تعریف واژه تبانی
تبانی در لغت از ریشه ی «ب، ن، ی» به معنای با یکدیگر قراری نهادن و بیشتر به معنای تبانی علیه ثالث، مواضعه ی نهانی، پیمان بستن با یکدیگر، قرار نهادن است.
در فرهنگ معین آمده است که این کلمه در عربی استعمال نشده و در فارسی به معنای با یکدیگر قرار گذاشتن و پنهانی پیمان بستن است.
در اصطلاح فقهی تبانی به قرار پنهانی دو نفر علیه فرد سوم تعریف شده است.
تعریف حقوقی تبانی
جرم تبانی در قوانین کیفری ایران تعریف نشده است اما برخی حقوقدانان اقدام به تعریف این جرم نموده اند.
یکی از حقوقدانان تبانی را این چنین تعریف کرده است: تبانی عبارت است از توافق دو یا چند نفر برای ارتکاب جرم.
یکی دیگر از علمای حقوق بیان می دارد: تبانی آن است که دو تن یا بیشتر توافق کنند که مرتکب کاری خلاف قانون شوند یا کاری قانونی را با وسایل غیرقانونی انجام دهند.
برخی از نویسندگان نیز آن را به توافق میان دو یا چند نفر برای ارتکاب جرم علیه امنیت، اموال، اعراض و نفوس مردم تعریف کرده اند.
مصادیق جرم تبانی در حقوق ایران
قانون مجازات اسلامی در 4 ماده به جرم تبانی اشاره کرده است:
ماده 610 تبانی برای ارتکاب جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور
بر اساس ماده 610 قانون مجازات اسلامی: هر گاه دو نفر یا بیشتر اجتماع و تبانی نمایند که جرایمی بر ضد امنیت داخلی یا خارج کشور مرتکب شوند یا وسایل ارتکاب آن رافراهم نمایند در صورتی که عنوان محارب بر آنان صادق نباشد به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهند شد.
ماده 611 تبانی برای ارتکاب جرایم علیه اموال، اعراض و نفوس مردم
مطابق ماده 611 قانون مجازات اسلامی: هر گاه دو نفر یا بیشتر اجتماع و تبانی بنمایند که علیه اعراض یا نفوس یا اموال مردم اقدام نمایند و مقدمات اجرائی را هم تدارک دیده باشند ولی بدون اراده خود موفق به اقدام نشوند حسب مراتب به حبس از ششماه تا سه سال محکوم خواهند شد.
در ماده 549 تبانی مراقب برای فرار زندانی
بر اساس ماده 549 قانون مجازات اسلامی: هر کس که مامور حفظ یا مراقبت یا ملازمت زندانی یا توقیف شدهای باشد و مساعدت در فرار نماید یا راه فرار او را تسهیل کند یا برای فرار وی تبانی و مواضعه نماید به ترتیب ذیل مجازات خواهد شد:
الف - اگر توقیف شده متهم به جرمی باشد که مجازات آن اعدام یا رجم یا صلب است و یا زندانی به یکی از این مجازاتها محکوم شده باشد به سه تا ده سال حبس و اگر محکومیت محکومعلیه حبس از ده سال به بالا باشد و یا توقیف شده متهم به جرمی باشد که مجازات آن حبس از ده سال به بالاست به یک تا پنج سال حبس و چنانچه محکومیت زندانی و یا اتهام توقیف شده غیر از موارد فوقالذکر باشد به شش ماه تا سه سال حبس محکومخواهد شد.
ب - اگر زندانی محکوم به قصاص یا توقیف شده متهم به قتل مستوجب قصاص باشد عامل فرار موظف به تحویل دادن وی میباشد و در صورت عدم تحویل زندانی میشود و تا تحویل وی در زندان باقی میماند و چنانچه متهم غیاباً محاکمه و برائت حاصل کند و یا قتل شبه عمد یا خطئی تشخیص داده شود عامل فرار به مجازات تعیین شده در ذیل بند (الف) محکوم خواهد شد و اگر فراری فوت کند و یا تحویل وی ممتنع شود چنانچه حکوم به قصاص باشد فراری دهنده به پرداخت دیه به اولیای دم مقتول محکوم خواهد شد.
ج - اگر متهم یا محکومی که فرار کرده محکوم به امر مالی یا دیه باشد عامل فرار علاوه بر مجازات تعیین شده در ذیل بند الف ضامن پرداخت دیهو مال محکوم به نیز خواهد بود.
در ماده 672 تبانی مدیر تصفیه با تاجر و طلبکاران ورشکسته
مطابق ماده 672 قانون مجازات اسلامی: هر گاه مدیر تصفیه در امر رسیدگی به ورشکستگی بین طلبکاران و تاجر ورشکسته مستقیماً یا معالواسطه از طریق عقد قرارداد یا بهطریق دیگر تبانی نماید به شش ماه تا سه سال حبس و یا به جزای نقدی از سه تا هیجده میلیون ریال محکوم میگردد.
افزون بر این در برخی قوانین خاص نیز تبانی جرم انگاری شده است.
جرم انگاری تبانی در سایر قوانین ایران
افزون بر موارد پیش گفته، در برخی قوانین خاص نیز تبانی جرم انگاری شده است. برای نمونه، می توان بدین مقررات اشاره کرد:
ماده 4 قانون مجازات اخلالگران در صنایع مصوب 1353
ماده 14 و 15 راجع به مجازات اخلالگران در صنایع نفت ایران مصوب 1336
قانون مجازات افرادی که برای بردن مال غیر تبانی می کنند مصوب 1307
قانون مجازات تبانی در معاملات دولتی مصوب 1348
مواد 21، 33، 43، 74 و 100 قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب 1382
مواد 28 و 108 قانون ثبت اسناد و املاک مصوب 1310
دیدگاه