بیماری پوستی ویتیلیگو یا پیسی | علائم، نشانه ها و نحوه درمان

بیماری ویتیلیگو یا پیسی، یک بیماری پوستی خودایمنی و غیرمسری است که ریشه ژنتیکی دارد.

اختلال پوستی ویتیلیگو یا پیسی

بیماری ویتیلیگو یا پیسی، یکی از عوارض اکتسابی مربوط به رنگدانه‌های پوست است که در اثر آن، سلول‌های سازنده رنگدانه (ملانوسیت‌ها) از دست می‌روند. مشخصه اصلی این بیماری، بروز لکه‌های مشخص به رنگ شیری تا سفید بر روی پوست است. بیماری لک و پیس می‌تواند از لحاظ زیبایی ظاهری، به ویژه در افرادی که پوست تیره دارند، مشکل بسیار بزرگی باشد.

این لکه های سفید به دلیل ازبین رفتن رنگدانه های پوست (ملانین) در بخش هایی ازپوست به وجود می آیند.

صورت، لب ها، دست ها، بازوها، پاها و نواحی تناسلی بیشترین مناطقی هستند که قربانی ” ویتیلیگو ” یا همان پیسی می شوند.

این لک‌ها شیری رنگ بوده و در اشکال مختلف با اندازه‌های متفاوت ظاهر می‌شود. همچنین هر لک می‌تواند با سایر لک ها در یک شخص متفاوت باشد. در یک لک ممکن است سایه های مختلفی وجود داشته باشد و یک ناحیه تیره‌تر، نواحی سفید شده را احاطه کرده باشد.

وسعت، دوره و شدت از دست رفتن رنگدانه در اشخاص مختلف متفاوت است. دوره‌های از دست رفتن رنگدانه و متعاقب آن ثابت ماندن رنگ لک و دوباره از دست رفتن رنگدانه به طور مدوام تکرار می‌شوند. بازگشت خودبه خودی رنگ به لک‌های سفید شده خیلی به ندرت اتفاق می‌افتد.

در موارد شدید ممکن است رنگدانه در همه جای پوست از بین برود و پوست یکسره سفید شود. بعضی از بیماران که تصور می‌کنند بیماریشان خوب شده، در واقع تمام رنگدانه پوست خود را از دست داده و پوستشان یک دست سفید شده است. گرچه رنگ پوست این افراد یک دست سفید شده ولی آنها باز هم به پیسی مبتلا هستند.

طبقه بندی بیماری پوستی ویتیلیگو یا پیسی

بيماری لک و پيس را مي یتوان بر اساس عوامل کلينيکی، ژنتيکی، آسيب‌شناختی زيستی (پاتوبيولوژيکی)، شدت فراگیری (اپیدمیولوژی) و ویژگی‌های مولکولی آن طبقه‌بندی نمود.

لک و پیس غیر قطعه‌ای: این حالت از بیماری به صورت متقارن در دو طرف بدن ظاهر می‌شود و توزیع لکه‌های آن در دو طرف یکسان است. علائم آن می‌تواند به صورت پایدار یا غیر پایدار باشد.

لک و پیس قطعه‌ای (سگمنتال):

• در ۹۰ درصد از موارد، به شکل لکه‌های سفید رنگ مجزا می‌باشد.

• لکه‌ها غالباً مرز نامنظم دارند.

• در افراد جوان بروز می‌کند.

• بعد از سال اول به حالت پایدار و ثابت در می‌آید.

• بر روی پوست حالت موزائیک (با الگوی بلاشکو، درماتومی، فیلوئیدی یا برگی شکل، شطرنجی) به وجود می‌آید.

لک و پیس ترکیبی: در موارد نادری ممکن است ترکیبی از الگوهای غیر قطعه‌ای و قطعه‌ای در یک فرد به وجود بیاید.

لک و پیس طبقه‌بندی نشده: این بیماری در مراحل اولیه بروز آن، هنوز طبقه‌‌بندی نشده است.

علائم بیماری ویتیلیگو یا پیسی

معمولاً افراد مبتلا به پیسی اول از همه به رنگدانه‌دار شدن (پیگمانتاسیون) به حالت لکه‌های سفید روی پوستشان توجه می‌کنند. این لکه‌ها بیشتر از همه در مناطق در معرض نور از قبیل دستها پاها بازوها، صورت و لبها شایع هستند. دیگر نقاط شایع لکه‌های سفید عبارت‌اند از زیر بغل و کشاله ران، اطراف دهان و چشم، پره‌های بینی، ناف و نواحی تناسلی.

دلایل بروز بیماری ویتیلیگو یا پیسی

بیماری ویتیلیگو یا پیسی در اثر از بین رفتن یا تخریب ملانوسیت‌ها که سلول‌های تولید کننده رنگدانه ملانین در پوست هستند، به وجود می‌آید. ملانین، رنگ پوست، مو و چشم‌های انسان را تعیین می‌کند. اگر سلول‌های ملانوسیت نتوانند رنگدانه ملانین را به طور طبیعی تولید کنند و یا تعداد آنها در بافت پوست کاهش پیدا کند، رنگ پوست به طرز پیش‌رونده‌ای به سمت سفید شدن می‌گراید.

دلیل اصلی بیماری لک و پیس (ویتیلیگو) هنوز به درستی شناخته نشده است. در حال حاضر تصور می‌شود که این عارضه در اصل یک بیماری خودایمنی سیستمیک است که منجر به بروز یک پاسخ ایمنی درونی و غیر تنظیم شده در بدن می‌شود.

البته در مورد اینکه علت بیماری لک و پیس با الگوی قطعه‌ای (سگمنتال) نیز همین عامل باشد، همچنان در بین متخصصان اختلاف نظر وجود دارد.

یک زمینه ژنتیکی هم برای این بیماری وجود دارد که باعث حساسیت فرد در برابر ابتلاء به آن می‌شود. این بیماری یکی از اجزاء سندرم‌های نادر ژنتیکی به شمار می‌رود. ژنی که آنزیم ملانوسیت یا همان تیروزیناز (TYR) را رمز می‌کند احتمالاً در بروز این بیماری نقش دارد.

به طور کلی در مورد علت بیماری لک و پیس (ویتیلیگو) سه نظریه مختلف وجود دارد که عبارتند از:

• سلول‌های رنگدانه‌ای در اثر عملکرد غیر طبیعی سلول‌های عصبی، آسیب می‌بینند.

• این بیماری ممکن است در اثر یک واکنش خودایمنی بر علیه سلول‌های رنگدانه پوست به وجود بیاید.

• نظریه خود – مسمومیت (اتوتوکسیک) که بر اساس آن، سلول‌های رنگدانه، خودشان را از بین می‌برند.

نحوه درمان بیماری ویتیلیگو یا پیسی

گاهی بهترین درمان برای پیسی ان است که اصلاً هیچ درمانی انجام نشود. اگر شما پوست روشنی دارید بهتر است از برنزه کردن پوست تان خودداری کنید چون با این کارمانع پیدایش تضاد رنگ در پوستتان شده و تغییر رنگ لکه های سفید کمتربه چشم می آید. ملانین مانند چتری از پوست دربرابر اشعه های خورشید محافظت می کند.

این لکه های سفید از آنجا که ملانین خود را از دست داده اندهیچ حفاظتی در برابر نورخورشید ندارند و بنابراین به راحتی دچار آفتاب سوختگی می شوند.

تلاش کنید پوست تان را با لباس بپوشانید و روی صورت، دست ها و پاها که با لباس پوشانده نمی شوند، کرم ضدآفتاب با spf حداقل ۱۵ بمالید.

ساعات بین ۱۰صبح و۴ بعد از ظهر که در آن شدت نور خورشید شدید است زمان مناسبی برای خارج شدن از منزل به شمار نمی آیند. شما می توانید از انواع کرم پودرها و پنکیک ها برای پوشاندن این لکه های سفید استفاده کنید و به زیبایی ظاهری خود کمک کنید. مواد آرایشی ضدآب که با شست و شو هم روی پوست باقی می مانند، می توانند به شما در دستیابی به زیبایی ظاهری کمک کنند.

شیرها و کرم های برنزه کننده محتوی یک ماده شیمیایی به نام ”دی هیدروکسی استون” هستند که برای رنگین کردن پوست نیازی به وجود ملانوسیت ها ندارند، رنگ ناشی از این فرآورده ها به تدریج محو می شوند و با هر بار ریزش سلول های مرده از روی پوست، بخشی از این رنگ نیز با آنها از پوست جدا می شود.

هدف اصلی از درمان کردن این مشکل پوستی بهبود ظاهر بیمارهست.

درمان ویتیلیگو زمان زیادی می طلبد در حد بین ۶ تا۱۸ ماه انتخاب روش درمان بستگی به تعداد ضایعات سفید محل آن در بدن و اندازه آن دارد. ممکن است یک روش درمانی بخصوص برای بیمار دیگر مفید نباشد، درمان های جاری که برای این مشکل وجود دارد شامل درمان های داروئی، جراحی و درمان هایی که شامل هم جراحی و هم داروئی هست.

درمان های دارویی

بعضی از ضایعات سفید به کمک داروهایی که عمدتاً بطور موضعی استفاده می شود ممکن است از بین بروند.

1. استروئیدها: گاهی از این داروها برای ضایعات سفیدی که عمر زیادی از آن ها نگذشته و مخصوصاً برای کودکان زیر ۱۰ سال استفاده می شود. از نوع های قوی تر آنها گاهی برای بزرگسالان نیز استفاده می شود. حداقل ۳ماه زمان برای نتیجه گرفتن لازم است. این داروها از جمله ایمن ترین و مفیدترین داروها در درمان ویتیلیگو به حساب می آیند اما به خوبی نور درمانی (اشعه) نیستند.

2. اشعه: به نام پسورالن و اشعه ultravioletA و یا اصطلاحاً PUVA هم معروف است. این روش موثرترین روش درمانی به حساب می آید. مهمترین هدف استفاده از این روش عادی کردن رنگ ضایعات سفیدهست. باید دارویی بنام پسورالن خورده شود (گاهی ازپمادآن هم استفاده می شود) تا اشعه بتواند اثر کند.

3. در افرادی که این بیماری بیش از ۵۰ درصدسطح بدن آن ها را گرفته گاهی از داروهایی استفاده می شود که رنگ بر هستند و رنگ مناطق به اصطلاح پررنگ را از بین می برد تا چند رنگی نباشد. داروهای خانواده هیدوروکینون از این دسته هست که در جای خودش حرف زیادی برای گفتن دارد.

4. پاسخ به درمان معمولاً چند ماه تا چند سال زمان می برد لذا جهت جلب اطمینان بیمار و همراهی او در درمان بهتر است عکس های بیمارانی که تحت درمان موفقیت آمیز قرار گرفته را به شخص نشان داد و قبل و در طول درمان عکس های کنترل جهت تقویت روحی بیمار و بررسی به درمان گرفته و نشان داد.

روش های جراحی ویتیلیگو یا پیسی

1. که شامل پیوند پوست از مناطق دیگر بدن برای ضایعات بخصوصی هست.

2. تاتو کردن: این روش بیشتر برای ناحیه لب مخصوصاً برای سیاه پوستان کاربرد دارد اما این روش سختی برای دکترهای با تجربه هست چون جور کردن رنگ مناطق کمرنگ و پر رنگ کار ساده ای نیست.

3. تزریق سلولهای ملانین ساز ( ملانوسیت ): در این روش از پوست سالم نمونه برداری شده و در محیط آزمایشگاه سلول های ملانین ساز کشت داده شده و آن ها را در مناطقی که نیازهست به اصطلاح می کارند. این روش درحال حاضر مراحل تحقیقاتی خود را سپری می کند و حتی در کشورهای پیشرفته نیز جزء درمان های معمول به حساب نمی آید. روش گران قیمتی است و عوارض آن نیز مشخص نیست.