آیین سدره پوشی چیست؟

آیین سدره پوشی

سدره پوشی یکی از آیین های زرتشتیان است. سدره پیراهنی است گشاد، سپیدرنگ و بی یقه و با آستین های کوتاه و دارای دو کیسه بسیار کوچک، یکی در جلوی سینه و نزدیک قلب که گریبان خوانده می شود و دیگری در پشت که گرده نامیده می شود. این بخش ها از سدره کاربرد نمادین دارند.

گرده نشانه مسئولیت و وظیفه هایی است که هرکس به عهده دارد و باید به درستی انجام دهد. گریبان که کیسه کرفه یا کیسه نیک هم خوانده می شود، یادآور است که همه کردارهای نیک روی هم انباشته شده و آدمی را به خوشبختی می رساند. نزدیک قلب بودن آن نشانه ای است که کارهای نیک باید قلباً و خالصانه انجام شود. سپیدی آن نماد پاکی و بی غل و غش بودن است.

بنابر رسم ایرانیان باستان وقتی پسری به سن بلوغ می رسید برای اینکه با مردان دیگر به شکار بپردازد با برگزاری جشن ویژه ای زره و جوشنی به او می پوشاندند و کمربندی از کمند یا شمشیری به کمر او می بستند و بدین روش او را به جرگه مردان و رده جنگیان در می آوردند. این رسم تا اواخر قرن هیجدهم ادامه داشت و هنوز هم در میان مردم هند و اروپایی به نام جشن شوالیه معروف و بین ایلات و عشایر امروزی ایران از جمله عشایر کرد و لر به نام جشن کمربندان یا شال بندان خوانده می شود.

برای اشو زرتشت هم چنین جشنی برگزار شد و جامه ی رزمیان بنا به رسم روز بر او پوشاندند ولی هنگامی که او به رهبری جهان برگزیده شد دستور داد تا در این جشن به جای پوشاندن زره و جوشن پیراهن سفید نخی نازکی به نام سدره که نشانه مهر و دوستی می باشد به جوانان بپوشانند و به جای کمربند جنگی و شمشیر، کمربندی از پشم گوسفند به نام کشتی که نمایانگر بی آزاری و سود رسانی است به کمر آنان ببندند که این جشن امروز به نام جشن سدره پوشی معروف است. در آیین زرتشت وقتی پسر یا دختری به سن بلوغ رسید برای او مراسم سدره پوشی گرفته می شود.

وقتی فرزند به سن بلوغ رسید پس از یادگیری تعلیمات دینی و اوستاهای بایسته والدین او روزی را برای برگزاری مراسم سدره پوشی معین و خویشاوندان دوستان خود را برای شرکت در این مراسم دعوت می کنند. در این روز ابتدا در وسط سالن یا اتاقی که قرار است این مراسم برگزار شود، سفره بزرگی پهن کرده و در چهار گوشه آن چهار چراغ یا شمع روشن می نمایند.

در میان سفره نیز یک مجمر آتش، یک ظرف پر از لبان، صندل، چوب عود و سایر گیاهان خوشبو، یک سینی پر از میوه جات خشک شامل پسته، بادام، گردو، قیسی، سنجد، برگه، زردآلو و نارگیل که مقداری نقل و شیرینی روی آن آن پاشیده شده و زرتشتیان آن را لرک می گویند و مقداری گل و سبزه در گلدان و کمی آویشن و برنج مخلوط با سنجد و شیرینی در یک ظرف قرار می دهند. وقتی تمام این ها در سفره گذاشته شد و میهمان ها دور سفره نشستند مراسم اصلی شروع می شود.

پسر یا دختری که باید سدره پوش شود پس از استحمام و پوشیدن سدره و لباس زیر در یک طرف سفره به گونه ای که رویش به طرف خورشید باشد، می نشیند. موبد در طرف دیگر سفره و روبروی طفل قرار گرفته و مراسم را با سرودن اورمزدیشت آغاز می کند. بعد از پایان یافتن قرائت اورمزدیشت موبد به طرف دیگر سفره رفته و پشت سر کودک می ایستد و کشتی به کمرش بسته می شود.

سپس کودک آستین های موبد را از هر دو طرف در دست گرفته و با او هم پیوند می شود. هنگامی که عمل بستن کُشتی تمام شد طفل به جای خود می نشیند و موبد به جای اول خود برگشته و روبروی کودک ایستاده و اوستای تندرستی را به نام طفل می سراید و در حال سرودن، آویشن و برنج و شیرینی مخلوط را به تدریج به سر او می ریزد.

پس از پایان یافتن قسمت مذهبی سدره پوشی والدین و دوستان و خویشان ضمن تبریک، هدایای خود را تقدیم می کنند و سپس از میهمانان پذیرایی می شود که از جمله تقسیم لرک بین حاضرین می باشد. سدره پوشی به منزله زایش نوین است. از همین رو این آیین را نوزاد یا نوزات نیز می نامند. آیین سدره پوشی باید در بامداد انجام شود ولی امروزه در ایران، به دلایل عملی، پس از نیمروز برگزار می شود. امروزه زرتشتیان این مراسم را برای فرزندان خود بین سنین 7 تا 10 سالگی برگزار می کنند.

منبع: تحلیل جامعه شناختی حقوق زنان در دوره ساسانی -مژگان وثوق بنایی