آذربایجان غربی
تا قبل از سال 1316 شمسی آذربایجان غربی و شرقی یک استان محسوب می شد و در سال 1316 به دو استان درآمدند.
ارومیه
ارومیه در 15 کیلومتری غربی دریاچه ارومیه، بین دریاچه و مرز ترکیه قرار دارد. این شهر با خوی در 120 کیلومتری و با مهاباد 115 کیلومتر و با تهران نیز 907 کیلومتر فاصله دارد.
نام پیشین آن رضائیه است. برخی معتقدند این شهر زادگاه زرتشت است. گرچه آثار به دست آمده در این شهر به 2000 سال قبل باز می گردد اما این شهر در واقع از قرن هشتم به بعد رونق گرفت. چرا که طغرل سلجوقی پس از تصرف این شهر آن را ویران ساخت. گفته شده که نام ارومیه از دو کلمه عبری ترکیب یافته است. او به معنای شهر و میه به معنای آب است، مانند اورشلیم به معنای شهر مقدس، ارومیه به معنای شهر آب یا شهر انگور است. ارومیه در سال 1828 میلادی به تصرف روس ها درآمد سپس در سال 1918 به سبب چنگ های داخلی مجدداً ویران گردید.
دریاچه ی ارومیه، در جنوب غربی تبریز و در قسمت شرقی ارومیه و در شمال مهاباد و نقده و جنوب شبستر و طسوج و سلماس قرار دارد.
دریاچه ارومیه بزرگ ترین دریاچه داخلی کشور با وسعتی در حدود 4800 کیلومتر مربع و دارای 140 کیلومتر طول و بین 58 تا 15 کیلومتری عرض می باشد. دریاچه ارومیه دارای 102 جزیره است که به استثنای جزیره اسلامی خالی از سکنه هستند. مهم ترین جزایر آن عبارتند از: جزیره کبودان، جزیره اشک داغی، اسپیر، آرزو...
در ضمن 14 رودخانه در آن می ریزند، مانند آجی چای، جقاتوی، تاتاری....
مسجد جامع ارومیه
موقعیت: وسط بازار قدیمی شهر ارومیه
قدمت: دوره ی سلجوقی
برخی معتقدند که مسجد بر روی بقایای آتشکده ای از زمان ساسانیان ساخته شده است. مسجد دارای گنبدی آجری و شبستان بزرگی است. محراب آن از بهترین آثار دوران مغول می باشد. این محراب در سال 676 هجری توسط بن شرفشاه نقاش تبریزی ساخته شده است.
مسجد اعظم
موقعیت: خیابان عسکرابادی، جنب بازار و میدان گندم فروشان ارومیه
قدمت بنا: در سال 1351 بازسازی شده است.
این مسجد قبلاً به مسجد بازار باش معروف بود و از بزرگترین مساجد شهر به شمار می آید. مسجد دارای چهار گنبد کوچک هشت ضلعی، دو در ورودذی با دو گلدسته کاشی کاری شده می باشد.
مسجد سردار(ساعتلو)
موقعیت: خیابان امام، داخل شهر و در حدود پانصد متری مسجد جامع
قدمت بنا: توسط عبدالصمد خان پدر آقاجان عبد اعظم عظیم السلطنه و جد عظیم السلطنه سردار در دوره ی قاجاریه ساخته شده است.
گفته شده که عبدالصمد خان مذکور در سال 1330 هجری قمری ساعت بزرگی را بالای ورودی مسجد نصب کرد و لذا این مسجد بنام مسجد ساعتلو نیز معروف گردید.
مسجد منار
موقعیت: مرکز شهر، ضلع شمالی خیابان امام، محله امیر نظامی ارومیه
قدمت بنا: دوره ی قاجاریه
مسجد دارای گلدسته بلند آجری است.
عمارت چهار برج
قدمت بنا: به دستور رضاقلی خان بیگلر بنا شده است.
عمارت به صورت قلعه ای مجهز به وسایل دفاعی بوده، به طوری که چهار برج در آن احداث گردیده است.
امامزادگان محمد و ابراهیم
موقعیت: روستای امامزاده واقع در 10 کیلومتری شرق ارومیه
قدمت بنا: دوره زندیه یا اوایل قاجاریه
امامزاده برکشلو
موقعیت: روستای امامزاده واقع در 12 کیلومتری ارومیه
قدمت بنا: دوره زندیه یا اوایل دوره قاجاریه. البته رواق، گنبد و ایوان در سال 1335 هجری قمری ساخته شده است.
کلیسای ننه مریم
موقعیت: خیابان خیام ارومیه
گفته شده این کلیسا که به کلیسای شرق آشوری معروف است قبلاً یکی از معابد زمان ساسانیان بوده، در اوایل قرن اول میلادی به کلیسا مبدل شد و در سال 642 میلادی توسط خواهر پادشاه چین به نام بلپری بازسازی شد. لذا می توان آن را از قدیمی ترین کلیساهای مسیحیان در ایران دانست.
قلعه اسماعیل
موقعیت: بر فراز کوهی واقع در 18 کیلومتری شمال غربی ارومیه و در حاشیه رودخانه نازلو
قدمت بنا: گفته شده که برج و باروی باقی مانده مربوط به دوره قاجاریه ولی بقایای معماری و قلعه قدیمی جنب آن به هزاره اول قبل از میلاد تعلق دارد و تا دوران صفویه نیز مورد استفاده بود.
اشنویه
موقعیت: از بخش های شهرستان نقده که بر سر راه ارومیه و پیرانشهر و نقده و در نزدیکی مرز عراق قرار دارد.
تاریخچه: این شهر در زلزله ۱۳۲۰ ق ویران گردید و در سال ۱۹۰۹ به دست عثمانی ها افتاد.
سایر توضیحات: در جنوب غربی اشنویه، در جاده ای که به سوی راوندوز عراق می رود سنگ بلندی ۱۷۰ سانتی متری وجود دارد که کتیبه ای با زبانهای اورارتویی و آشوری متعلق به قرن ۸ قبل از میلاد است.
بازرگان
موقعیت: ناحیه مرزی ایران و ترکیه می باشد که در ۱۵ کیلومتری شمال غربی ماکو و ۸۷۹ کیلومتری تهران قرار دارد.
- برای تحقیق بیشتر به شهر "ماكو" رجوع کنید.
بوکان
موقعیت: ۳۵ کیلومتری سقز
سایر توضیحات: بوکان در کردی به معنای عروس هاست در مرکز این شهر تپه های باستانی وجود دارد.
تکاب
موقعیت: ۲۷۰ کیلومتری جنوب شرقی ارومیه
نام های پیشین: شوریق، آنجرود، ساروقوزغان، يوخاری محال، تیکان تپه. در ضمن، تکاب به معنای آب باریک و زمین کم آب، دره، میان دو کوه می باشد.
تخت سلیمان
موقعیت: ۲ کیلومتری روستای نصرت آباد واقع در ۴۰ کیلومتری شمال شرقی تکاب
قدمت اثر: از مهم ترین آثار باستانی زمان ساسانی و اشکانی و مغول در ایران است. گفته شده تخت سلیمان محل آتشکده آذرگشنب شيز و محل تولد زرتشت بوده است. در وسط تپه استخر سنگی بزرگ برای مخزن آب ساخته شده است. در مجاورت تخت سلیمان، تخت بلقيس و دخمه زندان سلیمان نیز قرار دارد.
سایر توضیحات: قلعه تخت سلیمان در قرن ۷ هجری مورد توجه مغولان قرار گرفت و مجددا در آن موقع بازسازی شده است. حصار قلعه ۳۸ برج سنگی به شکل نیم دایره با قطر تقریبی ۱۰ متر ساخته شده بود که اینک اغلب آن خراب گردیده است. هنوز پایه ها و دیوارهای دو دروازه اصلی دژ و طاق قوسی شکل بالای آنها باقی است. زندان سلیمان نیز عبارت از حفره بزرگی است که در دهانه کوهی به وجود آمده و به دهانه خاموش آتشفشان شباهت دارد. دریاچه تخت سلیمان امروزه ۱۲۰ متر طول و ۸۰ متر عرض و حدود ۶۵ متر عمق دارد. برخی این منطقه را محل تولد زرتشت دانسته اند.
در زمان ساسانیان مورد توجه خاصی بوده و مهم ترین آتشکده در این مکان ساخته شده است.
بقعه ایوب انصاری
موقعیت: بالای کوه ایوب انصاری واقع در ۱۳ کیلومتری جنوب تکاب و مشرف به روستای دورباش سایر توضیحات: صاحب بقعه متوفای ۸۵۰ ق است.
خوی
موقعیت: در شمال سلماس و در ۱۱۰ کیلومتری مرند و ۱۳۰ کیلومتری ارومیه و ۸۰۰ کیلومتری تهران واقع شده است.
نام پیشین: خوی چرخوری. نام خوی در زبان کردی و پهلوی به معنای نمک است.
تاریخچه: گویند این شهر از شهرهای ماد کوچک به شمار می رفت که در دوران های هخامنشی، اشکانی و ساسانی نیز جزء قلمرو آنان بوده است. خوی در سال ۲۰ ق توسط عتبه بن فرقد سلمی سردار اسلام فتح گردید. در ضمن، جنگ چالدران بین شاه اسماعیل و سلطان سلیم در سال ۹۲۰ ق در ۷۰ کیلومتری این شهر در گرفت.
مسجد ملا حسن و مسجد سید الشهداء
موقعیت: ضلع جنوبی خیابان انقلاب ، واقع در مرکز شهر خوی
سایر توضیحات: هر دو مسجد روبروی هم قرار دارند.
قدمت بنا: مسجد ملا حسن توسط آقا حسنی فرزند ملاحسن امام جمعه خوی در سال ساخته شده است.
قدمت بنای اولیه: دوره ایلخانی سایر توضیحات: مسجد در زمان قاجاریه مجددا نوسازی شده است.
کلیسای سوپ سر کیس
موقعیت: محله ی امامزاده
سایر توضیحات: کلیسا از سنگ و گچ ساخته شده، سه گنبد آجری دارد. و اصل بنا مربوط به قبل از اسلام می باشد که در قرن نهم هجری بازسازی شده است.
کلیسای مَهلذان
موقعیت: نزدیکی روستای مهلذان واقع در ۸ کیلومتری شمال خوی و ۵ کیلومتری جاده خوی و تبریز
قدمت بنا: دوره مغول یا صفویه ذکر کرده اند.
سایر توضیحات: بر روی گچکاری قسمت محراب کلیسا بقایای نقاشی های مذهبی به چشم می خورد.
بقعه بهلول
موقعیت: حومه غربی خوی، به طرف چاوش قلی، محله امامزاده
شجره نامه: گفته شده وی از نسل امام هادی (ع) می باشد.
بقعه ابوالفضل
موقعیت: نزدیکی روستای حمزیان واقع در شمال خوی.
دروازه سنگی
موقعیت: ضلع غربی خیابان امام خمینی واقع در جنوب شرقی شهر و جنوب مجموعه بازار و بافت قدیمی خوی.
سایر توضیحات: بنا از سنگ و آجر ساخته شده و متعلق به دوران مغول که توسط همسر اباقاخان ایلخان مغولی ساخته شده است. در واقع این دروازه بخش باقی مانده حصار تدافعی است که با گسترش شهر تمامی بخش های دیگر آن از بین رفته است.
قلعه قطور
موقعیت: ۲۰ کیلومتری غرب خوی
قدمت اولیه بنا: دوره ایلخانی، اما در دوره صفویه مورد استفاده قرار گرفته بود.
سایر توضیحات: گفته شده که این قلعه در سال ۹۹۲ به تصرف فرهاد پاشا و عثمانیان در آمد. در سال ۱۰۴۵ نیز سلطان مراد چهارم پس از تصرف روان بر این دره پیاده شد و قلعه را به توپ بست که بعدها مجددا بازسازی گردید.
پل خاتون
موقعیت: ۲ کیلومتری جنوب شرقی خوی
قدمت بنا: پل در سال ۱۱۷۰ هجری قمری به دستور احمد خان دنبلی ساخته شده است.
سایر توضیحات: پل دارای ۷ دهانه بزرگ است و بر روی پایه های سنگی ساخته شده است.
پل قطور
گفته شده این پل که بر روی درهای وسیع و با تکنولوژی جدید جهت عبور راه آهن و قطار احداث شده است، یکی از پل های مهم و شناخته شده خاورمیانه محسوب می شود. طول آن ۴۴۸ متر، ارتفاع آن ۱۲۸ متر وقطر دهانه آن ۲۳۲ متر است. مصالح عمده این پل فلز و بدنه آن بصورت طاقی بزرگ بین دو دره کشیده شده است.
مناره شمس
موقعیت: کنار عمارت شمس الملوکی دنبلی واقع در ضلع شمال شرقی خوی
سایر توضیحات: گفته شده این مناره را امیرشمس الملوک دنبلی یکی از مشاهیر سلسله دنبلی ساخته است. برخی دیگر آنرا کاخ زمستانی شاه اسماعیل صفوی می دانند و اعتقاد دارند که تزئینات مناره حاصل شکار یک روز شاه اسماعیل است.
بیشتر بخوانید:
دیدنی‌های استان آذربایجان غربی (قسمت های دیگر)
مکان های دیدنی و تاریخی استان اصفهان
جاذبه های گردشگری استان آذربایجان شرقی
منبع: راهنمای گردشگری، دانشنامه اماکن مذهبی، فرهنگی و تاریخی ایران - حیدر شجاعی
پایگاه خبری حقوق نیوز- فرهنگی و هنری
دیدگاه