آزمون روانشناسی رورشاخ | بررسی تست روانشناسی رورشاخ | تصاویر آزمون روانشناسی رورشاخ

تست رورشاخ یک آزمون روانی فرافکن است که در آن افراد مورد معاینه، تلقی خودشان را از لکه‌های عجیب و غریب جوهر می‌گویند و بر اساس این تفسیر و تلقی، روانشناس، نوع شخصیت یا عملکرد احساسی فرد یا حتی اختلالات ذهنی‌اش را تشخیص می‌دهد.

آزمون رورشاخ

 آزمون رورشاخ توسط یک رواشناس سوئیسی به نام هرمان رورشاخ ابداع شد. آزمون رورشاخ که گاهی با نام آزمایش لکه و جوهر هم شناخته می‌شود یک آزمون روانی است که در آن ادراکات فرد از لکه های جوهر جمع آوری شده و سپس آن را با کمک تفسیرهای روانی یا الگوریتم های پیچیده تجزیه و تحلیل می‌کنند. برخی روانشناسان از این آزمون برای بررسی ویژگی های شخصیتی یک فرد یا عملکرد عاطفی وی استفاده می‌کنند. از این ازمون همچنین برای تشخیص اختلال های ذهنی پنهان استفاده می‌شود به خصوصو در مواردی که بیمار تمایلی به توصیف تفکرات خود به صورت واضح ندارد.

در سال ۱۹۶۰ رورشاخ تبدیل به یکی از پرطرفدارترین آزمون ها شد و در بین رواشناسان مورد توجه قرار گرفت. یک بررسی در آمریکا نشان می‌داد که رورشاخ دربین آزمون های روان شناختی رتبه هشتم را به دست آورده بود. همچنین این آزمون در یک چهارم موارد توسط روانپزشکان پزشکی قانونی برای مجرمان تجویز می شد.

تاریخچه آزمون رورشاخ

قدمت بررسی شخصیت افراد با استفاده از تصاویر مبهم به دوران لئوناردو داوینچی و ساندرو بوتیچلی باز می گردد. تفسیر لکه های جوهر نیز به صورت سرگرمی در اواخر قرن ۱۹ رواج داشت. اما رورشاخ اولین رویکرد سیستماتیک به این موضوع بود.

عده ای می‌گویند این آزمون در واقع از جاستینوس کرنر، دکتر آلمانی الهام گرفته شده است. او در سال ۱۸۵۷ یک کتاب شعر نوشت که از لکه های جوهر الهام گرفته شده بود. آلفرد بینت روانشناس فرانسوی نیز از آزمون لکه های جوهری برای آزمون خلاقیت استفاده می‌کرد.

بعد از مطالعه ۳۰۰ بیمار روانی و ۱۰۰ نفر به عنوان گروه کنترل، در سال ۱۹۲۱ هرمان رورشاخ کتاب خود را بر اساس آزمون لکه های جوهر نوشت. او از بین صدها تصویر لکه جوهر، ده تصویر را برای ارزشیابی انتخاب کرد. او یک سال پس از نوشتن این کتاب درگذشت. اگرچه او مدتی به عنوان معاون رئیس جمهور در انجمن روانکاوی سوئیس خدمت کرده بود، باز هم برای چاپ کتابش دردسرهای زیادی را متحمل شد.

پس از مرگ هرمان رورشاخ انتشارات هانس هوبر کتاب Psychoanalytic رورشاخ را در یک حراجی خرید و پس از آن انتشارات هوبر ناشر کتاب هرمان رورشاخ شد و این کتاب را با نام تجاری رورشاخ منتشر کرد.

پس از مرگ هرما رورشاخ، سیستم امتیاز دهی آزمون رورشاخ توسط ساموئل بک، بورنو کلوپفر و چند فرد دیگر بهبود یافت. جان ای اکسنر بعدها سیستم امتیاز دهی دقیق تری را ایجاد کردد. سیستم امتیاز دهی اکسنر تبدیل به محبوب ترین سیستم در آمریکا شد در حالی که در اروپا از روش های دیگری استفاده می‌شد.

رورشاخ هیچ گاه این آزمون را برای آزمون کلی شخصیت ایجاد نکرده بود بلکه هدف اصلی آن تشخیص اسکیزوفرنی بود. این آزمون تا سال ۱۹۳۹ نیز به همین صورت بود ولی بعد از آن کم کم به عنوان یک آزمون شخصیت نیز از آن استفاده شد. از این رو کاربرد رورشاخ به عنوان یک آزمون شخصیت همیشه در ابهام بوده است.

روش اجرا آزمون رورشاخ

برای اجرای آزمون رورشاخ آزمون گیرنده و آزمون دهنده معمولا در کنار یکدیگر نشسته و آزمون گیرنده کاغذهای آزمون را در دست دارد. این حالت باعث ایجاد یک فضای آرام اما کنترل شده می‌شود. ده تصویر جوهر رسمی وجود دارد که هر کدام بر روی کاغذ سفیدی به ابعاد ۱۸×۲۴ وجود دارد. هر تصویر تقریبا در وسط نصف شده و متقارن است. پنج تصویر از این ده لکه سیاه، دو تصویر سیاه و قرمز و سه تصویر نیز به صورت رنگی است که همگی در یک پس زمینه سفید هستند.

در ابتدا تصاویر به آزمون دهنده نمایش داده می‌شود از او خواسته می‌شود هر چه به ذهنش می‌رسد در باره آن بگوید. سپس در مرتبه ای دیگر تصاویر نمایش داده شده و خواسته می‌شود فرد بگوید تصویر شبیه چه چیزی است.

آزمون گیرنده در تمام مدت گفته ها و رفتارهای آزمون دهنده را به صورت کامل یادداشت می‌کند. مهم نیست این رفتار یا گفته چقدر بی اهمیت یا بی ارزش باشد.

هدف کلی آزمون دریافت اطلاعات مربوط به متغیرهای شخصیت مانند انگیزه ، تمایل به پاسخ، برداشت های شخصی/فردی و عواطف است.

روش امتیاز دهی و تفسیر آزمون رورشاخ متفاوت است اما گسترده ترین سیستم تفسیر رورشاخ سیستم اکسنر است. تفسیر رورشاخ بسیار پیچیده است و نیاز به یک سطح دانش و توانایی بالا و تجربه کار با این آزمون دارد. توانایی تفسیر آزمون رورشاخ ممکن است طی چند ماه به دست آید ولی حتی کسانی که قادر به تفسیر آزمون هستند ممکن است چندین سال در مرحله یادگیری بمانند تا یک مفسر حرفه ای شوند.

عوامل موثر در تفسیر آزمون رورشاخ

در درجه اول تفسیر یک آزمون رورشاخ بر اساس محتویات پاسخ فرد نیست. یعنی آنچه فرد در لکه جوهر دیده در درجه اول برای مفسر مهم نیست. در واقع پاسخ های مستقیم فرد به عکس ها تنها بخش کوچکی از مجموعه متغیرهایی است که یک مفسر رورشاخ به آن نیاز دارد. به عنوان مثال زمانی که فرد برای پاسخ دادن به یک عکس صرف کرده یکی از عوامل است چون زمان طولانی برای پاسخ به یک تصویر ممکن است نشانه شوکه شدن فرد از دیدن آن تصویر به خصوص باشد.

شکل و رنگ تصویر و نقطه ای که فرد در تصویر به آن توجه کرده معمولا بیشتر از خود پاسخ برای مفسر مهم است. همچنین اصلت یا فراوانی تشخیص فرد از عکس ها نیز برای مفسر مهم است. به همین خاطر است که آزمون گیرنده باید تمام جزییات را مو به مو یادداشت کند.

انتقادات و نگرانی های مربوط به آزمون رورشاخ

علی رغم محبوبیت در آزمون رورشاخ، این موضوع همچنان مورد بحث و جدال قابل توجه قرار گرفته است. بسیاری از انتقادات درباره نحوه گرفتن آزمون و اینکه آیا نتایج دارای ارزش تشخیصی هستند، تأکید می‌کنند.

نگرانی‌های مربوط به ارزیابی آزمون لکه‌های جوهر

این آزمون به دلیل عدم انجام مراحل استاندارد، روش‌های امتیاز دهی و قواعد به شدت مورد انتقاد قرار گرفته شده است.

قبل از سال 1970، تقریباً پنج سیستم امتیاز دهی وجود داشت که به طرز چشمگیری متفاوت بودند که اساساً پنج نسخه مختلف آزمون را نشان می‌دادند. در سال 1973، جان اکسنر (John Exner) سیستم جامع امتیاز دهی جدیدی منتشر کرد که قوی ترین عناصر سیستم‌های قبلی را در هم می‌آمیخت. سیستم امتیاز دهی اکسنر اکنون رویکرد استانداردی است که در مدیریت، امتیاز دهی و تفسیر آزمون رورشاخ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نگرانی‌های مربوط به اعتبار و قابلیت اعتماد ضعیف

علاوه بر انتقادهای  زود هنگام از سیستم‌های امتیاز دهی ناسازگار، عوامل مخرب بیان کردند که اعتبار ضعیف این تست به معنای عدم شناسایی دقیق بیشتر اختلالات روانشناختی است. همانطور که تصور می‌کنید، نمره دهی به آزمون می‌تواند یک روند کاملاً ذهنی باشد.

یکی دیگر از انتقادات اساسی در مورد رورشاخ این است که فاقد قابلیت اطمینان است. به عبارت دیگر، دو پزشک حتی در هنگام مشاهده پاسخ‌های یک فرد پاسخ دهنده ممکن است به نتیجه گیری‌های بسیار متفاوتی برسند.

نگرانی‌ها در مورد تشخیص

این آزمون در تشخیص بیماریهایی اثربخشی دارد که با تفکر تحریف شده مانند اسکیزوفرنی و اختلال دو قطبی شناخته شده‌اند. با این حال برخی از کارشناسان هشدار می‌دهند که از آنجا که سیستم امتیاز دهی اکسنر حاوی خطاهایی است، پزشکان در صورتی که به سیستم اکسنر خیلی تکیه داشته باشند ممکن است مستعد تشخیص بیش از حد اختلالات روانشناختی باشند.

ده تصویر تست روانشناسی رورشاخ

پاسخ متداول: خرچنگ، عنکبوت (بخش آبی)، سر خرگوش، مار (بخش سبز)

کارت دهم و آخرین کارت در واقع بی نظم ترین کارت در بین سایرین است. هدف این کارت سنجش توانایی سازماندهی شما است. هر رنگ در این کارت شبیه به چیزی است. آبی که شبیه به عنکبوت است، خاکستری شبیه به خرچنگ، سبز شبیه مار یا پیله کرم تا زرد و نارنجی که شبیه تخم مرغ نیمرو شده است. همه این ها را بگذارید کنار دو صورتی که در سمت مرکز بالا به رنگ قرمز دیده می‌شوند تا یک کارت بی نظم از آب در بیاید. آخرین کارت بودن فرصت این را می‌دهد که فرد از آخرین فرصتش برای توضیح استفاده کند.