تخم شربتی، نام دانه ریحان و گیاهی یک‌ساله است. تخم شربتی به دلیل ارزش غذایی بسیار بالایی که دارد، می‌تواند بخش مهمی از نیازهای تغذیه‌ای ما را برآورده سازد.
تخم شربتی
تخم‌شربتی در حقیقت دانه‌های گیاه ریحان کوهی است که به علت داشتن ترکیبات موسیلاژی (لعاب‌دار) به‌صورت محلول در آب (شربت) استفاده می‌شود و پس از جذب آب به صورت ژله‌ای درمی‌آید.
این گیاه ریحان، بومی هندوستان است. به آن ریحان شیرین نیز می‌گویند اما با ریحان مقدس یا تولسی متفاوت است. ریحان تولسی در اکثر خانه‌های هندی وجود دارد و به‌خاطر خواصی که در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد، بسیار معروف است. برگ‌های گیاه ریحان مانند دانه‌های آن بسیار سالم و پرخاصیت هستند.
نام های دیگر تخم‌شربتی: بادروج، تره خراسانی، اوقیمن، حوک، بورنگ، صریرا و بادروج ابیض می باشد.
طبیعت تخم شربتی سرد و خشک می باشد. دانه ریجان سرشار از آنتی اکسیدان ها، فلاونوئید ها، ویتامین A، ویتامین K، لوتیئن، زاکسانتیین، پتاسیم، مس، کلسیم، آهن، منیزیم و منگنز می باشد.
دانه های ریحان یا تخم شربتی و دانه های چیا تا حدودی به هم شبیه هستند، اما دانه های ریحان سیاه و به شکل اشک هستند در حالی که دانه های چیا خاکستری یا قهوه ای و گرد می باشند. دانه چیا بومی آمریکای مرکزی و مکزیک است، در حالی که تخم شربتی بومی هند و منطقه مدیترانه می باشد.
فواید و خواص تخم شربتی
1. دانه های ریحان یا تخم شربتی برای لاغری و کاهش وزن مفید هستند. تخم‌های شربتی، مقادیر بالایی اسیدهای چرب امگا ۳ دارند و درنتیجه، غنی از آلفا لینولنیک اسید (ALA) هستند. این اسیدها به افزایش متابولیسم چربی‌سوزی در بدن کمک می‌کنند. این دانه‌ها سرشار از فیبر نیز هستند، بنابراین شما را به مدت طولانی‌تری سیر نگه می‌دارند و از هوس‌های غذایی جلوگیری می‌کنند.
2. تخم‌های شربتی در بعضی از کشورهای آسیایی مانند تایلند به همراه آب، شکر، عسل و گاهی اوقات شیرنارگیل برای درست کردن نوعی نوشیدنی به‌کار می‌روند. این یک نوشیدنی عالی برای روزهای گرم تابستان است. تخم‌های شربتی یکی از بهترین خنک‌کننده‌های بدن هستند. آنها حرارت بدن را کاهش می‌دهند و به همین دلیل است که مردم معمولا آنها را به نوشیدنی‌های طراوت‌بخش، شربت‌ها یا میلک‌شیک‌ها اضافه می‌کنند.
3. تخم‌های شربتی برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مفید هستند، چون می‌توانند سطوح قند خون را کنترل کنند. آنها متابولیسم بدن شما را کُند می‌سازند، بنابراین تبدیل کربوهیدرات به گلوکز را کنترل می‌کنند. شما می‌توانید دانه‌های ریحان خیس‌خورده را در یک لیوان شیر مخلوط کنید و به‌عنوان صبحانه بنوشید. این نوشیدنی برای افراد دیابتی، بسیار سالم و مفید است.
4. تخم‌های شربتی، بدن را به‌طور طبیعی سم‌زدایی می‌کنند و باعث تنظیم حرکات روده می‌شوند. روشی مؤثر برای رفع یبوست آن است که به‌مدت چند شب قبل از رفتن به رختخواب، یک لیوان شیر مخلوط شده با تخم شربتی بنوشید. این نوشیدنی به‌عنوان یک پاک‌کننده‌ی معده عمل می‌کند. تخم‌های شربتی حاوی روغن‌های فرّاری هستند که به ازبین‌بردن گاز و نفخ دستگاه گوارش کمک می‌کنند و برای هضم مفیدند.
5. تخم‌های شربتی، سوزش معده را تسکین می‌دهند و با خواص‌شان سموم را از بدن دفع می‌کنند. آنها اثر اسیدی HCL (اسید هیدروکلریک) را خنثی می‌کنند و سوزش سردل را فرو می‌نشانند. تخم‌های شربتی خیس‌خورده، سرشار از آب هستند و به تسکین پوشش معده کمک می‌کنند، بنابراین حس سوزش را از بین می‌برند.
6. مقادیر قابل توجه آنتی اکسیدان های موجود در تخمه شربتی به عنوان یک ضد آفتاب طبیعی پوست را در برابر اشعه UV نور خورشید محافظت کرده و خطر آفتاب سوختگی را کاهش می دهد.
7. مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و اسید های چرب موجود در تخم شربتی، چربی پوست را کنترل کرده و با پاک سازی پوست به روشن تر شدن و درخشان تر شدن رنگ پوست صورت کمک می کند.
به عنوان ماسک روشن کننده پوست، یک قاشق چای خوری دانه های ریحان را آسیاب کنید و با یک قاشق چای خوری آب و یک قاشق غذا خوری آب لیموترش تازه ترکیب کنید و بر روی صورت بمالید، بگذارید 30 دقیقه بماند و سپس با آب سرد بشویید. این ماسک را دو بار در هفته استفاده کنید.
8. اسید اورسولیک موجود در تخم شربتی دارای خواص ضد عفونی کننده بوده که برای درمان التهاب، خارش و قرمزی ناشی از بیماری اگزما مفید می باشد. له کردن تخم‌های شربتی در روغن نارگیل و مالیدن آن روی نواحی مشکل‌دار پوست به درمان چندین عفونت پوستی مانند اگزما و پسوریازیس کمک می‌کند.
9. مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و فلاونوئید های موجود در تخم شربتی با از بین بردن رادیکال های آزاد به رفع چین و چروک پوست و جوان سازی پوست صورت کمک می کند.
برای جوان سازی پوست با تخم شربتی، یک قاشق غذا خوری تخم شربتی را به یک فنجان آب گرم اضافه کنید و بگذارید 10 دقیقه بماند، سپس یک قاشق غذا خوری آب لیمو ترش و یک سفیده تخم مرغ به آن اضافه کنید و روی پوست صورت بمالید، بگذارید 30 دقیقه بماند و سپس با آب سرد خوب بشویید.
10. تحقیقات اولیه نشان می دهد که استفاده از موسیلاژ موجود در تخم شربتی به مدت 8 هفته به درمان آکنه و جوش صورت کمک می کند.
11. روغن دانه ریحان با بهبود گردش خون در پوست سر به درمان شوره سر و خارش پوست سر کمک می کند.
برای درمان شوره سر با تخم شربتی، چند قطره روغن دانه ریحان را با دو قاشق غذا خوری روغن نارگیل مخلوط کنید، این مخلوط را کف دست ماساژ دهید تا گرم شود و سپس بر روی پوست سر بمالید. بهتر است بگذارید یک شب بماند و روز بعد با آب گرم و شامپو بشویید.
12. کارشناسان می گویند که تخم شربتی به دلیل مقادیر بالای منگزن موجود در آن به رشد کامل استخوان ها و توسعه غضروف ها در جنین کمک می کند.
13. مقادیر بالای ویتامین A موجود در تخم شربتی باعث بهبود رشد چشم ها، ریه ها، قلب و سیستم عصبی مرکزی در جنین می شود.
14. فولات موجود در تخم شربتی خطر نقایص مادرزادی جنین در دوران بارداری را کاهش می دهد.
15. مقادیر بالای ویتامین K موجود در تخم شربتی به لخته شدن خون کمک کرده و خطر خونریزی شدید پس از زایمان در زنان باردار را کاهش می دهد.
16. آهن موجود در تخم شربتی باعث افزایش هموگلوبین خون شده و با افزایش تولید گلبول های قرمز خون، خطر ابتلا به کم خونی یا آنمی در دوران بارداری را کاهش می دهد.
17. در طب سنتی از تخم شربتی برای افزایش شیر مادر در زنان شیرده استفاده می شود.
18. مقادیر بالای فیبر موجود در دانه های ریحان به بهبود هضم غذا کمک کرده، زخم معده را درمان می کند و برای سلامت دستگاه گوارش مفید می باشد.
19. تخم شربتی به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و فلاوئوئید های موجود در آن باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و به پیشگیری و درمان سرماخوردگی، سرفه و آسم کمک می کند.
20. دانه های ریحان دارای خواص ضد درد، ضد ورم و ضد التهابی هستند و به همین دلیل در طب آیورودا از آن ها برای درمان درد و ورم ناشی از روماتیسم، آرتروز و نقرس استفاده می شود.
21. تخم شربتی دارای خواص ضد هایپرلیپیدمی بوده و به همین دلیل باعث کاهش کلسترول بالای خون و جلوگیری از ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی می شود.
22. روغن دانه های ریحان به میزان قابل توجهی چربی خون بالا را کاهش داده و از ابتلا به بیماری های قلبی، آترواسکلروزیس و حمله ی قلبی پیشگیری می کند. محققان می گویند که این امر عمدتا به دلیل توانایی روغن دانه های ریحان در سرکوب سنتز لیپید ها در کبد می باشد.
23. تخم شربتی دارای خواص ضد میکروبی، ضد باکتریایی، ضد ویروسی و ضد قارچی قوی می باشد به همین دلیل از ایجاد پلاک بر روی دندان ها پیشگیری کرده و از پوسیدگی و سوراخ شدن دندان ها پیشگیری می کند.
24. تخم شربتی با از بین بردن میکروب های عامل بوی بد دهان، به رفع بوی بد دهان و خوشبو شدن آن کمک می کند.
25. تخم شربتی دارای خواص آرام بخش قوی بوده که با کاهش استرس و اضطراب به بهبود خلق و خوی افراد و درمان افسردگی کمک می کند.
26. منیزیم موجود در تخم شربتی با کاهش سطح کورتیزول خون به رفع خستگی و درمان بی خوابی کمک می کند.
27. مقادیر بالای اسیده ای چرب امگا 3 و امگا 6 موجود در تخم شربتی برای پیشگیری و درمان سرطان و تومور مفید می باشد. تحقیقات نشان داده اسید لینولئیک موجود در روغن دانه های ریحان یا تخم شربتی خطر ابتلا به تومور را کاهش داده و شانس بقا در افراد مبتلا به تومور های سرطانی را افزایش می دهد.
28. تخم شربتی به دلیل خواص آنتی باکتریال که دارد به درمان عفونت مثانه و واژن در زنان و دختران کمک می کند. علاوه بر این تخم شربتی مدر است و با افزایش ادرار باعث درمان عفونت مثانه می شود.
29. در کشور چین، از تخم شربتی برای درمان گزیدگی مار و حشرات استفاده می‌شود.
30. تخم شربتی دارای خاصیت عطسه آور، سنگ آور و ملین می باشد.
31. وجود مقادیر بالای ویتامین A در دانه های ریحان می تواند برای جلوگیری از آب مروارید و ماکولا مفید باشد.
32. تخم شربتی در رفع عطش بسیار موثر است.
خواص تخم شربتی برای ورزشکاران
تخم شربتی منبع خوبی از فیبر، سدیم، منگنز، فسفر و پروتئین است. این مواد مغذی برای افرادی که به‌طور مداوم ورزش می‌کنند، حیاتی هستند.
نوشیدن یک لیوان شربت خنک تخم شربتی پس از یک ساعت ورزش سخت و سنگین، به رفع عطش و خستگی کمک می‌کند. در طول ورزش به دلیل تعریق، آب زیادی از دست می‌دهید. تخم شربتی از دهیدراته شدن بدن شما جلوگیری می‌کند.
کسانی که ورزش می‌کنند، نیاز دارند سوخت‌وساز بهتری داشته باشند. تخم شربتی باعث سوزاندن کالری بیشتر در این افراد می‌شود. این شربت همچنین باعث ایجاد احساس سیری در ورزشکاران می‌شود و انرژی آنها را با کالری کم و سالم تامین می‌کند.
مهمترین خاصیت تخم شربتی برای ورزشکاران تامین پروتئین لازم برای آنها است. کسانی که ورزش می‌کنند، لازم است مراقب از دست دادن حجم عضله باشند. همچنین برخی از افراد برای افزایش وزن و عضله‌سازی ورزش می‌کنند. تخم شربتی منبع غنی از پروتئین برای این افراد است.
یکی دیگر از منابع غنی از پروتئین، آب پنیر است. ورزشکاران و بدنسازان می‌توانند به مقاله خواص آب پنیر مراجعه کنند و با این بمب پروتئینی آشنا شوند.
طریقه مصرف تخم شربتی
تخم‌های شربتی هنگامی‌که در آب خیسانده و مصرف شوند، بیشترین خواص تغذیه‌ای را دارند. آنها در تماس با آب پف می‌کنند، دور هر کدام یک پوشش سفید شفاف تشکیل می‌شود و سایزشان دو برابر می‌شود. شما می‌توانید حدود ۲ قاشق چای‌خوری تخم شربتی را به مدت ۱۵ دقیقه در یک فنجان آب گرم بخیسانید.
آب گرم باعث می‌شود که این دانه‌ها کاملا پف کنند و آنتی‌اکسیدان‌ها و آنزیم‌های گوارشی مفید آنها آزاد شود.
درواقع این دانه‌های معطر، طعم خاصی ندارند و برای افزایش ارزش تغذیه‌ای می‌توان آنها را به هر غذایی اضافه کرد. آنها برای تزئین دسرها و نوشیدنی‌ها عالی هستند و می‌توان آنها را در لیموناد مخلوط کرد یا روی بستنی ریخت. آنها به نوشیدنی‌ها و دسرها طعم و مزه‌ی تازگی می‌دهند و جایگزین خوبی برای یک میان‌وعده‌ی کم‌کالری هستند. تخم‌های شربتی را به سوپ و پاستا اضافه کنید و از بافت تردشان لذت ببرید.
عوارض و مضرات تخم شربتی
مصرف تخم شربتی به هیچ عنوان برای نوزادان و کودکان توصیه نمی شود چون ممکن است باعث انسداد راه گلو شده و خطر خفگی را افزایش دهد.
زیاده روی در مصرف تخم شربتی فشار خون را کاهش می دهد به همین دلیل توصیه می شود که افراد مبتلا به فشار خون پایین تخم شربتی را استفاده نکنند.
تخم شربتی به دلیل پتاسیم و منیزیم موجود در آن به کاهش فشار خون بالا کمک می کند اما توصیه می شود افرادی که قرص برای کاهش فشار خون بالا استفاده می کنند، در مصرف تخم شربتی احتیاط کنند.
اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید و یا باردار هستید، بهتر است قبل از مصرف تخم شربتی با پزشک خود مشورت کنید.
دیدگاه