امروز: سه شنبه, ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ برابر با ۰۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۱۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 273174
۳۹۸۷
۲
۰
نسخه چاپی
تهدید

تهدید | ارکان جرم تهدید | مجازات جرم تهدید

تهدید به معنای ترساندن و بیم دادن بوده و عبارت است از واداشتن دیگری به ارتکاب جرم یا گرفتن مال؛ چندان که ترس از عاقبت فعل یا ترک فعل مذکور، فاعل را مطیع تهدیدکننده کرده باشد

تهدید؛ جرم انگاری در حقوق ایران

جرم تهدید از جمله جرایمی است که بزهکاران برای رسیدن به مقاصد خود به آن متوسل می‌شوند و تمام قوانین کیفری دنیا از جمله قانون مجازات اسلامی ایران، آن را جرم دانسته است.

تعریف جرم تهدید

تهدید به معنای ترساندن و بیم دادن بوده و عبارت است از واداشتن دیگری به ارتکاب جرم یا گرفتن مال؛ چندان که ترس از عاقبت فعل یا ترک فعل مذکور، فاعل را مطیع تهدیدکننده کرده باشد.

تهدید باید ناظر به موضوعی معین باشد و در این امر، واقعی یا غیر واقعی بودن تهدید بی‌تاثیر است اما هدف مرتکب از تهدید، لزوما باید تحصیل منفعت نامشروع باشد همچنین نوع وسیله تهدید اعم از کتبی، شفاهی، علنی یا غیرعلنی بودن آن در وقوع جرم مطرح نیست.

بنابراین باید تاکید کرد که نوع تهدید مطرح نیست بلکه باید بیم اضطراب ناشی از تهدید در مباشر جرم، او را مصمم به ارتکاب جرم کند؛ لذا تهدید به ایراد صدمات بدنی از ناحیه شخصی معلول به فردی نیرومند به منظور وادار ساختن فرد مزبور به ارتکاب سرقت نمی‌تواند از مصادیق تهدید باشد؛ زیرا معمولاً چنین تهدیدی قادر به ایجاد بیم در فرد نیرومند نیست تا او را مصمم به ارتکاب سرقت کند.

به طور کلی وجود تهدید مؤثر، امری نسبی است و تحقق آن منوط به اوضاع و شرایط تهدیدکننده و تهدیدشونده دارد. بنابراین مجرد خوف از کسی یا چیزی تهدید به شمار نمی‌آید بلکه بیم و ترس فاعل باید از عمل تهدیدآمیز معاون ناشی شده باشد. به این ترتیب احراز تهدید، امری موضوعی و موکول به تشخیص قاضی است.

نکته‌ای باید به آن توجه داشت این است ‌که تهدید نسبت به آینده است؛ نه گذشته؛ و اینکه در تهدید، فاعل برخلاف میل باطنی خود دست به اقدام عمل مجرمانه می‌زند اما اراده هیچ گاه از او سلب نشده است.

این در حالی است که گاهی اوقات، علاوه بر اینکه تهدیدشونده راضی به انجام فعل مورد نظر تهدیدکننده نیست، از او سلب اراده نیز می‌شود که در این صورت هیچ مسئولیتی متوجه فاعل و مباشر جرم نخواهد بود و مسئول، اجبارکننده خواهد بود. برخلاف تهدید مورد بحث که تهدیدکننده به عنوان معاون جرم و تهدیدشونده به عنوان مباشر و فاعل مورد تعقیب خواهد بود.

در حقوق کيفری ايران مـاده ٦٦٩ قـانون مجازات اسلامی (تعزيرات ١٣٧٥/٣/٢) به تبيين مصداق‌ عام‌ تهديد پرداخته است . اين ماده قانونی مـقرر‌ مـی دارد‌: «هرگاه‌ کسی ديگری را به‌ هـر‌ نـحو تهديد بـه قـتل يا ضـررهای نفسی يا شرفی يا مالی و يا به افشاء سـری نـسبت‌ به‌ خود‌ يا بستگان او نمايد، اعم از اينکه‌ به‌ اين‌ واسطه‌ تقاضای وجه‌ يا مـال يا تـقاضای انجام امر يا ترک فعلی را نموده يا نـنموده باشد به مجازات شـلاق تـا (٧٤) ضربه يا زندان از دو ماه تا دو‌ سـال مـحکوم خواهد شد.»

تهدید؛ جرم انگاری در حقوق ایران

موضوع جـرم تـهديد

مـنظور از موضوع تهديد در واقع متعلق تهديد يا آن چيزي است که تهديد نسبت به آن‌ واقع‌ می گردد و بـه عـبارت ديگـر تهديد به آن نهاده می شود. موضوع تهديد با عنايت به مفاد مواد قـانونی مـرتبط با تهديد و همچنين مبانی مطروحه در فقه می تواند اضرار به تماميت جسمانی شخص‌ تهديد شونده يا اموال و يا عـرض وی بـاشد. به عبارت ديگر مرتکب تهديد بواسطه رفتار تهديدآميز خود يا جان يا مال يا عـرض شـخص تهديد شونده را هدف قرار‌ می دهد‌.

اضرار به نفس يا تـماميت جـسمانی

از مهمترين موضوعات تهديد که غالب پرونده های کيفری مطروحه در دادسراها و محاکم کيفری را‌ تـشکيل‌ مـی دهد اضرار به نفس يا‌ جان‌ شـخص‌ تـهديدشونده و به عـبارت ديگـر تـماميت جسمانی وی می باشد. چنين موضوع تهديدی مـی تواند مـنتهی به قتل و يا آسيب های وارده به جسم‌ شخص‌ شود‌.

به عنوان نمونه مـی توان بـه تهديد به‌ پاشيدن‌ اسيد، کشتن و يا مـضروب و مجروح نمودن شخص اشـاره نـمود. بنابراين مهمترين و شايع ترين مـوضوع تـهديد را می توان قتل و ضررهاي‌ نفسی و يا‌ تماميت جسمانی اشخاص برشمرد. لذا بدين جهت است که صـدر‌ مـاده ٦٦٩ قانون مجازات اسلامی (تعزيرات ١٣٧٥/٣/٢) اولين مـوضوع تـهديد را قـتل يا ضررهای نفسی بـيان مـی نمايد.

اضرار‌ به‌ اموال

از ديگر‌ مـوضوعات‌، مـطرح ، تهديد به آسيب‌ رساندن‌ به اموال اشخاص می باشد. در اين خصوص تهديدکننده طرف مقابل را به ضرر در‌ اموالش‌ بيم می دهد. نمونه بسيار رايجی که‌ در‌ اين رابطه‌ می توان‌ بـه‌ آن اشـاره نمود تهديد‌ به پنـچر نـمودن لاستيک وسيله نقليه موتوری زمينی به واسطه پارک نمودن در مکانی خاص‌ است‌. اين نمونه که ساده ترين و رايج‌ ترين‌ موضوع‌ تهديد‌ در‌ جامعه فعلی ما‌ محسوب‌ می گردد به نحوی است که شخص تـهديدکننده طـرف مقابل را به ضرر مالی بيم می دهد.

قانون مجازات اسلامی ايران در ماده ٦٦٩ قانون مجازات اسلامی (تعزيرات ١٣٧٥/٣/٢) تهديد‌ به‌ ضررهای مالی را به عنوان يکي از موضوعات جرم تهديد شناخته است. معذلک به هيچگونه تبيينی در خصوص ميزان ضرر مالی نـپرداخته و مـطلق تهديد به ضررهای مالی را جرم دانسته‌ است‌.

ضرار به عرض

منظور از عـرض ، آبـرو، حـيثيت و شرف‌ شخص می باشد. يکی ديگـر از مـوضوعات تـهديد می تواند ريختن آبروی شخص تهديدشونده باشد.

نکته ای که می بايست در اين خصوص مورد مطمح نظر قرار داد اين است که عرض و آبرو‌ گاهی بـه طـور مـستقيم موضوع تهديد قرار می گيرد و گاهی نيز رفتار شـخص تـهديدکننده به طور غيرمستقيم منتهی به هتک حيثيت و آبروی شخص تهديدشونده می گردد. در مورد نخست شخص تهديدکننده طرف مقابل‌ را‌ به واسـطه انـجام يا عـدم انجام رفتاری، صراحتا، تهديد به بردن آبروی وی می کند ليکن در مـورد دوم اگرچه شخص تهديدکننده صراحتا از بردن آبروی شخص تهديدشونده سخنی به‌ ميان‌ نمی آورد اما نوع رفتار وی منتهی به هـتک آبـروی او خـواهد شد. به عنوان مثال تهديد به انتشار فيلم و عکس هاي خـصوصی شـخص تهديدشونده از مصاديق مورد دوم محسوب‌ می گردد‌.

قانونگذار ايران هـر چـند در ماده ٦٤٨ قـانون مـجازات اسـلامی (تعزيرات ١٣٧٥‌/٣/٢) به‌ جرم انگاري در خصوص افـشای اسـرار پرداخته ليکن هيچ تعريف و ايضاحي در‌ رابطه‌ با مفهوم «سر» نداشته است و جـرم بـودن‌ اين‌ رفتار‌ منوط به آن است کـه شخص به‌ مناسبت‌ شـغل يا حـرفه خود محرم اسرار مردم شـود و نـبايد ناگفته گذاشت که «افشاء‌» شامل‌ مطلع کردن حتی يک نفر‌ هم‌ می شود. بنابراين‌ بـرای تـحقق‌ جرم ، ضرورتی ندارد که شـخصی حـرفه‌ ای در ابـعاد گسترده نسبت بـه افـشای اسرار ديگران اقدام کـند.

تهدید؛ جرم انگاری در حقوق ایران

ارکان جرم تهديد

از‌ مـنظر‌ حـقوقی، براي آنـکه رفتاری جرم محسوب گردد؛ نخست ؛ قانونگذار بايد اين رفتار را جرم شناخته و برای آن مجازات در‌ نظر‌ گرفته‌ باشد (عنصر قـانونی)، دوم ؛ رفتاری از قبيل فعل يا ترک‌ فعلی مشخص به منصه ظهور و بروز يا حـداقل بـه مـرحله ی فعليت برسد (عنصر مادی)، سوم ؛ با علم و اختيار‌ ارتکاب‌ يافته‌ باشد (عنصر معنوی).

عنصر قانونی جرم تهدید

عنصر قانونی جرم تهدید و اخاذی، ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی است که به موجب آن «هر کس دیگری را به هر نحو به قتل یا ضررهای نفسی و شرافتی یا مالی یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او تهدید کند، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را کرده یا نکرده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.»

تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی یا افشای سری نسبت به خود یا بستگان، در ماده ۶۶۹ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، از موضوعات تهدید تلقی شده است. به عنوان مثال، شخصی دیگری را به کور کردن چشم یا به شکستن دندان تهدید می‌کند که این موارد مشمول تهدید به ضررهای نفسی است. در مورد ضرر شرفی نیز هر موردی که بتوان آن را به شرافت، آبرو، عرض و ناموس شخص یا بستگانش مربوط کرد، تهدید به آن تهدید به ضرر شرافت است.

عنصر مادی جرم تهدید

 با بررسی عنصر قـانونی جـرم‌ تـهديد‌ و در‌ رابطه با عنصر مادی اين جرم بايد گفت، رفتار فيزيکی جرم موضوع‌ ماده‌ ٦٦٩‌ قانون مجازات اسـلامی (تعزيرات ١٣٧٥/٣/٢) فعل مادی مثبت تهديد نمودن است .

در کنار عنصر مادی جرم تهديد، بايد شرايط و اوضاع و احوال مؤثر در تحقق‌ جرم‌ مذکور‌ را، به منظور تبيين دقيق عنصر مادی اين جرم، بررسی نمود. لذا شرايط‌ تحقق‌ جـرم مذکور در حقوق ايران بيان مينمائيم.

صدر ماده ٦٦٩ قانون مجازات اسلامی (تعزيرات ١٣٧٥‌/٣/٢) عبارت‌ «... به هر نحو...» به کار رفته است که عبارت مـذکور مـؤيد عدم‌ نقش‌ وسيله‌ در تهديد عام کيفری است به عبارت ديگر تهديد موضوع ماده قانونی فوق الاشاره ممکن‌ است‌ با‌ وسيله اعم از سلاح های سرد و گرم و يا بدون وسيله صرفا با‌ الفـاظ‌ صـورت بپذيرد. بنابراين تهديد موضوع ماده ٦٦٩ قانون مذکور مقيد به استفاده از وسيله نمی باشد.

دوم‌ ؛ قانون‌ گذار موضوع تهديد را به قيد حصر شامل قتل يا ضررهای، نفسيی يا‌ شرفی يا مالی يا افشای سر مـی داند‌.

سـوم‌ ؛ خواسته‌ شخص تهديدکننده برای تحقق يا عدم تحقق‌ جرم‌ تهديد موضوع ماده ٦٦٩ قانون مجازات اسلامی (تعزيرات ١٣٧٥/٣/٢) ضرورتی ندارد. اين ماده‌ قانونی با به کار بردن عبارت‌ «... اعم‌ از اينکه‌ به‌ اين‌ واسـطه تـقاضای وجـه يا مال يا‌ تقاضای انجام امر يا تـرک فـعلی را نـموده يا ننموده باشد...» به اين‌ مسئله‌ صحه گذاشته است که خواسته مرتکب‌ در تحقق يا عدم‌ تحقق‌ جرم تهديد عام نقشی نخواهد‌ داشت‌ و صـرف تـهديد مـخاطب نسبت به موضوع مقرر در قانون از سوی تهديدکننده ، جـرم‌ مـذکور‌ را با در نظر گرفتن‌ ساير‌ شرايط‌ محقق خواهد ساخت‌ .

چهارم‌ ؛ دامنه ی مشمول تهديد با‌ عنايت‌ به عبارت «... نسبت به خـود يا بـستگان او...» عـلاوه بر بزه ديده ، شامل بستگان‌ وی نيز می گردد. واژه بستگان را نبايد تفسير موسع نـمود و صـرفا بـستگان نسبی و سببی درجه اول را مشمول آن دانست‌. با‌ اين‌ حال‌ نکته‌ مهم اين اسـت‌ کـه‌ قانون گذار فراتر از بزه ديده، بستگان وی را نيز در دايره شمول جرم مذکور قرار‌ داده‌ است‌.

پنجم ؛ از صدر ماده ٦٦٩ قـانون اخـيرالذکر‌ کـه‌ بيان‌ می دارد‌: «... ديگري‌ را‌...» چنين استنباط می شود که لفظ «ديگري» منحصر به يک فـرد نـيست و لذا تـهديد بيش از يک نفر مشمول اين ماده است. در عين حال مشخص بودن طرف‌ شرط است. بـنابراين مـخاطب تـهديد بايد از سوی مرتکب و در منظر وی معين باشد.

مجموعه موارد فوق شرايط و اوضاع و احوال پيرامونی جـرم تـهديد موضوع ماده ٦٦٩ قانون‌ مجازات‌ اسلامی (تعزيرات ١٣٧٥/٣/٢) را تشکيل می دهد.

رکن آخر از عنصر مادی يک جرم ، نتيجه‌ می باشد‌. جرم مـوضوع مـواد قانونی فوق الاشاره در حقوق کيفری ايران و ايالات متحده آمريکا مطلق هستند و به‌ تعبير‌ ديگر‌ مقيد به نتيجه خاصی نمی باشند و صرف تهديد نمودن ديگری اعم از اينـکه‌ رفـتار‌ مطروحه‌ منتهی به قتل ،صـدمه بـدنی يا ضررهای مالی يا جرائم خشونت آميز بشود يا‌ نشود‌، جرم‌ مذکور محقق می گردد.

تهدید؛ جرم انگاری در حقوق ایران

عنصر معنوی جرم تهدید

در تحقق جرائم، علاوه بر وجود عنصر مادی، به غير از‌ جرائم‌ مادی صرف از قـبيل صـدور چک بلامحل، عنصر مـعنوی نـيز ضروری است. مبنای عنصر‌ معنوی در تمامی جرائم متشکل از عمد يا خطای کيفری است .

در جرائم عمدی، سوءنيت‌ عام‌ و سوءنيت خاص مطرح می گردد و در جرائمی که عنصر معنوی آنها خطا می باشد، اعمال‌ مجازات‌ مـرتکب‌ بـر اساس تقصير وی صورت می پذيرد.

ماده ١٤٥ قانون مجازات اسلامي (مصوب ١٣٩٢/٢/١) در تبيين‌ نقش‌ تقصير در تحقق جرائم غير عمدی مقرر داشته است :

«تحقق جرائم غيرعمدی، منوط‌ به‌ احراز تقصير مرتکب است. در جنايات غـير عـمدی اعم از شـبه عمد و خطای محض مقررات‌ کتاب‌ قصاص‌ و ديات اعمال می شود.

تبصره ـ تقصير اعم از بی احتياطی و بی مبالاتی است. مسامحه، غفلت‌، عـدم‌ مهارت و عدم رعايت تظامات دولتی و مانند آنها، حسب مورد از مصاديق بـی احتياطی يا بـی مبالاتی مـحسوب می شود‌.»

بنابراين‌ در خصوص جرم تهديد که از زمره ی جرائم عمدی محسوب می گردد بايد‌ سوءنيت‌ عام‌ و سوءنيت خاص مـرتکب ‌ ‌را مـورد بررسی قرار‌ داد‌.

منظور از سوءنيت عام ، اراده فرد در ارتکاب رفتار فيزيکی مجرمانه است، لذا‌ در‌ جرم مـوضوع مـاده ٦٦٩ قـانون‌ مجازات‌ اسلامی (تعزيرات‌ ١٣٧٥‌/٣/٢) سوءنيت‌ عام، همان اراده فرد در تهديد‌ نمودن‌ می باشد، به عبارت ديگر سوءنيت عـام، عمد در تهديد کردن ديگری است‌ .

از‌ طرف ديگر سوءنيت خاص عبارت است‌ از عمد در نـتيجه‌ و در‌ معنای ديگر آگاهی از نـتيجه‌ و خـواستن‌ آن سوءنيت خاص تلقی می گردد. با عنايت به اينکه جرم تهديد عام کيفری جرمی مطلق می باشد و تحقق آن منوط‌ به‌ تحصيل‌ نتيجه خاصی نمی باشد‌، لذا‌ سوءنيت خاص در عنصر‌ معنوی جرم مذکور منتفی است. بـنابراين می توان بيان نمود، عنصر معنوی جرم تهديد موضوع ماده‌ ٦٦٩‌ قانون فوق الاشاره ، صرفا سوءنيت عام‌ ، يعنی عمد در‌ تهديد‌ نمودن‌ است و تحقق آن مستلزم‌ وجود سوءنيت خاص نيست .

مجازات جرم تهدید

در مورد مجازات مرتکب تهدید، پس از اثبات جرم و جمع شدن شرایط ماده ۶۶۹ قانون به قاضی حق انتخاب حبس از دو ماه تا دو سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه را داده است که دادگاه با توجه به اوضاع و احوال قضیه و شخصیت طرفین مبادرت به صدور رای در خصوص متهم می‌کند.
جرم موضوع ماده ۶۶۹ نیز مانند ماده ۶۶۸ از جرائم حق‌الناس است که جز با شکایت شاکی خصوصی آغاز نمی‌شود و در صورت رضایت و اعلام گذشت شاکی، دادگاه می‌تواند در مجازات مرتکب تخفیف داده و با رعایت موازین شرعی از تعقیب مجرم صرف نظر کند.

منابع

pjorm.mashhad.ir

جرم تهدید در حقوق کیفری ایران و آمریکا - محمد مهدی رحیمی و دیگران - تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری » - شماره 36 - تابستان 1397

  • منبع
  • حقوق نیوز

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید