولاد و پروژه های بزرگ ملی از جمله شهرک انرژی های پاک، خودروسازی، صنایع غذایی، شیلات و ... در این شهرستان فعال هستند.

بخش گردشگری در این بخش از ایران شروع به رونق می کند. چابهار از آنجایی که پتانسیل های فراوانی دارد، می تواند جاذبه های گردشگری زیادی را در اختیار بازدیدکنندگان خود قرار دهد.
 

جاذبه های تاریخی داخل شهر چابهار

یک سری مکان های دیدنی در داخل چابهار وجود دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

دفتر تلگراف

ساختمان تلگرافخانه از زمان حضور ارتش انگلیس در ایران باقی مانده است. شرکت هند شرقی بریتانیا این بنا را در اوایل دوران قاجار ساخته است. این ساختمان دو طبقه قدیمی ترین ساختمان تلگرافخانه ایران است و در نزدیکی پست فعلی چابهار قرار دارد.

قدمگاه خضر

مسلمانان به حضرت خضر احترام می گذارند و معتقدند که او هنوز زنده است. مردم محلی چابهار نیز معتقدند که خضر پیامبر از کشتی های لنج، قایق ها و دریا مراقبت می کند. بنابراین، مردم محلی به مکانی که گمان می رود رد پای او باشد، احترام می گذارند. لذا در آنجا نماز می خوانند تا نذر کنند که بین نیازمندان غذای نذری توزیع کنند.

موزه چابهار

این موزه در انتهای بلوار امام خمینی (ره) واقع شده است. آثاری از شهرستان چابهار و استان سیستان و بلوچستان در سه بخش ماقبل تاریخ، تاریخی و معاصر به نمایش گذاشته شده است. طبقه دوم موزه به آثار مردم شناسی چابهار اختصاص دارد.

از دیگر جاذبه های تاریخی شهرستان چابهار می توان به ساختمان گمرک باستانی، حسینیه آل رسول، روستای کوتیج، قلعه انوشیروان، قلعه باتل، چاه باستانی بلان اشاره کرد.

جاذبه های تاریخی خارج از شهر چابهار

همچنین مکان های شگفت انگیزی برای بازدید در خارج از چابهار وجود دارد مانند:

آرامگاه سید غلام رسول

این شهر در 5 کیلومتری شمال غربی چابهار قرار دارد و قدمت آن به سال 1064 میلادی باز می گردد. ویژگی اصلی این آرامگاه دیوارهای سفید با سبک معماری هندی است.

محوطه باستانی دم کوه

این محوطه باستانی در 90 کیلومتری شمال شرق چابهار در منطقه باهوکلات قرار دارد و قدمت آن به 4500 تا 5000 سال پیش باز می گردد. در این محوطه باستان شناسان گورهایی به شکل اتاقک هایی به ابعاد 1×1، 2×1.5 و 2×2 متر پیدا کرده اند.

دهکده تیس

این روستای تاریخی در جنوب ایران است و در ۱۱ کیلومتری چابهار قرار دارد. قدمت این روستا به 2500 سال پیش برمی گردد.

از آثار مهم میراث تاریخی روستای تیس می توان به خرابه های تیس، شیرک سنت، قلعه تیس یا قلعه پرتغالی ها، قلعه پیروزگات، قلعه بلوچ گات، قبرستان جنانی گچ (قبرستان جن ها)، چاه باستانی تیس کوبان، سدهای تیس، کوه های تاریخی شهبازبند و مسجد جمعه تیس.

باغ گیاه شناسی چابهار

این باغ که در نزدیکی روستای تیس قرار دارد، حدود 6 هکتار وسعت دارد. این مکان زیستگاه گونه های مختلف گیاهی بومی، غیربومی و در حال انقراض است.

گورستان باستانی دشتیاری

قدمت آن به دوران پیش از تاریخ و عصر آهن برمی گردد. باستان شناسان اشیای قابل توجهی از این گورستان کشف کرده اند.

جاذبه های طبیعی بندر چابهار

در اینجا لیستی از مکان های زیبا در طبیعت نزدیک به این شهر بندری آمده است:

خلیج چابهار

این خلیج یکی از زیباترین خلیج های طبیعی ایران است. در سرتاسر خلیج، لنج ها و قایق های ماهیگیری فراوانی وجود دارد. ساحل آن برای گشت و گذار بسیار مناسب است. منطقه آزاد چابهار در شرق این خلیج قرار دارد.

خلیج گوادر

خلیج گوادر در جنوب شرقی ایران واقع شده و دارای طبیعت و مناظر بی نظیری است که جو و مناظر مریخ را القا می کند. این خلیج همچنین یکی از مراکز عمده صید میگو در چابهار است.

سواحل شنی خلیج عمان

سواحل شنی و صخره ای خلیج عمان یکی از زیباترین جاذبه های طبیعی چابهار است. سواحل این شهر در سواحل جنوبی شهر امتداد یافته و مکان مناسبی برای تفریح و گشت و گذار است.

اسکله های ماهیگیری بریس، تیس و رامین

در چابهار اسکله های ماهیگیری متعددی وجود دارد. اما اسکله های ماهیگیری بریس، تیس و رامین زیباتر و دیدنی تر از بقیه هستند و گردشگران زیادی برای عکاسی و تماشای ماهیگیران و قایق های رنگارنگ روی آب به آنجا می روند.

پدیده غوطه ور شدن موج

در بخش‌هایی از سواحل چابهار پدیده‌ای طبیعی به نام موج فشان وجود دارد که در لغت به معنای موج آب‌ریزان است. در این پدیده امواج دریا که گاهی بیش از 20 متر ارتفاع دارند به ساحل برخورد می کنند و به شدت از چاله ها بیرون می ریزند. این پدیده هنگام بارندگی های موسمی در چابهار (اغلب در تابستان) و بیشتر در ساحل دریای بزرگ (ساحل دریای بزرگ) و جاده ساحلی چابهار به بریس رخ می دهد.

پدیده گل و لای فرو رفتن

در این پدیده گل از زیر زمین بیرون می ریزد و شکل تپه ای به خود می گیرد. گل آتشفشانی تنگ کنارک در 110 کیلومتری چابهار معروف ترین و فعال ترین نقطه گل و لای آتشفشانی ایران است.

منطقه حفاظت شده گاندو و رودخانه باهو کلات

این منطقه در بخش شرقی چابهار و بخش جنوبی شهرستان سرباز قرار دارد. ریشه نام این منطقه نام تمساح قاچ است که در این منطقه زندگی می کند.

منطقه گاندو شامل سرباز و باهو کلات، محل زندگی کروکودیل و سرزمین های ساحلی خلیج عمان است.

حیات وحش چابهار

این قسمت از طبیعت به دلیل وجود گونه‌های گیاهی و جانوری جذاب از جمله شتر بلوچی، عقاب دم سفید، تمساح ماگر، دلفین‌های دندان‌خشن، لاک‌پشت‌های دریایی، گز و درختان تیره، درختان کریرا و ... بازدیدکنندگان زیادی را به خود جلب کرده است.

تالاب صورتی لیپار

این منطقه در کنار جاده ساحلی چابهار به گوادر قرار دارد. رنگ آب این دریاچه بیشتر اوقات صورتی است و گهگاه به نارنجی یا قرمز تغییر می کند. یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌هایی که در سفر به این دریاچه نباید از دست بدهید تماشای پرندگان مختلف از جمله گالوانیزه، فلامینگو، حواصیل و مرغ‌های باتلاق غربی است.

کوه های مریخی

این کوه ها حاصل یک پدیده طبیعی هستند که منظره ای دیدنی و منحصر به فرد را ایجاد کرده اند. این کوه ها در منطقه ای از روستای کاچو تا گوادر در کنار دریا گسترده شده اند.

درخت انجیر مقدس

این درخت ظاهر عجیبی دارد و در خط ساحلی چابهار می روید. به نماد این منطقه تبدیل شده است. انجیر مقدس به دلیل تاج بزرگ خود مشهور است و اغلب بیش از صد سال عمر می کند.

جزیره شیطان

اینجا شرقی ترین جزیره ایران است و از سنگ ساخته شده است. این جزیره در طول جزر و مد روزانه به زیر آب می رود. مردم محلی معتقدند به دلیل غرق شدن اسرارآمیز قایق ها در شب، این جزیره را جزیره شیطان (به فارسی جزیره شیطان) می نامند.

جنگل های هارا

جنگل‌های حرا یا جنگل‌های حرا شامل درختانی است که ریشه در آب شور دارند و در آن غوطه‌ور می‌شوند.

شیرکوه (یا اسفنکس)

این کوه منظره بی نظیری از جاده ساحلی بریس و در ابتدای منطقه کوه های مریخی است. باران و باد و فرسایش خاک باعث شده این کوه شباهت زیادی به اسفنکس در مصر داشته باشد و به اسفنکس معروف است.