اماکن گردشگری استان خوزستان
آبشار شوی
شوی آبشاری با ارتفاع ۸۵ متر و عرض ۷۰ متر در شهرستان دزفول از توابع استان خوزستان قرار دارد. البته از آنجایی که شوی در نزدیکی مرز بین خوزستان و لرستان قرار دارد برخی از مردم لرستان بر این باورند که این آبشار متعلق به استان لرستان است.
وجود دهستانی به نام شوی در اطراف آبشار سبب نامگذاری آن به این اسم شده است. در زبان محلی شوی معنی لطافت میدهد. البته در برخی جاها به دلیل نزدیکی آبشار شوی به ایستگاه راه آهن تله زنگ از آن به نام آبشار تله زنگ هم یاد میشود. این آبشار از درون غاری سرچشمه میگیرد و پس از بیرون آمدن از آن از صخرههای بلندی به پایین میریزد. آب این آبشار مسافتی را از میان دشتها و کوه ها میپیماید و در نهایت به آغوش دریاچه سد دز در استان خوزستان وارد میشود.
کاخ آپادانای داریوش ( شوش )
شهرستان شوش، بواسطهی آثار و بناهای تاریخی برجایمانده از ایران کهن، شهرتی جهانی را از آن خود کرده است. کاخ آپادانا ازجمله آثار تاریخی است که شکوه و عظمت تمدن و فرهنگ غنی ایران را به جهان و جهانیان عرضه میسازد.
کاخ آپادانای شوش قصر زمستانی شاهان هخامنشی بودهاست. این کاخ به دستور داریوش بزرگ پادشاه هخامنشی در حدود سالهای ۵۱۵_۵۲۱ پیش از میلاد در شوش روی آثار و بقایای عیلامی بنا نهاد شد. کاخ برازنده داریوش در شوش دور تا دور یک حیاط ساخته شده است ، کتیبه ای که در آن جا به دست آمده است گزارش جالبی از ساختمان این کاخ به دست می دهد. این کتیبه که می توان آن را تقریباً یک پیمان ساختمانی نامید، احتمالاً به عنوان راهنمایی با ارزش برای ساخت بناهای مشابه در تخت جمشید و سایر مراکز هخامنشی به کار می رفت.
طرح کاخ عظیم و تو در توی داریوش به لحاظ معماری بسیار جالب است.بر بالای ستون ها، سر ستون هایی با سر گاوهای نر پشت به هم قرار داشت و ستون ها از یک جام نیلوفر آبی وارونه بیرون می آمد. فاصله میان ستون ها روشنایی محوطه را تأمین می کرد . این امر حسی متعالی را که سخت مورد ستایش ایرانیان بود بر می انگیخت و با خاموشی سنگین معابد مصری تفاوت بسیار داشت. این تالار سر مشق آپادانای تخت جمشید بود.در سال ۱۸۸۰ میلادی، یک گروه از باستان شناسان فرانسوی این کاخ را از دل خاک بیرون کشیدند و ستونها و سرستونهای کاخ را با اره بریدند و به فرانسه منتقل کردند و امروزه در شوش، فقط چند زیرستون وجود دارد و کاخ به شکل سابقش وجود ندارد. بیشتر اشیا خارج شده، اکنون در موزه لوور نگهداری میشوند.
برخی از مورخان و باستانشناسان، شهر شوش را در یکی از مراکز مهم مذهبی دوران حکومت داریوش معرفی کرده و علت انتخاب این مکان برای ساخت کاخ آپادانا را نیز همین امر میدانند. به نظر میرسد که آپادانا نام باستانی بناهایی است متشکل از تالارهایی با ستونهای متعدد که میتوان به کاخ آپادانای مجموعهی تخت جمشید به عنوان نمونهای جالب و ستودنی از این گونه عمارات، اشاره کرد.
آتشکده سرمسجد
آتشکده یا معبد سرمسجد یکی ازمهمترین مکانهای تاریخی و باستانی استان خوزستان است که در شمال شرقی شهر مسجدسلیمان قرار دارد آتشکده جاویدان (صفه سرمسجد) واقع در مسجد سلیمان بنایی متعلق به قرن هفتم قبل از میلاد است که بنا بر نظر برخی کارشناسان، معماران برای ساخت تخت جمشید از آن الهام گرفتهاند.
نوع معماری این بنا، آتشکده جاویدان اورارتویی است که مهمترین مشخصه آن استفاده نکردن از ملات و گذاشتن سنگ خشک روی سنگ خشک دیگر است.
بنا به نوشتههای پروفسور گیرشمن، باستانشناس فرانسوی در کتاب «ایران از آغاز تا اسلام» تخت جمشید نیز با استفاده از همین الگو ساخته شده است.
این معبد که در گذشتههای دور همواره در آن آتشی افروخته بوده مشرف به سفه سرمسجد است که به گفته مورخان مقر حکومتی پارسها بوده است.
آتشکده سرمسجد، به دستور یکی از پادشاهان بزرگ هخامنشی ساخته شده و هر کدام از سنگهای بزرگ معدنی به کار رفته در آن 4 تا 5 تن وزن دارد.
برای ساخت دیوارهای این معبد هیچ نوع ملاتی به کار نرفته و با توجه به زلزلههای مکرر در مسجد سلیمان احتمال ریزش این سنگهای خشکهچین وجود دارد.
محراب آتشکده متعلق به قرن ۷- ۸ قبل از میلاد است که شامل یک سکو به اندازههای ۲۰ در ۲۵ پا میباشد. در بخش شرقی محراب قسمتی که اکنون آتشکده میباشد برای عبادت ایرانیان بنا شده بود.
سمت غرب ایران مقدس ویژه خدایان یونانی بوده و در سمت غربی آتشکده 3 معبد برای 3 تن از خدایان قدیم اختصاص داشت که 2 تن از آنان هراکلیوس و آتنا میباشد.
یک پلکان به عرض ۲۵ متر مومنان را به روی صفه نزدیک محل مقدس هدایت می کرد و از آنجا که در پایان مراسم نیایش نبایستی از همان راه که آمدهاند بازگردند یک پلکان دیگر در گوشه دیگر ضلع شرقی برای پایین رفتن ساخته بودند.
به عقیده پروفسور گیرشمن سابقه استقرار یکی از قبایل پارس در مسجدسلیمان به اواخر قرن هشتم قبل از میلاد میرسد.
بقعه دانیال نبی
دانیال یکی از پیامبران بنیاسرائیل است که در قرن هفتم پیش از میلاد در بابل زندگی میکرده، بعد از مدتی وی بههمراه عدهای از قوم یهود به ایران مهاجرت کرد و درشوش ساکن شد، تبارش به پسر چهارم از همسر اول یعقوب برمیگردد. زمان دقیق زندگی دانیال مشخص نیست؛ تصور میشود که او تا سال سوم زندگی کوروش هخامنشی زنده بودمحل دفن او به قطع مشخص نیست، ولیکن بیشترین تاریخنگاران، آرامگاه دانیال نبی را درشوش میدانند، بعد از فتح بابل به دست کورش، دانیال نبی به شوش مهاجرت وحدودا درسن ۸۳ سالگی فوت و جسدش پس از مومیایی شدن در شرق رودخانه شاوور (شاه هور، شاهپور) دفن میشود.البته مکانهای دیگری در عراق، بابل، مصر و سمرقند نیز ادعای مقبره دانیال رادارند. بعضی نوشتهها ادعا میکنند که تیمورلنگ بقایای دانیال را از شوش به سمرقند آورد که البته این موارد صرفا احتمال است .
بنای آرامگاه دانیال نبی در سال ۱۲۴۹ خورشیدی به دستور روحانی شیعه جعفر شوشتری و به دست حاج ملاحسین معمار پس از سیل ویرانگر همان سال که باعث تخریب بنای قبلی شده بود، ساخته شد و ضریحی در مرکز آن قرار گرفت.
این مکان یکی از آرامگاههای مذهبی با گنبدی اورچین و دوپوسته بینظیر ایران است.این گنبد دارای ۲۵ طبقه مضرس و دو پوسته است. ارتفاع گنبد نیز در حدود ۲۰ متر و قطر آن در حدود ۵ متر است. یکی از ویژگیهای این مقبره مقیاس انسانی بودن در پوسته داخلی یا آهیانه آن است.گنبد دانیال نبی در دوره سلجوقی ساخته میشود اما مشخص است که اندیشه سبک معماری چغازنبیل در ذهن معماران آن روزگار هنوز برجایمانده است. تقسیم نیروها بهوسیله آهیانه که در نهایت منجر به افزایش عمر گنبد میشود از دیگر ویژگیهای آن است. پوسته خارجی کارکرد شهری و نمادین دارد که از دور و از تمام نقاط شر و حتی خارج از شهر به چشم میخورد و همچون خورشیدی تمام منطقه را ازنظر میپوشاند. ساختمان و گنبد موزه آبادان از روی آرامگاه دانیال نبی کپیبرداری شده است.
پل دزفول
پل تاریخی دزفول به عنوان قدیمی ترین پل استوار جهان که هنوز حیات خود را حفظ کرده یکی از راههای ارتباطی شهر جندی شاپور و سرزمین بینالنهرین بوده که به دستور شاپور اول ساسانی و پس از پیروزی ایران بر والرین و با بکارگیری اسرای رومی ساخته شده است از این رو به «پل رومی» نیز مشهور است.
پل تاریخی دزفول از معدود پلهای دنیا است که با گذشت بیش از ۱۷ قرن همچنان پابرجا است و به عنوان قدیمی ترین پل استوار جهان که هنوز حیات خود را حفظ کرده در جهان شناخته می شود در زمان شاپور اول ساسانی (۲۶۳ میلادی) ساخته شده است. بافت قدیم دزفول بافتی تاریخی و آجری است و در کنار رودخانه دز شکل گرفته است .
آسیاب های شوشتر
عنوان بزرگترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی، وصفی است که مادام دیولافوا از سازه هایی حیرتانگیز و اعجابآوری که در شوشتر دیده است در سفرنامه خود آورده است. اغراق آمیز نخواهد بود اگر سازه های آبی شوشتر را یکی از عجایب جهان باستان بدانیم. این مجموعه از چنان عظمت و شگفتی برخوردار هستند که با دیدنشان، پی به نبوغ سازندگان آنها خواهید برد.
سازندگان سازه های آبی شوشتر از نبوغ و دانش فنی زیادی در زمینه مهندسی هیدرولیک برخوردار بودهاند و با مدیریت و کنترل آب، اقدام به بهرهبرداری صحیح و اصولی از منابع آبی کردهاند. آنها با احداث سازه های آبی متعدد، انحراف و انتقال آب رودخانه کارون؛ کاملا هوشمندانه از آب نهایت استفاده را بردهاند و از آن برای آشامیدن، آبیاری زمینهای کشاورزی و صنعت استفاده کردند.
اگرچه احتمال میرود سنگ بنای سازه های آبی شوشتر به زمان هخامنشیان میرسد، قدمت این مجموعه شگفتانگیز به عصر ساسانی برمیگردد و ساختوساز آن را به پادشاهانی چون اردشیر اول و شاپور نسبت میدهند؛ اما بهطور کلی این مجموعه در طی زمان و در دورههای مختلف کاملتر شده و بخشهایی به آن اضافه شده است. بر اساس اسناد و مدارک نیز در عهد قاجار مرمت و بازسازی در این اثر صورت گرفته است.
تالاب شادگان
تالاب بینالمللی شادگان یکی از تالابهای بزرگ ایران است. این تالاب در جنوب غربی ایران در جنوب شهر شادگان در استان خوزستان واقع شده است.
با حدود ۴۰۰ هزار هکتار مساحت، سالانه ۹۰۰ میلیون متر مکعب آب از رودخانه جراحی به این تالاب وارد میشود. گونههای زیستی ساکن در منطقه شامل ۱۵۲ گونهی پرنده و ۴۰ گونهی پستاندار است که مهمترین آنها دلفین بینی بطری نام دارد. این دلفین با حرکات نمایشی و زیبای خود در دهانه خلیج فارس و خور موسی به راحتی قابل مشاهده است. در فصلهای بهار و اواخر زمستان، چشماندازهای فوقالعاده تالاب گردشگران زیادی را به این منطقه میکشاند و از فعالیتهای محبوب در آن میتوان به قایقرانی اشاره کرد.
قلعه شوش
در سال ۱۸۹۷ میلادی ژان ماری ژاک دومورگان جهت تحقیق و اکتشاف به شوش آمد. او دولت فرانسه را متقاعد ساخت تا محلی امن و مناسب برای هیات باستان شناسی فرانسه در شوش ایجاد نماید. به همین منظور بلندترین نقطه تپه های شوش یعنی آکروپل برای این منظور انتخاب گردید و قلعه ای با یک طرح قرون وسطایی اروپا بر فراز آن ساخته شد. ساختمان این قلعه که با نظارت حاج مصطفی دزفولی وبا مصالح محلی از جمله خشت بنا گردید، تا سال ۱۹۱۲ میلادی به انجام رسید.
تپه های شوش
منطقه شرقی تپه های شوش به نام شهر شاهی نامگذاری شده است. از این تپه ها آثار فراوانی متعلق به دوره های عیلامی، هخامنشی، اشکانی و ساسانی بدست آمده که مؤید استقرار انسانی در چندین دوره تاریخی است. بقایای شهر پانزدهم که مبین یک شهر عیلامی است از این منطقه بدست آمده است. این شهر که در عمق 15 متری سطح تپه ها قرار دارد، بقایای آثاری از خیابان ها، معابر و سکونت گاه های مردم آن دوران را به نمایش می گذارد.
زیگورات چغازنبیل
در 35 کیلومتری جنوب شرقی شهر باستانی شوش محوطه ای تاریخی قرار دارد که روزگاری دور به عنوان معبدی عظیم و با شکوه در میان شهر «دوراونتش» شناخته می شد و به دو تن از خدایان بزرگ ایلامیان اهدا شده بود. معبد چغازنبیل بزرگترین اثر معماری بجا مانده از تمدن ایلامی است که تا به امروز شناخته شده و جزو اولین آثار ایران می باشد که در لیست یونسکو به عنوان میراث جهانی به ثبت رسید. از سازه ی پنج طبقه ای زیگورات تنها دو طبقه و نیم از آن باقی مانده است. در نزدیکی این بنای تاریخی می توانید از موزه هفت تپه نیز دیدن کنید؛ جایی که آثار کشف شده از این محوطه در آن نگهداری می شود.
موزه شوش
در شهر تاریخی شوش علاوه بر دیدار از سطح شهر و مکان هایی با قدمت چندین ساله اش می توانید در موزه شوش شاهد گنجینه ای از آثاری باشید که متعلق به دوره های پیش از تاریخ تا قرن ششم هجری هستند. جالب است بدانید که در ساخت بنای اولیه موزه شوش نیز از آجرهای به دست آمده از حفاری های شوش و چغازنبیل استفاده شده است.در این موزه که دارای دو سالن بزرگ می باشد، شاهد انواع مجسمه ی خدایان، سرستون های به دست آمده از مسجد سلیمان و آپادانای شوش، تابوت های سفالی و سنگی و تزئینات دیواری خواهید بود.
قبرستان شیرهای سنگی شهسوار
برد شیرها تندیسهایی از جنس سنگ هستند که در گذشته توسط سنگتراشهای ایل بختیاری در ایران در استان چهارمحال و بختیاری و شمال استان خوزستان به شکل شیر تراشیده میشدند و به نشانه شجاعت، دلاوری و ویژگیهایی چون هنرمندی در شکار و تیراندازی در جنگ و مهارت در سوارکاری، بر آرامگاه بزرگان قوم خود قرار داده می شدند.
جالب است بدانید که اندازه این شیرها معمولا به جایگاه متوفی نزد بازماندگانش بستگی دارد و ساختار شیرهای سنگی به گونهای است که انتهای دست و پای شیر معمولاً بر روی سطحی سنگی گذاشته میشود تا برای سر پا ماندن شیر در دل خاک دفن گردد و دستها به شکل حراست به جلو کشیده شدهاند که البته شیوه تراش شیرهای سنگی نزد قبایل مختلف بختیاری دارای تفاوتهای جزئی با یکدیگر میباشند و شمشیر، خنجر یا گرز از جمله نقشهایی است که بر روی آنها حک میگردد. قبرستان شهسوار یا گورستان و زیارتگاه شهسوار واقع در روستای کهباد یک، در شمال شهرستان ایذه منبعی غنی از وجود شیرهای سنگی در این دیار است که دیدن آنها را به شما توصیه می کنیم.
تشکوه یا کوه آتشین
اگر از کنار روستای گنبد لران در رامهرمز بگذرید کوهی را خواهید دید که در حال سوختن در آتش است، آتشی که سالهاست خاموشی را به خود ندیده است. این آتش حاصل خروج گاز از شکاف های این کوه است گازهایی که از پيچ و خم لايه هاى چين خورده زمين گذر مى کنند، خود را به سطح زمين مى رسانند، شعله ور مى شوند و خرمنى از شعله هاى رنگين آتش داغ فروزان وخروشان را به نمايش در مى آورند . این آتش هاى جاودان محل نشت گازهاى طبيعى هستند که به طريقى آتش گرفته اند و مدتها سوخته اند و در حال حاضر آثار و بقاياى سوختگى در سنگهاى مجاور محل نشت ديده مى شود.
در کيش ايرانيان باستان اينگونه آتش ها مقدس بوده و آنرا به زبان پهلوى اخورايشنيک مى ناميده اند. به زبان زرتشتى زوهيات به معنى آتش جاويدان جهنم خوانده شده است که محل نشت گاز به سطح زمين و به عبارتى قبلا آتش جاودان بوده است.
چشمه های گازی گنبد لران نيز يکى از اين آتش هاى جاودان مى باشد که از گذشته دور تاکنون، درحال سوختن می باشد. اگر گذرتان به این منطقه افتاد لذت این تجربه را از دست ندهید و در هر نقطه ای از کوه که می توانید، گودالی حفر کنید. در صورت این کار مشاهده خواهید کرد که گازهای هیدرکربوری که به دنبال راهی برای رسیدن به سطح زمین هستند به بیرون متصاعد شده و به دنبال آن شعله ی آتش برافروخته می شود. البته برای انجام این کار مواظب دستانتان باشید که نسوزند.
همچنین جالب است بدانید که در این منطقه هیچ وقت موفق نمی شوید کبریت و یا فندکی را روشن کنید. مگر اینکه گازی که متصاعد می شود تمام شود، زیرا گازهایی که متصاعد می شوند ترکیب هوای اطراف را بهم زده و زور اکسیژن موجود به این گاز نمی رسد و بنابراین به هیچ وجه آتش دیگری در این منطقه روشن نخواهد شد.
جزیره مینو
یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری آبادان جزیره زیبای مینو است که برای هر مسافری می تواند سفری خاطره انگیز به یادگار بگذارد، به ویژه شب هایش که بسیار دیدنی و جذاب است. این جزیره که در گذشته صلوح نام داشته، بین آبادان و خرمشهر واقع شده و اروند رود از دو طرف آن را احاطه کرده است. این جزیره که در فاصله 10 کیلومتری خرمشهر واقع شده، تفرجگاهی برای مردم آبادان و خرمشهر بشمار می رود. از آنجاییکه عمده این جزیره از نخلستان و نیزار پوشیده شده زیستگاه مناسبی برای پرندگان مهاجر و حیوانات ایجاد کرده و فضای طبیعی و بکری را برای زندگی شان مهیا کرده است. در جزیره مینو چند رستوران سنتی وجود دارد که ماهی کباب های آنها بسیار لذیذ است. ماهی حلوا که در تنور مخصوص پخته شده است، منوی اصلی غذاهای این رستوران هاست. تنور و روش پخت این ماهی، شبیه به پختن نان تافتون است که پیشنهاد می کنیم در سفر به جزیره حتما از این ماهی نوش جان کنید.
پل ساسانی (پل تاریخی دزفول)
پل باستانی دزفول که به عنوان قدیمی ترین پل استوار جهان شناخته می شود مهمترین و ممتازترین اثر تاریخی این شهر است که در سال ۲۶۳ میلادی بر روی رود جاری و زلال دز بنا شده و در طول تاریخ همواره کانون تحولات مهم از جمله جنگها و ظهور تمدنها بوده است. این پل كه دو منطقه شرقی و غربی را به هم وصل می سازد، در حقیقت یكی از راه های رابط منطقه جندی شاپور و سرزمین بین النهرین بوده، كه به دستور شاپور اول ساسانی پس از پیروزی بر والرین امپراطور روم و با بكارگیری اسرای رومی در سال 263 میلادی ساخته شده و هنوز با گذشت نزدیک به 18 قرن از احداث آن و با وجود تغییر و تحولات مختلفی که در طول عمر خود داشته، هنوز به شكل تقریبی اولیه اش ، به یادگار مانده است.
پل قدیم دزفول به دلیل اهمیت ارتباطی خود، در روزگاران گذشته در دوره های مختلف از جمله دیلمی ، صفوی ،قاجار و پهلوی تعمیر و مرمت شده و با گذشت سالیان درازهمچنان پابرجاست جالب است بدانید که روزگاری تصویر این پل روی پول ملی چاپ شد که نمونه آن در حال حاضر در موزه بانک مرکزی ایران نگهداری میشود.
کول فرح
کول فرح تنگه ای در 7 کیلومتری شمال شرقی ایذه است که به واسطه مجموعه ای از نگارکندهای سنگی و صخره ای و کتیبهای به خط عیلامی در دیواره شمالی تنگه، پیکرهای از فرمانروای کول فرح و تعداد دیگری سنگ نگاره که شامل گستردهترین نگار کند صخرهای ایران نیز میشود به یکی از جاذبه های معروف استان خوزستان تبدیل شده است. در تصویر سنگی این نیایشگاه بیش از ۴۰۰ نفر در حال نیایش دیده می شوند. در این تصاویر نخستین نگاه بشر به مذهب و آئین شکل گرفته است. حمل خدایان، قربانی کردن و اجرای موسیقی از دیگر صحنههای بکر و دیدنی این سنگ نگارههاست.
اما در خصوص انتخاب نام این منطقه جالب است بدانید که این دره بر خلاف دره های این منطقه که همگی تنگ و خفه است دلباز و روح افزاست از این رو به کول فرح معروف شده است که کول به معنی دره و فرح به معنی خوشحال است. مروری بر نقشبرجسته 6 گانه تنگ کول فرح: نقش برجسته شماره ۱: نخستین نقش برجسته مراسم قربانی را نشان میدهد و در ارتفاع ۶ متری از دامنه کوه قرار دارد. پهنای صفحه یک متر و هفتاد سانتیمتر دریک متر است. در آن شاه هانی یکی از حاکمان مستقل آیاپیر که همزمان با شوتروک نهونته دوم پادشاه ایلام در سال ۲۷۰۰ پیش از میلاد بوده در حال قربانی کردن نشان داده شده است. در این تصاویر شاه کلاه گردی بر سر دارد و دو نفر او را همراهی میکنند که یکی از آنها شوترورو وزیر شاه است. جلوی شاه سه نوازنده با دو ساز چنگ و یک دف در حرکت هستند.
در زیر نوازندگان تصویر یک شکارچی و یک بز کوهی وجود دارد. در زیر شکارچی سه کاهن ایستاده اند و دو گاو نر و یک بز کوهی را هدایت میکنند. پیش از این سه قوچ قربانی شده اند که سر آنها از بدن جدا شده است . سنگ نبشته ۲۴ سطری افراد حاضر را با خط ایلامی نام برده است . قسمتی از آن به این شرح است: من هانی پسر تاهی هی حاکم آیاپیر هستم. من مجسمه ام را در این جا بر پا داشته ام پس از آنکه رب النوع سراپا مسلح تیروتور خدای منطقه سیل هیته حمایتش را بر من ارزانی کرده بود. نقشبرجسته شماره 2: بر بدنه سنگی تکافتاده در قسمت جنوبی و در کنار مسیل، نقش برجستهای با موضوع قربانی کردن برای خدایان ایلامی حجاری شده است.
در میانه صحنه، شاه عیلامی بزرگتر از دیگران حجاری شده و دستان خود را به حالت احترام و نیایش در جلو صورت خود گرفته است. در جلو او کاهنان در حال قربانی کردن چندین راس گاو کوهاندار هستند و در پشت سر او تعدادی از صاحبمنصبان ایلامی کوچکتر حجاری شدهاند. نقشبرجسته شماره 3 : در نزدیکی نقشبرجسته شماره 2 و بر بدنه تخته سنگی بیضیشکل صحنه قربانی برای خدایان ایلامی حجاری شده است.
در این صحنه شخص بزرگتر (احتمالا شاه ایلامی) دستان خود را به حالت احترام بر بالای شکم قرار داده و در جلو روی او تعدادی از خادمان در حال حمل مجسمه خدای ایلامی هستند که همراه با نواختن چنگ و قربانی کردن گاوهای کوهاندار نشان داده شدهاند. در پشت سر شاه ایلامی، تعداد زیادی صاحبمنصبان ایلامی حجاری شدهاند که در این مراسم شرکت کردهاند. نقشبرجسته شماره 4 : با گذر از نقشبرجسته شماره 3 و در جنوب آن، نقشبرجستهای پرکار با موضوع اهدای هدایا به شاه یا خدای ایلامی نشسته بر تخت حجاری شده است.
در مرکز توجه این نقشبرجسته، خدا یا شاه ایلامی بر تخت نشسته است و میز مخصوص هدایا نیز در جلو او قرار دارد. تعداد زیادی شرکتکننده که یکی از دستان خود را در جلو دهان قرار دادهاند، به حضور خدا یا شاه ایلامی رسیدهاند تا هدایای خود را تقدیم کنند. نقشبرجسته شماره 5: در پشت نقشبرجسته شماره 4، نقش برجستهای همانند نقش برجسته شماره 2 با موضوع قربانی برای خدایان ایلامی حجاری شده است.
شخص مرکز توجه، بزرگتر از حد طبیعی حجاری شده، دستان خود را به حالت احترام و نیایش بالا آورده و روبهروی او گاوهای کوهانداری برای خدایان ایلامی قربانی شدهاند. نقشبرجسته شماره 6: نقش برجسته شماره 6 در بیرون از تنگه بر روی تخته سنگی تکافتاده حجاری شده است. موضوع آن حمل مجسمه خدای ایلامی است.تعدادی از خادمان، تخت مجسمه خدای ایلامی ایستاده را بر دوش خود حمل میکنند و در پشت سر آنها تعدادی از صاحبمنصبان ایلامی شرکتکننده در مراسم، حجاری شدهاند.
آسیاب های آبی دزفول
آسیاب های آبی دزفول به مانند پل قدیمی دزفول قدمتی بیش از 1000 سال داشته و یادگار دوران ساسانی می باشند. به این مجموعه اما بعدها در دوران صفوی و قاجار تعدادی دیگر افزوده شد که عمده آثار باقی مانده از آن دوران می باشد.شمار این آسیابها در دورهی صفویه حدود ۵۰ تا ۶۰ عدد بود که بخشی از آنها بر اثر سیلابهای فصلی تخریب شدند. جالب است بدانید که این آسیابها مالکیت خصوصی دارند که به آسیابان به اصطلاح محلی «لُوینه» میگفتند. داخل این آسیابها سنگ ۲ تکه قسمت پایین ثابت بود و بر اثر نیروی آب رودخانه چرخ بالایی به چرخش درآورده میشده است. در هر آسیاب پنج نفر کارگر وجود داشته که مسؤولیتهای مختلفی شامل مسوول گندم آوردن با قاطر، مسوول آوردن گندمها تا سنگ آسیاب، مسوول سنگ آسیاب و مسوول جمعآوری آرد داشتهاند. همچنین یک نفر در شبها مسوول آسیاب بوده است.
در گذشته در فصولی که میزان حجم آب رودخانه کم میشد برای بالا آمدن سطح آب و نیز انحراف آب به سمت آسیابها از سبدهای حصیری که درون آنها را از سنگ پر میکردند و روی هم قرار میگرفته استفاده میشده است که در مجموع تشکیل یک بند انحرافی را میدادند و در اصطلاح محلی به آن «چوسله» گفته میشد. آسیابهای آبی دزفول در بخشهای مختلف رودخانه دز پراکنده اند. بخشی از آنها به فاصله حدود ۸۰۰ متر از سد تنظیمی (دزفول) و در جنوب تفریحگاه ساحلی دز، بخشی در زیر پل جدید (دوم) دزفول و بخشی دیگر نیز در کنار پل قدیم این شهرستان ساخته شدهاند. امروزه برای درک بهتر گردشگران از چگونگی کارکرد سازه یکی از آسیاب ها را مرمت و راه اندازی نموده و در کنار آن سفره خانه سنتی ایجاد کرده اند تا مسافران را به حال و هوای قدیم و دوره ای که این آسیاب نان خیلی ها را تآمین می کرده ببرند.
اشکفت سلمان
نیایشگاه تاریشا یا اشکفت سلمان، بزرگترین خط نوشته میخی ایلام نو را در خود جا داده است. در اشکفت سلمان چهار نقش برجسته وجود دارد که دو تای آن داخل غار و دو تای دیگر در خارج از غار هستند. بزرگترین نوشته خط میخی از دوره ایلامی در این غار موجود است که از زمان «شاهک عیلامی» به جای مانده و همچنین برای نخستین بار حضور مصور زن، دوشادوش مرد در نقش برجستههای این غار دیده شده است.
مروری بر نقش برجستههای اشکفت سلمان:
شماره 1: مراسم نیایش هانی پادشاه محلی آیاپیر به همراه شوترورو وزیرش و زن و فرزندش را نشان میدهد.
این نقش برجسته دارای کتیبهای به خط میخی عیلامی است.
نقش برجسته شماره 2: مراسم نیایش خانوادگی هانی بدون حضور وزیرش را به نمایش گذاشته که این نقش برجسته نیز دارای کتیبه است.
نقش برجسته شماره 3: اين نقش برجسته در ارتفاع سه متری از سطح زمین حجاری شده که هانی به تنهایی در حال انجام مراسم نیایش میباشد و در پشت سر او در ۲۶ سطر کتیبهای به خط میخی عیلامی وجود دارد که هانی درباره خود و کارهایی که در سرزمین آیاپیر انجام داده است توضیح میدهد.
نقش برجسته شماره 4: شخصیت مهم عیلامی در حال انجام مراسم میباشد که به دلیل این که کتیبه آن ترجمه نشده است هویت آن مشخص نیست.
دیدگاه