برونشیت چیست؟ | علائم بیماری برونشیت | علل بیماری برونشیت | عوارض بیماری برونشیت

لوله‌های برونش (نایژه‌ها) هوا را از نای به ریه‌ها منتقل می‌کنند. وقتی این لوله‌ها ملتهب شوند، مخاط (موکوز) در آن‌ها جمع می‌شود. به این حالت بیماری برونشیت گفته می‌شود. این بیماری دارای نشانه‌هایی از قبیل سرفه، تنگی نفس و تب با شدت کم می‌باشد.

برونشیت چیست؟

برونشیت یک واژه لاتین و به معنای التهاب در برونش (راه‌های تنفسی) است.

می‌دانیم هوای تنفسی پس از حلق وارد نای می‌شود و سپس از طریق راه‌های تنفسی یا همان برونش‌ها به ریه می‌رسد.

باکتری‌ها، ویروس‌ها و عوامل محیطی می‌توانند عامل ایجاد برونشیت باشند. همان ویروس‌هایی که در حلق و بینی باعث ایجاد سرماخوردگی و آنفلوانزا می‌شوند، می‌توانند برونشیت ایجاد کنند.

بیماری برونشیت شامل التهاب پوشش لوله های برونشی شما است؛ لوله هایی که هوا را به داخل و خارج از ریه ها منتقل می کنند. افرادی که برونشیت دارند غالبا مخاط غلیظی را سرفه می کنند.

برونشیت ممکن است حاد یا مزمن باشد؛ برونشیت حاد اغلب در اثر سرماخوردگی یا عفونت تنفسی دیگر ایجاد می شود. برونشیت مزمن وضعیت جدی تری است و شامل تحریک یا التهاب مداوم پوشش لوله های برونشی است که اغلب ناشی از استعمال سیگار است.

برونشیت حاد که به آن سرماخوردگی سینه نیز گفته می شود، معمولاً طی یک هفته تا ۱۰ روز بدون تأثیر ماندگاری بهبود می یابد، اگرچه سرفه ممکن است برای هفته ها باقی بماند.

اگر شما مکررا دوره های برونشیت را تکرار کنید، ممکن است دچار برونشیت مزمن شده باشید که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. برونشیت مزمن یکی از شرایطی است که در بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) وجود دارد.

علائم بیماری برونشیت

در برونشیت حاد یا مزمن، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد :

- سرفه کردن
- تولید خلط شفاف و سفید یا زرد رنگ مایل به خاکستری که به ندرت ممکن است با خون همراه باشد
- خستگی
- تنگی نفس
- تب و لرز
- ناراحتی قفسه سینه
اگر برونشیت حاد دارید، ممکن است علائم سرماخوردگی مانند سردرد خفیف یا درد بدن را تجربه کنید. در حالی که این علائم اغلب در حدود یک هفته بهبود می یابند، سرفه ناخوشایند معمولا برای چند هفته باقی می ماند.

برونشیت مزمن شامل دوره های مکرر سه ماهه برای حداقل دو سال متوالی است. اگر به برونشیت مزمن مبتلا هستید، به احتمال زیاد دوره هایی دارید که سرفه یا سایر علائم شما در آن دوره ها بدتر می شود. در این مواقع، ممکن است در دل برونشیت مزمن، دچار عفونتی حاد شوید.

علل بیماری برونشیت

برونشیت حاد معمولاً توسط ویروس هایی ایجاد می شوند که باعث سرماخوردگی و آنفولانزا نیز می شوند. آنتی بیوتیک، ویروس ها را از بین نمی برد؛ بنابراین این نوع داروها در بیشتر موارد برونشیت مفید نیست.

شایع ترین علت برونشیت مزمن سیگار کشیدن است. آلودگی هوا و گرد و غبار یا گازهای سمی موجود در محیط کار نیز می تواند به این شرایط دامن بزند.

عوامل خطر ابتلا به بیماری برونشیت

عواملی که خطر ابتلا به برونشیت را افزایش می دهد عبارتند از :

- دود سیگار : افرادی که سیگار می کشند یا با یک سیگاری زندگی می کنند بیشتر در معرض خطر ابتلا به برونشیت حاد و مزمن هستند.

- سن : مسن تر ها، نوزادان و خردسالان آسیب پذیری بیشتری نسبت به عفونت ها دارند.

- قرار گرفتن در معرض محرک ها : اگر در محیطی مملو از برخی مواد تحریک کننده ریه مانند غلات یا پارچه کار می کنید یا در معرض دودهای شیمیایی هستید، خطر ابتلا به برونشیت بیشتر است.

- رفلاکس معده : دوره های مکرر سوزش سر دل می تواند گلوی شما را نیز تحریک کرده و شما را مستعد ابتلا به برونشیت کند.

عوارض بیماری برونشیت

اگرچه یک دوره برونشیت معمولا نگرانی ایجاد نمی کند اما می تواند منجر به ذات الریه در بعضی از افراد شود. با این حال، تکرار دوره های برونشیت ممکن است به معنای ابتلا به انسداد مزمن ریوی (COPD) باشد.

     جلوگیری از ابتلا به بیماری برونشیت   

برای کاهش خطر برونشیت، این نکات را دنبال کنید :

از مصرف سیگار خودداری کنید : دود سیگار خطر ابتلا به برونشیت مزمن را افزایش می دهد.

واکسینه شوید : بسیاری موارد برونشیت حاد ناشی از ویروس آنفولانزا است. دریافت واکسن آنفولانزا به صورت سالانه می تواند شما را از ابتلا به آنفولانزا محافظت کند.

دستان خود را بشویید : برای کاهش خطر ابتلا به عفونت ویروسی، دستان خود را به طور مکرر بشویید و عادت به استفاده از ضد عفونی کننده های الکلی داشته باشید.

ماسک صورت بزنید : اگر مبتلا به COPD هستید یا در معرض گرد و غبار یا دود قرار دارید، از ماسک صورت استفاده کنید.

تشخیص بیماری برونشیت

در طی چند روز اول بیماری، تشخیص و افتراق علائم و نشانه های برونشیت از علائم سرماخوردگی دشوار است. در طول معاینه فیزیکی، پزشک از استتوسکوپ استفاده می کند تا هنگام نفس کشیدن، به ریه های شما گوش دهد.

در بعضی موارد، پزشک ممکن است آزمایش های زیر را پیشنهاد کند :

اشعه ایکس قفسه سینه : اشعه ایکس قفسه سینه می تواند در تعیین ذات الریه یا بیماری های دیگر که مولد سرفه است کمک کننده باشد. این امر به ویژه در صورتی که فرد سیگاری باشد بسیار مهم است.

تست خلط : خلط، مخاطی است که شما از ریه های خود سرفه می کنید. این آزمایش می تواند در تشخیص بیماری هایی که به کمک آنتی بیوتیک درمان می شوند کمک کننده باشد. همچنین می توان خلط را برای علائم آلرژی آزمایش کرد.

تست های عملکرد ریوی : در طی تست عملکرد ریه، شما در وسیله ای به نام اسپیرومتر می دمید تا میزان ظرفیت ریه های شما را اندازه گیری کند. این آزمایش علائم آسم یا آمفیزم را بررسی می کند.

درمان بیماری برونشیت

درمان برونشیت بستگی به نوع آن دارد. اگر برونشیت حاد دارید، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید و یا از داروهای بدون نسخه استفاده کنید که خلط، تب یا درد را درمان می کنند. علائم را می توان با استفاده از روش های مختلفی از جمله داروها، اکسیژن درمانی، توانبخشی ریوی، جراحی یا ترکیبی از آنها درمان کرد. پزشکتان ممکن است دستگاه پاکسازی خلطظ یا ساکشن، که به آن دستگاه ترشح مجاری هوایی نیز گفته می شود، تجویز کند تا به شما کمک کند تا به راحتی خلط را کاهش دهید.

داروها

از آنجا که بیشتر موارد برونشیت در اثر عفونت های ویروسی ایجاد می شود و آنتی بیوتیک ها تاثیری روی ویروس ها ندارند، درمان برونشیت با آنتی بیوتیک امکانپذیر نیست تجویز آنها در صورت غیر ضروری، با گذشت زمان باعث می شود باکتری ها در برابر درمان با آنتی بیوتیک ها مقاوم تر باشند.

اما پزشکتان ممکن است آنتی بیوتیک ها را برای موارد زیر تجویز کند:

- عفونت باکتریایی
- نوزادان نارس
- افراد مسن بالای 80 سال
- مبتلایان به بیماری های قلبی، ریه، کلیه یا کبد
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف
- مبتلایان به فیبروز کیستیک ریوی
- عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها بسیار نادر است، اما شامل احساس بیماری و اسهال می شود.

انواع دارو هایی که ممکن است برای درمان برونشیت مزمن / COPD استفاده شود، شامل موارد زیر است:

اگر سرفه شما باعث اختلال در خواب شما شود، می توانید موقع خواب، از داروهای سرکوب کننده های سرفه استفاده کنید.

اگر به آلرژی، آسم یا بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) مبتلا باشید، پزشکتان می تواند برای کاهش التهاب و باز کردن راه های تنفسی در ریه ها، داروی استنشاقی و سایر داروها را توصیه کند.

داروهای ضد التهابی، مانند کورتیکواستروئیدها ( استروئیدها ) برای کاهش تورم و افزایش برون دهی خلط مصرف می شوند. استروئیدها می توانند انواع مختلفی از عوارض جانبی از جمله تورم در پا و دست ها، تغییر خلق و خوی، افزایش اشتها و چاقی، اختلال در خواب و موارد جدی تر مانند دیابت، خطر بروز عفونت ها، پوکی استخوان و آب مروارید داشته باشند.

برونکودیلاتورها یا باز کننده برونش ها برای آرامش عضلات اطراف مجاری تنفسی تجویز می شوند.

داروهای ترکیبی که حاوی ترکیبی از استروئیدها و برونکودیلاتیلاتورها هستند.

روش های درمانی

در صورت ابتلا به برونشیت مزمن، می توانید از توانبخشی ریوی بهره مند شوید. توانبخشی ریوی یک برنامه تمرین تنفسی است که در آن یک متخصص ریه به شما آموزش می دهد که چگونه راحت تر نفس بکشید و توانایی خود را برای ورزش افزایش دهید.

سبک زندگی و داروهای خانگی برونشیت

برای کمک به بهبودی علائم، بهتر است راهکارهای خودمراقبتی زیر را رعایت کنید:

از تحریک کننده های ریه خودداری کنید. سیگار نکشید و هنگامی آلودگی هوا و قرار گرفتن در معرض تحریک کننده ها، مانند رنگ یا موادشوینده خانگی، از ماسک استفاده کنید. از رطوبت ساز استفاده کنید. هوای گرم و مرطوب به تسکین سرفه و شل شدن خلط در مجاری هوایی شما کمک می کند. اما حتماً رطوبت ساز را طبق توصیه های سازنده تمیز کنید تا از رشد باکتری ها و قارچ ها در ظرف آب جلوگیری شود.

 اگر هوای سرد، باعث تشدید سرفه شما تنگی نفس می شود، قبل از بیرون رفتن از منزل، از ماسک استفاده کنید.

در صورت عدم منع پزشکی، هر دو ساعت یکبار از مایعات استفاده کنید و استراحت زیادی داشته باشید. مایعات به جلوگیری از کم آبی بدن و رقیق شدن مخاط در ریه های کمک کرده و باعث می شوند راحت تر سرفه کنید.

به عنوان یک جایگزین برای داروی بدون نسخه سرفه، از مخلوط عسل و لیمو استفاده کنید، که می تواند به تسکین گلودرد کمک کند.