امروز: پنج شنبه, ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۷ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۸ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 274034
۲۲۳۰
۱
۰
نسخه چاپی

انواع سرطان | منشأ سرطان | علایم سرطان | روش های درمان سرطان

اصطلاح سرطان برای بیماری ای به کار برده می شود که در آن سلول های بیمار بدون کنترل تقسیم می شوند و بافت های دیگر را مورد هجوم قرار می دهند. سلول های سرطانی قادرند از طریق سیستم لنفی و خونی به سایر بخش های بدن سرایت کنند

انواع سرطان | منشأ سرطان | علایم سرطان | روش های درمان سرطان

اصطلاح سرطان برای بیماری ای به کار برده می شود که در آن سلول های بیمار بدون کنترل تقسیم می شوند و بافت های دیگر را مورد هجوم قرار می دهند. سلول های سرطانی قادرند از طریق سیستم لنفی و خونی به سایر بخش های بدن سرایت کنند.

سرطان و انواع آن

سرطان فقط یک بیماری نیست، بلکه بیماری های مختلف است. بیش از ۱۰۰ نوع گوناگون سرطان وجود دارد. سرطان ها بر اساس عضو مبتلا یا نوع سلولی که بیماری از آن شروع می شود نام گذاری می شوند، برای مثال، سرطانی که منشأ آن روده است به سرطان روده معروف است.

انواع سرطان ها می توانند در گروه های بزرگ تری طبقه بندی شوند.

عمده ترین طبقه بندی سرطان عبارتند از:

1- کارسینوم به سرطان هایی اطلاق می شود که روی پوست یا غشای بافت ها و اندام های درونی بدن به وجود می آیند.

2- سارکوم به سرطان هایی گفته می شود که در استخوان ها، غضروف ها، بافت های چربی، ماهیچه ها، رگ های خونی و سایر بافت های حمایتی یا هم بند به وجود می آیند.

3- لوکمی یا لوسمی سرطان هایی هستند که در بافت های سازنده ی خون، نظیر سلول های مغز استخوان، به وجود می آیند و باعث می شوند که بخش عظیمی از سلول های خونی معیوب تولید و وارد خون انسان شوند.

4- لنفوم و میلوم سرطان هایی هستند که در سیستم ایمنی بدن به وجود می آیند.

5- سرطان سیستم اعصاب مرکزی، به سرطان هایی اطلاق می شود که از بافت های مغز و نخاع نشئت می گیرند.

منشأ سرطان

انواع سرطان ها از سلول ها که واحد اصلی حیات هستند، شروع می شوند. برای شناخت سرطان باید بدانیم که چگونه یک سلول سالم به یک سلول سرطانی تبدیل می شود.

بدن از انواع مختلفی از سلول ها تشکیل شده است. این سلول ها برای تولید سلول های بیشتر که جهت سلامت نگه داشتن بدن مورد نیاز هستند، به طریقی کنترل شده رشد می یابند و تقسیم می شوند. وقتی سلول ها پیر یا معیوب می شوند، می میرند و جای خود را با سلول های جدید عوض می کنند. به هر حال، بعضی اوقات این فرایند منظم دچار انحراف می شود.

مواد ژنتیکی یک سلول (DNA) ممکن است دچار آسیب یا دگرگونی شوند که این خود باعث ایجاد جهش سلولی می شود و بر رشد و تقسيم عادی سلول تأثیر می گذارد. وقتی چنین اتفاقی افتاد، سلولی که باید می مرد دیگر نمی میرد و درحالی که بدن به سلول جدیدی احتیاج ندارد، سلول های جدید شروع به تولید می کنند. این سلول های اضافه ی معیوب باعث ایجاد یک توده می شوند که به آن «تومور» می گویند.

باید به خاطر داشت که تمام تومورها سرطانی نیستند و به تومورهای خوش خیم و بدخیم تقسیم می شوند.

تومورهای خوش خیم سرطانی نیستند، می توان آن ها را با عمل جراحی برداشت و در بیش تر موارد عود نمی کنند. به علاوه، سلول های تومورهای خوش خیم، به بخش های دیگر بدن سرایت نمی کنند.

تومورهای بدخیم سرطانی هستند و برخلاف تومورهای خوش خیم، به بافت های نزدیک حمله می آورند و به سایر بخش های بدن سرایت می کنند. در این حالت یک سلول یا یک گروه از سلول های بدخیم تقسیم می شوند و معمولاً از طریق سیستم خونی یا لنفاوی به سایر بخش ها انتقال می یابند، در آن جا تقسیم می شوند و شروع به رشد می کنند و در نهایت تومورهایی با سلول های سرطانی، نظیر همان سلول هایی که از آن جا آمده اند، می سازند. به انتشار سرطان از یک بخش بدن به بخش دیگر، گسترش سلول مرضی یا متاستاز می گویند.

بعضی از سرطان ها تشکیل توده ی توموری نمی دهند، نظیر لوکمی یا لوسمی که همان سرطان مغز استخوان و خون است.

شیوع سرطان

منظور از شیوع تعداد آن در جمعیت و شیوه ی سرایت آن است و مطالعات جمعیت نشان داده است که سن، نژاد و جنسیت فرد بر احتمال ابتلا به سرطان مؤثر است.

بیشتر سرطان ها در میان سالی یا کهن سالی رخ می دهند. خطر ابتلا به سرطان با افزایش سن بیش تر می شود، چون جهش های ژنتیکی در طول عمر به آرامی متراکم می شوند و با مسن تر شدن فرد احتمال آن که این جهش ها باعث تغییر سلولِ عادی بدن به سلول سرطانی شوند افزایش می یابد. بیش از سرطان ها در آمریکای شمالی، در سنین بالای ۵۵ سال تشخیص داده می شوند.

آمارها نشان می دهند که خطر ابتلا به سرطان در مردان بیش تر از زنان است. در آمریکا تقریباً نیمی از مردان در طول زندگی شان مبتلا به این بیماری می شوند. این آمار در خصوص زنان به 1/3 درصد تنزل می یابد.

انواع سرطان | منشأ سرطان | علایم سرطان | روش های درمان سرطان

علایم سرطان و درجه بندی آن

تشخیص سرطان زمانی رخ می دهد که فرد با یک علامت مرضیِ غیرمعمول در بدن خود مواجه می شود و با دکتر به مشورت می نشیند.

علایم اولیه ی سرطان عبارتند از:

1- تغییرات در معده و ادرار

2- وجود دردی که تسکین نمی یابد

3- خون ریزی یا ترشحات نامتعارف

3- سخت شدن یا برجستگی غیرطبیعی در پستان یا در بخش های دیگری از بدن

4- ناتوانی در هضم یا بلع غذا

5- خال یا برآمدگی های پوستی و سرفه های خشن و پرسروصدا.

درجه بندی روشی است مشخص و تعیین شده که نشان دهنده ی گستردگی و عمق بیماری است،

تعیین مرحله در بیماری سرطان از این جهت اهمیت دارد که قوی ترین عامل پیش بینی کننده ی روند بیماری است و اقدامات درمانی بر اساس آن شکل می یابند.

در روش درجه بندی برای نشان دادن وخامت وضعیت سرطان از اعداد رومی ( IV ، III ، II ، I ، O) استفاده می شود که نشان دهنده ی میزان پیشرفت بیماری اند.

مرحله O : یعنی سرطان در مراحل اولیه و سطحی است و هنوز به عمق خود بافت و هیچ بخش دیگری سرایت نکرده است.

مرحله ی I : سرطان در یک بخش کوچک از بدن به طور مشخص قرار دارد ولی هنوز در همان بخش گسترش نیافته است.

مرحله ی II : سرطان در یک منطقه یا عضو پیشرفت کرده است.

مرحله ی III : سرطان قسمت های مختلف و کناری یک بخش از بدن با یک عضو را فرا گرفته است..

مرحله ی IV: سرطان در تمام بدن گسترش یافته یا به سایر اعضای بدن رخنه کرده است.

روش های درمان سرطان

پنج درمان اصلی برای سرطان وجود دارد که عبارتند از جراحی، شیمی درمانی، هورمون درمانی، پرتودرمانی و ایمنی درمانی یا درمان بیولوژیکی.

این درمان ها به منظور نابود کردن سلول های سرطانی و برگرداندن سلامت به کار برده می شوند. با توجه به اینکه فرد چه نوع سرطانی دارد، متخصصان یک نوع یا ترکیبی از این درمان ها را به کار می برند.

درمان های سرطان بعضی اوقات سبب بروز تأثیرات جانبی منفی نظیر از دست رفتن موها، حالت تهوع و ضعف می شوند.

تأثیرات جانبی، مشکلاتی هستند که به واسطه ی درمان در انسان به وجود می آیند. این عوارض به این دلیل به وجود می آیند که در درمان سرطان هدف از بین بردن سلول های سرطانی است و در این مبارزه بعضی از سلول های سالم بدن نیز آسیب می بینند.

جراحی

جراحی مؤثرترین و سریع ترین درمان برای تومورهایی است که در مراحل اولیه ی رشد هستند و هنوز گسترش نیافته اند (متاستاز نداده اند). این تنها راه قابل اعتماد برای حذف کامل یک تومور است. با این حال، تضمینی در برداشته شدن کلیه ی بخش های میکروسکوپی تومور که ممکن است گسترش یافته باشد وجود ندارد.

به همین دلیل، ممکن است جراحان بخش های بزرگ تری از بافت های سالم اطراف تومور را نیز بردارند. احتمال دارد انجام این کار برای تومورهایی که در لایه های نزدیک یا درون بافت های اساسی قرار دارند، نظير اعصاب یا اندام ها، غیرممکن باشد.

جراحی سرطان اغلب به بیهوشی عمومی نیاز دارد؛ طریقی که در آن بیمار هوشیاری خود را از دست می دهد و ممکن است حتی برای چند روز در بیمارستان بستری شود. برای مثال، زنی که مبتلا به سرطان پستان است احتمال دارد نیاز به لامپکتومی یا ماستکتومی پیدا کند، یعنی جراحی ای که در آن بخشی یا تمام پستان برداشته می شود.

با توجه به مرحله ی پیشرفت تومور، ممکن است دکتر غده های لنفاوی یا بافت های ماهیچه ای نزدیک به تومور را بردارد. بعضی از سرطان ها ممکن است با تکنیک های آرامش بخش تر، نظیر جراحی با لیزر درمان شوند. در جراحی با لیزر از پرتوهای قوی انرژی نوری برای سوزاندن تومورهای خاص ناحیه ی رحم و پوست استفاده می کنند. پزشکان، جراحی لیزری را از طریق ورود یک اندوسکپ (دستگاهی برای دیدن قسمت های داخلی بدن)، که با ایجاد برشی روی پوست انجام می گیرد، صورت می دهند.

لیزردرمانی یا سایر درمان هایی که کمتر مخرب به نظر می آیند ممکن است فقط به بیهوشی موضعی احتیاج داشته باشند؛ طریقی که در آن بیمار درک احساس را در بخش های مشخصی از بدن خود از دست می دهد، ولی هرگز هوشیاری خود را از دست نمی دهد.

بعضی اوقات سرطان شناسان فقط برای بهبود کیفیت زندگی بیمار حتی زمانی که ممکن است با این روش نتوان بدن را از سرطان رها کرد جراحی با لیزر را پیشنهاد می کنند. هدف این نوع جراحیها اصلاح اختلالی است که باعث درد یا معلولیت فرد شده. برای مثال، بعضی از انواع سرطان ها ممکن است تا ستون فقرات گسترش یابند، که این امر احتمال دارد روی نخاع یا اعصاب مجاور فشار زیادی آورد. این فشار ممکن است با درد شدید همراه باشد و در بعضی موارد منجر به فلج شدن شود. برداشتن تمام تومورهای نزدیک به ستون فقرات یا بخشی از آن ها، ممکن است این علایم را از میان بردارد.

پرتو درمانی

درمان های مبتنی بر رادیولوژی، از ذراتی با امواج پرقدرت نظیر اشعه های X یا اشعه های گاما بهره می گیرند. این امواج تخریب کننده به منظور ایجاد آسیب های ژنتیکی روی تومور پرتوافکنی می کنند که این کار باعث مرگ سلول های سرطانی می شود.

پرتو درمانی نه تنها به سلول های سرطانی بلکه به سلول های سالم نیز به سرعت آسیب می زند، هرچند که این سلول ها فوراً از نو ساخته می شوند. پرتودرمانی با تأثیرات جانبی منفی نظیر خستگی روانی، تغییرات در پوست بدن و کاهش اشتها همراه است.

سایر تأثیرات جانبی معمولاً به محل خاص درمان مربوطند، نظیر ریزش مو در پی پرتودرمانی ناحیه ی سر. پرتودرمانی نیز می تواند باعث کاهش تعداد سلول های سفید خون شود؛ سلول هایی که بدن را در برابر عفونت ها حفظ می کنند.

از آن جایی که بافت های سالم بدن پس از پرتودرمانی بسیار بهتر از سلول های سرطانی بهبود می یابند - چون سلول های سالم آسیب DNA خود را بهتر ترمیم می کنند - تأثيرات جانبی منفی اغلب مدت زمان کوتاهی ادامه می یابند. پرتودرمانی های خفیف در مقایسه با پرتودرمانی های شدید، اغلب با تأثیرات جانبی منفی کم تری همراه هستند.

میزان شدت و تعداد دفعات پرتودرمانی به اندازه، مکان، نوع سرطان و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. تجویز پرتودرمانی بستگی به نظر سرطان شناس دارد، ولی هفته ای پنج روز برای هشت هفته ی متوالی روندی بسیار رایج است. توقف درمان در آخر هفته ها به سلول های سالم زمانی برای ترمیم می دهد.

برخلاف جراحی، پرتودرمانی می تواند سلول های سرطانی میکروسکوپی ای را که در اطراف بافتها تجمع می کنند، از بین ببرد. پرتودرمانی همین طور برای بیماران مسن، بیمارانی که به خاطر بیماری های دیگر بسیار ضعیف شده اند و بیمارانی که عمل جراحی برای شان سودمند نبوده، یک انتخاب مطمئن است. سرطان شناسان ممکن است از پرتودرمانی برای کوچک کردن تومور و مهیا کردن بدن برای جراحی استفاده کنند. پرتودرمانی ممکن است پس از جراحی و برای از بین بردن سایر تومورها به کار برده شود. به هر حال، پرتودرمانی همیشه تمام سلول های تومور را از بین نمی برد، و نمی تواند متاستازهای گسترده را درمان کند. از پرتودرمانی، همانند جراحی، ممکن است برای کاهش درد و ناراحتی حتی در زمانی که احتمال درمان وجود ندارد، استفاده شود.

شیمی درمانی

در شیمی درمانی از داروهای پرقدرتِ ضدسرطان که از طریق جریان خون انتقال می یابند، استفاده می شود. این درمان به طور بالقوه برای سرطان هایی که گسترش یافته اند، مفید است. سرطان شناسان از ۵۰ نوع گوناگون داروهای شیمی درمانی برای مبارزه با سرطان بهره می گیرند و معمولاً از بیش از یک دارو در هر زمان استفاده می کنند، چون این داروها وقتی با هم ترکیب می شوند بسیار قوی تر عمل می کنند.

خوردن یا تزریق کردن داروهای شیمی درمانی به جریان خون باعث می شود که توانایی ساخت DNA جدید در سلول های سرطانی مختل شود یا از تقسیم کامل سلول های سرطانی جلوگیری به عمل آید. در بعضی از موارد، این داروها باعث می شوند که سلول های سرطانی به طور منظم از بین بروند.

بسیاری از سرطان های لوسمی، لنفاوی و سرطان های بیضه، با شیمی درمانی به طور کامل درمان می شوند. در حال حاضر سرطان های سینه، ریه، روده و پروستات، به تنهایی با شیمی درمانی قابل درمان نیستند، از این رو شیمی درمانی اغلب در ترکیبی با درمان های دیگر به کار برده می شود.

در حقیقت، رایج ترین ترکیب درمانيِ سرطان، جراحی یا پرتودرمانی است که با شیمی درمانی ادامه می یابد.

شیمی درمانی اغلب باعث تأثيرات جانبيِ منفی شدیدی می شود، از قبیل کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت، خون ریزی درونی، اسهال، حالت تهوع، استفراغ، طاسی و کمبود اکسیژن خون که به «کم خونی» معروف است. بعضی تومورها پس از دریافت فقط یک دارو در برابر بسیاری از داروهای دیگر مقاومت نشان می دهند، که به آن «مقاومت چند دارویی» اطلاق می شود. در چنین اوضاعی، ممکن است هیچ دارویی نتواند به طور مؤثر روی تومور تأثیر بگذارد.

هورمون درمانی

بعضی از انواع سرطان ها، نظیر سرطان سینه و پروستات، رشدشان بستگی به هورمون های جنسی دارد.

هورمون درمانی از رسیدن یا مصرف هورمونی که سلول های سرطانی به آن احتیاج دارند جلوگیری می کند. هورمون درمانی ممکن است شامل جراحی برای برداشتن اندام هایی در سیستم درون ریز بدن باشد که تولید کننده ی هورمون ها هستند. در سایر موارد، هورمون درمانی بر مبنای استفاده از داروهایی است که یا از تولید هورمون جلوگیری می کنند یا مسیر کارکرد هورمون را تغییر می دهند.

داروهای ضد استروژنی، نظیر تاموکسیفن و رالكسیفن که به زنان مبتلا به سرطان سینه داده می شوند، به منظور جلوگیری از ترشح هورمون استروژن و بازداری از رشدِ سلول های سرطانی تجویز می شوند. این داروها فقط باعث ایجاد تأثیرات جانبیِ متوسطی می شوند، چون در این روش، درمان فقط محدود به بافت هایی می شود که به وسیله ی هورمون ها آلوده شده اند. متوقف کننده های آندروژن به مردانی که از سرطان پروستات رنج می برند تجویز می شوند تا از تولید تستسترون و سایر هورمون های مردانه که در رشد سرطان دخیل هستند، جلوگیری کنند.

ایمنی درمانی

ایمنی درمانی یا به عبارت دیگر درمان زیستی، از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول های سرطانی یا حفاظت از بدن در برابر تاثیرات جانبی استفاده می کند.

ایمنی درمانی بر عوامل محافظ بدن یعنی آنتی بادی ها تکیه دارد که به طور طبیعی با تولید پروتئین در جهت دفاع از بدن در برابر تعرض مواد خارجی عمل می کنند.

در یک نوع ایمنی درمانی، از آنتی بادی ها برای حمله ی مستقیم به سلول های تومور سرطانی استفاده می شود، درحالی که در روش دیگر از آنتی بادی ها برای انتقال مواد سمی، نظیر مواد رادیواکتیو یا داروهایی که به طور گزینشی سلول های سرطانی را هدف قرار می دهند، استفاده می شود. آنتی بادی های مناكلنل ، آنتی بادی هایی هستند که در آزمایشگاه ساخته شده اند و برای مبارزه با بسیاری از بیماری ها، نظیر سرطان، به کار برده می شوند. یکی از جدیدترین درمان ها برای سرطان پستان استفاده از آنتی بادی های مناكلنل است که به هرسپتین معروف هستند. این محافظان بدن سلول های سرطانی را مورد حمله قرار می دهند.

انواع سرطان | منشأ سرطان | علایم سرطان | روش های درمان سرطان

چه کلمات و اصطلاحاتی در درمان سرطان به کار می روند؟

- درمان بیولوژیکی یا زیستی، درمانی است که باعث ارتقای توانایی سلول های محافظ بدن برای مبارزه با عفونت و بیماری سرطان می شود.

- شیمی درمانی، درمانی است که در آن از داروهای ضدسرطانی استفاده می شود.

- تزریق داخل سیاهرگ یا ورید که به آن IV (حروف اول Intra و Venous) نیز گفته می شود، روش رایجی است که در آن دارو از طریق لوله ی نازکی که از یک سو به مخزنی وصل شده و از سوی دیگر با سوزن وارد سیاهرگ یا ورید شده وارد جریان خون می شود. دارو نیز می تواند از طریق سرنگ به سیاهرگ تزریق شود (سیاه رگ ها لوله هایی هستند که خون را از تمام بخش های بدن به قلب برمی گردانند). پس از جراحی نیز خون یا سایر مایعات که به بهبودی کمک می کنند از طریق IV ها به بیمار تزریق می شوند.

- پروتکل ، برنامه ی درمانی بسیار دقیقی است که دکتر در هنگام درمان بیمار سرطانی از روی آن درمان را پی می گیرد.

- پرتودرمانی، درمان سرطان از طریق پرتوهای انرژی قوی است که برای کشتن سلول های سرطانی یا آسیب رساندن به آنها به کار برده می شود. این درمان از طریق تاباندن اشعه از دستگاه پرتوافکنی یا از طریق خوراندن یا تزریق موادی در محل ابتلا به سرطان عمل می کند. پرتودرمانی باعث آلوده شدن بیمار به رادیواکتیو نمی شود.

- تأثيرات جانبی، به مشکلاتی که در اثر درمان سرطان برای سلول های سالم بدن به وجود می آید، گفته می شود. رایج ترین عوارض جانبی، از دست رفتن موها، احساس خستگی، وجود حالت تهوع، استفراغ و زخم های دهان هستند.

چه دکترهایی با بیماران سرطانی سروکار دارند؟

1- هماتولوژیست (خون شناس)، دکتری که در مطالعه و درمان بیماری های خونی متخصص است.

2- آنکولوژیست (سرطان شناس)، دکتری که در درمان بیماران سرطانی متخصص است.

3- پاتولوژیست (آسيب شناس)، دکتری که در مطالعه ی سلول ها و بافت های برداشته شده از بدن و تشخیص بر اساس تغییراتی که در این سلول ها رخ داده، متخصص است.

4- پرتو درمانگر سرطان، دکتری که در استفاده از اشعه در درمان سرطان متخصص است.

5- رادیولوژیست، دکتری که در تصویر برداری و توضیح دادن در مورد بخش های درون بدن متخصص است. این تصاویر به وسیله ی اشعه X ، امواج صوتی، یا سایر انرژی ها ساخته می شوند.

6- سرجن (جراح)، دکتری که در انجام عمل جراحی متخصص است.

منبع: سرطان و بحران های روانی - دکتر رامین خدابخشی

  • منبع
  • حقوق نیوز

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید