امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 272582
۸۵۲۲
۶
۰
نسخه چاپی
مزاج شناسی

مزاج شناسی و اخلاط چهارگانه چیست؟ ویژگی‌های آن کدام است؟

مزاج شناسی، مزاج انسان را برآیند اثر چهار ماده دم، صفراء، سودا و بلغم می داند که از چهار ركن آتش، آب، خاک و هوا برمی خیزد. این چهار ماده که تشکیل دهنده اجزاء بدن هستند، خلط نامیده می شوند. خلط ماده ای روان است که در عروق و رگ ها جریان دارد و در هر عضوی، جزء خاصی از این ماده، جذب همان عضو می شود

حقوق نیوز/ سلامت و بهداشت/ داروهای شیمیایی و گیاهی

مزاج شناسی و اخلاط چهارگانه چیست؟ ویژگی‌های آن کدام است؟


 

مزاج شناسی

یکی از اصول مهم در طب، شناخت مزاج است. بدون شناخت مزاج در بسیاری موارد، درمان مشکل یا غیر ممکن است.

مزاج شناسی جایگاه واقعی انسان در ساختار جهان خلقت است و موافق سازی حرکت آن با حرکت خلقت؛ و هر گاه حرکت انسان با جهان، سازگار و همسان شد، تعادل پدید می آید.

حفظ تعادل بدن از نظر مزاجی یعنی حفظ سلامتی و هر گاه به هر دلیلی بدن از این حالت تعادل خارج شود، گرمی، سردی، خشکی یا رطوبت در آن افزایش پیدا کرده و موجب بروز بیماری می شود. همچنین نوع تغذیه، پوشاک، خواب و بیداری، حالت های عصبی، روانی و ... ارتباط مستقیمی با حالات طبیعی یا مزاجی هر فرد دارد. بنابراین برای داشتن زندگی سالم و موفق، همه ما نیازمند شناخت مزاج یا طبیعت خود هستیم.

برای این که یک فرد تغذیه مناسبی داشته باشد، حتماً باید از نوع مزاج خود، محیط جغرافیایی که در آن زندگی می کند و طبیعت مواد غذایی از نظر سردی، گرمی، رطوبت و خشکی آشنایی داشته باشد؛ در غیر این صورت اگر از بهترین و گران ترین مواد غذایی هم استفاده کند، برای او مفید نخواهد بود.

در بعضی مزاج ها، خوردن یک غذای نامناسب می تواند مشکلات بسیاری را ایجاد کند. برای مثال برخی افراد حتی با خوردن یک خرما بدنشان جوش می زند. حتی ممکن است غذای ناسازگار با مزاج فرد، موجب تغییر در خواب، حالات عصبی، فراموشی، مشکل در هضم غذا و دفع آن، ناراحتی های پوستی و ... در او شود. پس برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی باید مزاج خود را شناخته و غذایی مناسب با مزاج تان میل کنید.

ارکان مزاج شناسی

از دیدگاه طب سنتی اسلامی عوامل تشکیل دهنده جهان خلقت و بدن انسان، چهار عنصر اصلی می باشند. به عبارتی دیگر اجزای اولیه بدن انسان و غیرانسان از اجسام بسیطی تشکیل شده اند که غیرقابل تقسیم به اجسام مختلف دیگر می باشند و به آن ها ارکان گفته می شود:

خاک: جسمی است یکسان و جایگاه او محل فرود و سکون دیگر ارکان است و طبعش سرد و خشک می باشد.

آب: جسمی بسیط و یکسان است و جایگاه آن گرداگرد زمین است. طبعش سرد و تر است.

هوا: جسمی بسیط است. جایگاهش بر فراز آب است و طبع آن گرم و تر می باشد.

آتش: جسمی بسیط است و جایگاهش به علت نهایت سبکی، بالای همه ارکان است و طبعش گرم و خشک می باشد.

مزاج شناسی و اخلاط چهارگانه چیست؟ ویژگی‌های آن کدام است؟


 

خلط چیست؟

مزاج شناسی، مزاج انسان را برآیند اثر چهار ماده دم، صفراء، سودا و بلغم می داند که از چهار ركن آتش، آب، خاک و هوا برمی خیزد. این چهار ماده که تشکیل دهنده اجزاء بدن هستند، خلط نامیده می شوند. خلط ماده ای روان است که در عروق و رگ ها جریان دارد و در هر عضوی، جزء خاصی از این ماده، جذب همان عضو می شود.

هر گاه این چهار ماده در حال تعادل نسبی باشند، بدن سالم است و هر گاه یک یا چند خلط در یک عضو یا چند عضو از جد تعادل خود بیشتر یا کمتر شدند، بیماری پدید می آید.

امام رضا (ع) می فرمایند: خداوند متعال اجسام و بدن ها را بر چهار طبع بنا فرمود: دم، بلغم، صفرا، سودا.

اگر اخلاط بدن از حالت تعادل خارج و هر کدام بیشتر یا کمتر شود یا فاسد شود، موجب بروز بیماری خاص در بدن و روان فرد می گردد. مثلاً اگر صفراء کاهش پیدا کند، پا سرد می شود، دست سرد و سست می شود و اگر سردی بیشتر شد به لرزش دست می انجامد و ...

امام صادق (ع) در مورد مزاج می فرمایند: «گرمی را با سردی و سردی را با گرمی، تر را به وسیله خشکی و خشکی را با تری، درمان می کنم و امر را کاملا به خدا واگذار می کنم».

خلط دم گرم و تر، خلط بلغم سرد و تر، خلط صفرا گرم و خشک و خلط سودا سرد و خشک است. این اخلاط هر کدام در بدن وظیفه ای دارند و باید به اندازه نیاز تولید شوند و اگر به اندازه نیاز تولید شود، انسان دارای مزاج معتدل است. اما اگر هر کدام از اینها بیش از حد نیاز تولید شود، باعث عدم اعتدال در مزاج می شود که این عدم اعتدال مزاج نام دیگرش بیماری است.

همانطور که گفته شد، اخلاط چهارگانه، در واقع معادل همان عناصر چهارگانه در بدن انسان می باشد:

آتش = خلط صفرا

هوا = خلط دم

آب = خلط بلغم

خاک = خلط سودا

اخلاط چهارگانه

خلط صفرا

صفرا عامل گذرخون به مویرگ های ریز اندام انتهایی است. مجرا را باز می کند تا خون به اندام انتهایی برسد. صفرا علاوه بر این که در درون کبد وجود دارد، یک جایگاه دیگری برای او هست به اسم کیسه صفراء.

خلط دم

دم در کل عروق بدن جریان دارد و عضلات، ماهیچه ها و قلب از آن ساخته می شوند.

خلط بلغم

شبکه نخاعی، سلسله اعصاب و مغز، ليف عضلات و .... با بلغم ساخته می شوند.

خلط سوداء

دارای رنگی تیره است که به سیاهی می زند و اسکلت و استخوان ها، موها و ناخن ها از آن ساخته می شود.

پس ماده اولیه سازمان تن انسان این ۴ خلط است که با هم مخلوط هستند و مزاج را تشکیل می دهند که از برآیند اثر ۸ غذا پدید آمده اند که در دسترس ترین غذای آن خوراکی ها بود.  هر قدر غذاهای مفید بیشتر باشد این خلط ماندگارتر و لطیف تر می باشد و انسان با این خلط از سلامتی و تندرستی برخوردار است.

هرگاه یک یا چند از اخلاط چهارگانه افزایش یا کاهش پیدا کرد، بدن انسان بیمار می شود. پس حفظ تعادل نسبی اخلاط چهارگانه در بدن، بهداشت می باشد و ایجاد تعادل در اخلاط چهارگانه بدن، درمان می باشد.

برای نمونه، کاهش صفرا موجب رسوب سودا در عروق و رگ های مختلف بدن مثل عروق کرونری قلب و مخصوصاً مویرگ های ریز اندام انتهایی بدن می شود که در نتیجه سبب بیماری فشارخون می گردد و اگر رسوب سودا و غلظت خون در یکی از اندام های اصلی نظیر پانکراس پدید آمد، دیابت ایجاد می شود که ممکن است سایر اندام ها را هم درگیر کند.

این نوع بیماری ها که به بیماری های انسدادی معروف می باشند، به علت غلظت خلط موجود در بدن ایجاد شده و سبب بروز انسداد می گردند.

مثلاً اگر انسداد در عروق ریز قلب پدید آید، موجب سکته قلبی می گردد. اگر در رگ های مغز باشد، موجب سکته مغزی می گردد. اگر در رگ های سراسر بدن رخ دهد، موجب خستگی می شود. اگر در عروق ریز چشم رخ دهد، موجب پیرچشمی و کاهش بینایی می گردد و ...

تأثیر خوراک روی اخلاط چهارگانه

هر نوع غذایی اثر خاصی روی اخلاط چهارگانه می گذارد و آن را به حالت تعادل یا عدم تعادل در می آورد. مثلاً استفاده مداوم از مواد غذایی چرب و شیرین صفرا را افزایش می دهد؛ یا پرخوری و عدم رعایت اعتدال در مصرف مواد غذایی موجب غلبه دم می گردد. همچنین استفاده زیاد از ترشیجات، سرکه و لبنیات موجب طغیان و غلبه بلغم می شود و خوردن غذاهای مانده یا گوشت حیوانات پیر موجب زیاد شدن سودا می گردد.

تنها عامل تولید این اخلاط آن چیزی نیست که از طریق دهان وارد معده می شود. تمام دیدنی ها، شنیدنی ها، تخيلات تفکرات آن چیزهایی که انسان لمس می کند و تمامی چیزهایی که با آن ارتباط دارد، رفتارها و گفتنی ها، در انسان موجب تشکیل مزاج می شود.

انواع مزاج

مزاج، کیفیتی است که از واکنش متقابل دو یا چند رکن حاصل می شود؛ به عبارت دیگر از واکنش متقابل اجزای ریز و مواد متضاد با یکدیگر، کیفیت همگونی حاصل می شود که به آن مزاج می گوییم. در طب سنتی اسلامی، افراد یا دارای مزاج معتدل اند یا مزاج نامعتدل.

مزاج معتدل و نامعتدل

مزاج معتدل، اعتدال کیفیت بدن و اندامی است که در آن عناصر در هم آمیخته از لحاظ کیفی و کمی با چنان سهم عادلانه ای شرکت کرده باشند که مزاج نیازمند آن است.

مزاج نامعتدل مزاجی است که در حد واسط بین کیفیات متضاد قرار نداشته باشد؛ یعنی به یکی از آن ها گرایش بیشتری داشته باشد که خود دارای هفت قسم می باشد.

1- مزاج نامعتدل مفرد

- گرم

- سرد

- خشک

- تر

2- مزاج نامعتدل مرکب

- گرم و تر (دم)

- گرم و خشک (صفرا)

- سرد و تر (بلغم)

- سرد و خشک (سودا)

مزاج اصلی (جبلی یا سرشتی)

مزاج جبلی یا سرشتی همان مزاجی است که خداوند در وجود افراد تقدیر می کند. بعضی عوامل که در تشکیل این مزاج دخالت دارند عبارتند از:

- مزاج پدر و مادر

- محیط زندگی

- آب و هوا

- شیوه زندگی والدین قبل از انعقاد نطفه

- نوع تغذیه در دوران بارداری و شیردهی

و ...

مزاج سرشتی هر فرد، تحت تأثیر عوامل مختلف مانند: مزاج عمر، مزاج جنس و... و فاکتورهای زیستی نظیر آب و هوا، غذا، اعراض نفسانی و... قرار می گیرد و بسته به شدت و مدت عوامل اثرگذار و درجه تأثیر پذیری بدن، مزاج سرشتی دستخوش تغییرات جزئی یا کلی می شود و غلبه یک مزاج شکل گرفته و در نتیجه مزاج غالب فرد را تشکیل می دهد.

مزاج شناسی و اخلاط چهارگانه چیست؟ ویژگی‌های آن کدام است؟


 

نشانه های اعتدال مزاج

علائم فرد معتدل مزاج را می توان اعتدال در گرمی و سردی، خشکی و تری، نرمی و سختی، سفیدی و سرخی، چاقی و لاغری با کمی گرایش به چاقی دانست.

رگ های فرد معتدل نه بسیار برجسته و نه زیاد فرو رفته در گوشت است و موهای شخص معتدل از لحاظ پرپشتی، تجعد و صافی معتدل است. نیروی فکر و خیال او زیاد و قدرت حافظه اش قوی می باشد.

اخلاق شخص معتدل حد واسط میان افراط و تفریط است؛ یعنی نه زیاد جسور است و نه بسیار ترسو، نه زیاد خشمگین است و نه بسیار آرام، نه تنبل و نه زیرک و ...

صاحبان مزاج معتدل، دوست داشتنی، گشاده رو و خوش برخوردند؛ در اشتهای به غذا و نوشیدنی اعتدال دارند؛ به طور کلی اشخاص معتدل سراسر وجودشان در اعتدال است.

تشخیص مزاج

مزاج مجموع بدن را می توان از روی ۱۰ دستورالعمل شناسایی کرد:

- از طریق لمس

- از طریق گوشت و چربی

- از طریق رنگ پوست

- از طریق معاینه مو

- از طریق شکل اندامها

- از طریق سرعت انفعال اعضاء

- از طریق خواب و بیداری

- از طریق نتیجه گیری کلیه افعال بدن

- از طریق کیفیت دفع فضولات بدن

- از طریق انفعالات نفسانی

ویژگی های مزاج ها

ویژگی های جسمی افراد دموی (گرم و تر)

- این افراد هیکل درشت و بدنی عضلانی دارند.

- پوستی سرخ و سفید رنگ و موهای پر پشت و ضخیم دارند.

- بدن آن ها پر مو است.

- نبض پر و قوی دارند.

- خوب می خوابند و تحمل بی خوابی را نیز دارند.

- پوست آن ها گرم و مرطوب و نرم است.

- نه گرمایی هستند و نه سرمایی، اما نسبتأ تحمل سرما برایشان راحت تر است.

- میل به شیرینی و ترشی دارند ولی همه نوع غذا را می توانند بخورند.

- هوش و حافظه بالایی دارند.

- سریع و پر انرژی هستند.

- میل و توان جنسی بالایی دارند.

- خوش اشتها و خوش خوراک هستند.

- عروق روی دست ها برجسته است.

بازتاب روانی و رفتاری در افراد دموی

- علاقمند به ادبیات و موسیقی

- استعداد شاعری

- علاقمند به طبیعت

- اهل عشق و محبت

- بلندپرواز

- دوراندیش

- خوش اخلاق و خوشرو

- شجاع و جسور

- تنوع طلب و بی علاقه به کار تکراری

- معمولاً بی نظم

- نوع دوست

- چالاک و پرانرژی

- مستعد شقاوت آنی

- توان ریسک بالا

ویژگی های جسمی افراد بلغمی (سرد و تر)

- افرادی هیکل درشت و چاق هستند و بدن پر چربی دارند.

- پوستی سفید رنگ دارند و در لمس، پوست بدنشان سرد و مرطوب و نرم است.

- موهای کم پشت، صاف و نرم و نازک دارند.

- دهان مرطوب.

- كم تشنه می شوند.

- خواب آنها سنگین و زیاد است.

- احساس کسلی و بی حالی دارند.

- تمایل به خوردن شیرینی و ادویه جات و گرمی جات دارند.

- در زمستان رنج می کشند.

- مستعد ابتلا به بیماری های روماتیسمی و مشکلات گوارشی هستند.

- با خوردن سردی ها دچار مشکل می شوند.

- نبض ضعيف دارند.

- رگ دست پنهان.

- دارای اشتهای زیاد و خوش خوراک هستند.

بازتاب روانی و رفتاری در افراد بلغمی

- گرایش به علوم عقلی و ریاضیات

- حسابگر و محتاط

- بد بهار و بد زمستان

- منطقی و عاقل میانه رو، محتاط و گاهی ترسو

- تجارت پیشه

- آرام، دارای حرکات کند

- گذشته نگر

- ظريف و ریزبین و حساس

- منظم و دقیق

- بدون استعداد ریسک

- درون گرا

- میل و توان جنسی کم

- همه چیز را راحت می گیرند و خود را درگیر چیزی نمی کنند.

ویژگی های جسمی افراد صفراوی (گرم و خشک)

- این افراد لاغر اندام هستند.

- مفاصل و استخوان بندی درشت و برجسته دارند.

- پوست گرم و خشکی دارند.

- رنگ پوست و سفیدی چشم آن ها کمی به زردی متمایل است.

- موهای پر پشت، سیاه و گاهی مجعد دارند.

- به علت حرارت و خشکی زیاد بیشتر مستعد ریزش موی سر هستند.

- خشکی دهان و عطش فراوان دارند. و گرمایی هستند و در تابستان اذیت می شوند.

- استعداد این را دارند که با خوردن خوراکی های خیلی گرم دچار خارش و کهیر شوند.

- تمایل به خوردن ترشی ها دارند.

- نبض پر و قوی دارند.

- عروق برجسته در دست دارند.

- این افراد زود عصبانی شده و زود هم عصبانیت شان فروکش می کند.

- بسیار پر انرژی و پرتحرک هستند.

- در کارها چالاک و سریع هستند.

- افرادی دقیق، منظم و تیزبین هستند.

- میل بالای جنسی و توان جنسی متغیر دارند.

- قدرت هاضمه آن ها خوب است و معمولاً یبوست دارند.

- رنگ مو سیاه و خرمایی است و غالبأ کم مو هستند.

- گاهی تلخ کامی صبحگاهی دارند.

بازتاب روانی و رفتاری در افراد صفراوی

- علاقمند به ادبیات و ریاضیات

- دارای استعداد خشونت و بدخلقی

- پائیز و زمستان را دوست دارند

- گاهی عاشق و گاهی فارغ

- گاهی با اراده، گاهی سست

- گاهی پرانرژی، گاهی کم انرژی

- تند و تیز و بی قرارند.

- گاهی پر جرأت وگاهی آرام

- نا آرام و دودل

- تیزبین و دقیق در برخی ابعاد

- آینده نگر و گاهاً خيالباف و دقیق در تصمیم گیری

- حاضرجواب و باهوش

- سریع، چالاک و پرانرژی

- پرحرف

ویژگی های جسمی افراد سوداوی (سرد و خشک)

- اغلب افرادی لاغر با استخوان های نازک و کشیده هستند.

- پوست سوداوی ها خشک و رنگ آن از حالت سفید تا سبزه و تیره متغیر است.

- موی بدن سوداوی ها کم است و موی سرشان به علت سردی و خشکی زودتر دچار سفیدی یا حالت گندمگون می شود.

- رگ های دست آن ها ریز است.

- نبض آن ها تقریب کند اما سفت و باریک است.

- در لمس، بدنشان سرد و خشک و پوستشان سفت است.

- بینی آن ها خشک است.

- تحمل هوای سرد را ندارند و هوای گرم و فصل بهار را بیشتر می پسندند.

- تمایل به خوردن شیرینی و گرمی ها را دارند.

- خواب شان کم است.

- حرکات شان از حالات آرام و کند تا معمولی متغیر است.

- زود سیر شده اما سریعاً گرسنه می شوند.

- بوی بد دهان

- کبودی دور چشم

بازتاب روانی و رفتاری افراد سوداوی

- علاقمند به حسابگری و مسائل فنی

- کم احساس و منطقی

- میانه رو و محتاط

- مداومت در انجام کار

- نا آرام و همیشه در فکر

- منظم

- درون گرا

- اهل جدال و جنجال

- تیزبین و بادقت

- قهرهای طولانی

- دارای اندیشه های بد و افکار منفی

- زودرنج

- مغرور

- وسواسی

- قدرت و میل جنسی ضعیف

- تمایل به رفتار محبت آمیز

مزاج شناسی و اخلاط چهارگانه چیست؟ ویژگی‌های آن کدام است؟


 

وجود مزاج های ترکیبی در انسان

ممکن است اخلاط در بدن بهم ریخته باشد. مثلا پاهای شخصی دچار غلبه بلغم، معده او سودا و سر او صفرا شده باشد. حتی در خود یک اندام مثل سر ممکن است چند خلط بهم ریخته باشد. مثلاً در جلوی سر غلبه بلغم و در پشت سر، غلبه سودا باشد.

غلبه اخلاط چیست؟

نسبت اخلاط چهارگانه و همچنین کمیت و کیفیت هر یک از اخلاط باید در تعادل باشند تا سلامتی برقرار باشد. اخلاط چهارگانه اگر در حد نیاز تولید شوند، مفید است، اما اگر بیش از حد تولید شوند، شخص بیمار می شود و علائمی در انسان پدید می آید.

علائم غلبه دم

- رنگ چهره قرمز است

- سردرد و اندام سنگین و کسل هستند

- کش و قوس بدن و کشیدن دست ها جزء عادت آن هاست

- خوش خلق

- شجاع و فرمانبردار

- فراموش کار

- از نقاط متعدد بدن و لثه و بینی خون می آید

- در موضع فصد و حجامت خود احساس خارش می کنند

- اشتهای خوبی دارند

- شیرینی و ترشی را دوست دارند

- راحت به خواب می روند و به سختی از خواب بیدار می شوند

- سریع رابطه برقرار می کنند

- زود عصبانی می شوند

- جوش های ریز بدن پیشانی و پشت سر دارند

- عدم برخورداری از آرامش.

درمان غلبه دم

امام کاظم (ع) می فرمایند: «آلوی خشک خون را آرام کرده و دردهای بی درمان را خارج می کند».

امام حسن عسکری (ع) می فرمایند: «بعد از حجامت انار شیرین بخور، زیرا خون را آرام کرده و تصفیه می کند».

پیامبر اکرم (ع) می فرمایند: «داروی دم، حجامت است».

از امام صادق (ع) روایت شده است که: «از سویق عدس بخور که هیجان دم را تسكين می دهد و حرارت را خاموش می سازد».

برای تسکین دم باید از داروهای سرد و خشک استفاده شود. کم خوری، کم نوشی، حجامت، عدس، غسل با آب سرد، کاهش گرمی و افزایش سردی از جمله درمان های غلبه دم است.

علائم غلبه بلغم

- سفیدی و نرمی و سردی پوست

- خواب آلودگی و میل به خواب

- کم حواسی

- زیادی رطوبت در بدن

- زیادی ادرار

- سستی و بی حالی

- سفید شدن موی سر و ریزش مو

- گرفتگی ماهیچه های پشت

- زانو درد، پادرد و گردن درد

- لقوه و فلج شدن صورت

- لرزش دست

- تنگی نفس

- لکنت زبان

- تپش قلب موقع بیدار شدن از خواب

- استرس

- افسردگی

- ضعف بینایی

- آب مروارید چشم

- آرام حرف زدن

- کندی فهم وضعف حافظه

- سنگینی زبان

- بسیار سرمایی بوده و تحمل سرما را ندارند

- لوس و زودرنج

- دوست داشتن فصل تابستان

- با خوردن سردیجات و ترشیجات دچار ضعف و افت فشار می شوند

- خوش گذرانند

- زود خسته می شوند

- اختلالات قاعدگی و کیست در خانم ها

- ناباروری

- سستی و عصبانیت هنگام حضور در جلسات شلوغ

افراد سرد مزاج باید از وسایل برقی پرهیز کنند، زیرا امواج وسائل برقی سبب تشدید سردی می شود.

درمان غلبه بلغم

از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است که: «دوای بلغم حمام است».

پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: «بر شما باد مویز؛ مویز بلغم را آرام می کند».

پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: «پنج چیز است که بلغم را می برد: مسواک، روزه، قرائت قرآن، عسل، کندر».

از حضرت على (ع) نقل است که: «عسل شفای تمام دردهاست و دردی در آن نیست؛ بلغم را کم می کند و به دل جلا می دهد».

از امام صادق (ع) روایت شده: «پیاز بلغم را از بین می برد». امام صادق (ص) می فرمایند: «شانه زدن موی سر بلغم را برطرف می کند».

امام کاظم (ع) می فرمایند: «سیب برای خصلت های متعددی مفید است. از جمله سم و بلغمی که غلبه کرده».

از امام رضا (ع) روایت شده: «کندر زیاد استفاده کنید و کندر را در دهان نگه دارید و بجوید که جویدن آن نزد من دوست داشتنی تر است؛ بلغم معده را برطرف می کند و آن را تمیز می کند».

کاهش سرد و ترها و افزایش گرم و خشک ها، کشمش، مویز، عسل، کندر، آویشن، سیب، خرما، شکر طبرزد، جو، طریفل، قاووت ها، نمک، سیاهدانه، قرآن خواندن، مسواک زدن، شانه زدن، سرمه، کم خوری، کم نوشی و روزه گرفتن.

انجیر نیز برای دفع بلغم به صورت خشک و تر قابل استفاده است. همچنین سویق بلغم را از معده جدا می کند.

خوراکی های سرد و تر نظیر لبنیات، ماهی و ... نیز باید کمتر مصرف شود زیرا باعث غلبه بلغم می گردند.

مزاج شناسی و اخلاط چهارگانه چیست؟ ویژگی‌های آن کدام است؟


 

علائم غلبه صفرا

- گرم و خشک هستند

- داغی و سوزش کبد

- زردی پوست صورت و زردی چشم

- خشکی دهان و بینی و عطش زیاد

- اشتهای کم و لاغری

- باهوش هستند مطالب را سریع درک می کنند

- بی خوابی و سبکی خواب

- گودی دور چشم

- سرگیجه

- ترک خوردن پوست دست و گرمای دست

- ترشی معده

- دیدن خواب های هولناک

- حالت تهوع و سرگیجه

- سردرد و درد شقیقه و سردردهای میگرنی

- سیاهی رفتن چشم

- شوره سر

- بهانه جویی و تندخویی

- مصرف یخ و آب یخ

- نمایان شدن لکه های سفید همراه خشکی در صورت یا قسمت های بدن

- نداشتن چهره شاداب

- هوای گرم و شلوغی آن ها را آزار می دهد و از هوای خنک زمستان لذت می برند

- کم کردن فعالیت و استفاده از غذاهای خنک آرام بخش جسم و روان آن ها می گردد

- ادرار پررنگ و کدر

- گرمی و خشکی در تابستان شدت می یابد

- ترشی را دوست دارند و شیرینی دوست ندارند

- به سالاد و خیار علاقه زیادی دارند

- دچار بیماری پوستی شده و موهایشان می ریزد

درمان غلبه صفرا

از حضرت على كة روایت شده است که: «سرکه صفرا را آرام می کند».

از امام صادق (ع) نقل شده است: «سویق عدس تشنگی را برطرف می کند و معده را تقویت می کند و درمان هفتاد درد در آن است؛ صفرا را خاموش می کند و درون را سردی می دهد».

امام کاظم (ع) می فرمایند: «آلوی تازه صفرا را تسکین می دهد».

امام رضا (ع) می فرمایند: «هرکس می خواهد خلط صفرا را خاموش کند، باید هر چیزی که سرد و تر است مصرف کند».

آب خنک نیز صفرا را تسکین می دهد، البته در استفاده از آب نباید زیاده روی شود. همچنین از مصرف بیش از حد غذاهای گرم و خشک باید پرهیز شود، زیرا موجب غلبه خلط صفرا می گردد.

مصرف آلو، سرکه، عدس، وضو و غسل و آب بازی و نوشیدن آب خنک، حجامت استفراغ عمدی، خرفه، تحرک، انار بعد از حجامت، خرفه، کاسنی، گل سرخ، گلابی و.. موجب کاهش صفرا می گردند.

علائم غلبه سودا

- خستگی و کوفتگی بدن

- بی نشاطی

- خودخوری

- شور بودن دهان و بوی بد دهان

- تاریکی چشم

- سوزش معده

- اخلاق تند و زشت

- دلتنگی و بیقراری

- زخمی شدن پوست به دلیل خارش بدن

- آلزایمر و فراموشی

- سیاهی و غلظت خون هنگام حجامت

- نگرانی و فکر و خیال

- اشتهای کاذب

- در ناحیه پا احساس سرما می کنند

- سرمایی هستند

- تیرگی زیر چشم

- عطش

- زود عصبانی می شوند و عصبانیت آن ها طول می کشد

- بعد از عصبانیت حالت افسردگی و ناامیدی دارند

- اعتماد به دیگران ندارند

- احساساتی هستند

- دقت بیش از حد، سخت گیری زیاد و انعطاف كم

- در تصمیم گیری شکاک هستند

- بیش فعالی در کودکان

- خروج لخته سیاه در دوران قاعدگی در خانم ها

درمان غلبه سودا

از امام رضا (ع) روایت شده است که: «عسل شفای تمام دردهاست»کسی که در حال ناشتا یک انگشت از عسل را بليسد صفرا را خاموش می کند و مانع سودا می شود.

امام رضا (ع) می فرمایند: «کسی که می خواهد سودا او را نسوزاند، بر او باد قي کردن زدن (فصد) و نوره (داروی حمام) کشیدن».

مصرف مسهلات مانند بسفایج و سنای مکی، انار، شانه، قی، فصد، حمام، عسل، موین، زیتون، افزایش گرمی ها و مرطوب ها، رفع یبوست، سودابر و مصرف افتیمون بهترین درمان است.

نکات لازم در مزاج شناسی

در تشخیص مزاج باید به موارد زیر دقت نمود:

1- تفاوت مزاج انسان ها: همه افراد مزاج یکسانی ندارند و ترکیب اخلاط چهارگانه به نسبت های مختلف موجب پدید آمدن مزاج های مختلف می گردد.

2- تفاوت مزاج جنس (مرد و زن): مزاج مردان در قیاس با مزاج زنان، گرم و خشک است.

3- مزاج مکان های مختلف: مکان های مختلف تأثيرات متفاوتی در مزاج افراد می گذارند. مثلاً مناطق کوهستانی سرد و خشک است یا مناطق بیابانی گرم و خشک می باشد.

4- تفاوت مزاج سال های عمر

5- تفاوت مزاج اعضا بدن: مثلاً قلب و رگ ها گرم و خشک هستند. یا خون و کبد گرم و تر می باشند و ...

منبع: پیشگیری و درمان در طب سنتی - غلامرضا آزادی

پایگاه خبری حقوق نیوز - داروهای گیاهی و شیمیایی


 

  • منبع
  • حقوق نیوز

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید