ترایپوفوبیا چیست؟ | محرک‌های ترایپوفوبیا | علائم ترایپوفوبیا | درمان ترایپوفوبیا

ترایپوفوبیا بیزاری یا ترس از «دسته‌هایی از سوراخ‌های کوچک، برجستگی‌ها، ناهمواری‌ها یا الگوهای نامنظم» است. وقتی مردم این نوع اشکال را می‌بینند، علائم انزجار یا ترس را تجربه می‌کنند.

ترایپوفوبیا چیست؟

ترایپوفوبیا، ترس از سوراخ های کوچک و غیرمتقارنی است که ممکن است به طور طبیعی یا مصنوعی به وجود آمده باشند. ترایپوفوبیا از ترکیب کلمه ی یونانی تراپیو به معنی سوراخ کردن و کلمه ی فوبیا به معنی ترس شدید و بیمار گونه ساخته شده است.  کسانی که از بیماری ترایپوفوبیا رنج می برند، می گویند هنگام دیدن سوراخ های کوچک دچار اضطراب می شوند، تهوع و بی خوابی می گیرند و بدنشان به خارش می افتد.

هزاران نفر از سراسر دنیا ادعا می کنند که به این بیماری مبتلا هستند ولی تاکنون ترایپوفوبیا به طور رسمی به عنوان یک  فوبیا شناخته نشده است. فوبیا، ترس شدید و بیمارگونه ای است که در زندگی فرد ایجاد اختلال می کند ، بر خلاف ترس معمولی که زودگذر است و هنگام مواجهه با خطر اتفاق می افتد، فوبیا بیشتر ترس از قرار گرفتن در یک موقعیت است.

بسیاری از مردم حتی نام این بیماری را هم نشنیده اند. خیلی از روانشناسان فکر می کنند که ترایپوفوبیا ساختگی است و وقتی کسی درباره ی این موضوع مطلبی می خواند و عکسی می بیند، به طور ناخودآگاه این ترس در ذهن او القا می شود. همانطور که شما هنگام دیدن فیلم کمدی با چند نفر دیگر نسبت به زمانی که تنهایی فیلم می بینید بیشتر می خندید، وقتی هم می بینید این همه آدم دچار این بیماری هستند و درباره ی تجربیاتشان چندین صفحه مطلب نوشته اند، به طور ناخودآگاه شما هم دچار ترایپوفوبیا می شوید. بیشتر کسانی که ادعا می کنند به این بیماری مبتلا هستند، می گویند قبل از این که وارد سایت های مربوطه بشوند و نظرات دیگران را بخوانند اصلا خبر نداشتند که این بیماری را داشته اند!

اینترنت هم نقش بسیار زیادی در شیوع ترایپوفوبیا دارد. تعداد مبتلایان به ترایپوفوبیا بعد از ساخته شدن صفحه ی فیسبوک، چندین برابر شده است. ماسای اندروز، کسی که صفحه ی فیسبوک و بسیاری از سایت های ترایپوفوبیا را ساخته است، می گوید نه تنها این بیماری واقعی است بلکه به اندازه ی ترس از ارتفاع و ترس از عنکبوت جدی هم هست!

محرک‌های ترایپوفوبیا

در مورد ترایپوفوبیا هنوز چیزهای زیادی شناخته نشده است. اما محرک‌های رایج این ‌فوبیا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1- سوراخ های روی بذر گیاه نیلوفر آبی

2- لانه‌ی زنبور

3- توت‌فرنگی

4- مرجان

5- فوم فلزی آلومینیومی

6- انار

7- انواع حباب‌ها

8- تخم طالبی

9- پوسته بذر گیاهان

10- شبنم صبحگاهی

11- سوراخ یا برآمدگی روی گوشت

12- چشم حشرات

13- سوراخ‌های موجود در بدن بیمار یا گوشت فاسد

14- پوشش‌های بسته بندی حباب‌دار

15- دانه‌های میوه

16- برخی الگوهای ساختمانی که توسط بشر ساخته شده‌اند

17- حیواناتی از جمله حشرات، دوزیستان، پستانداران و سایر موجوداتی که پوست یا پوشش نقطه نقطه دارند نیز می‌توانند علائم ترایپوفوبیا را در فرد ایجاد کنند.

علائم ترایپوفوبیا

این بیماری اغلب به عنوان "ترس از سوراخ‌ها" توصیف می‌شود؛ اما ممکن است در مورد برآمدگی‌ها یا الگوهای دیگری که از نزدیک در هم قرار گرفته‌اند نیز صدق کند. وقتی افراد مبتلا به ترایپوفوبیا اشیاء محرک را می‌بینند، علائمی مانند ترس شدید، حالت تهوع، خارش، تعریق، لرزش و حتی حملات هراس را تجربه می‌کنند. ترس یکی از علائم رایج است، اما انزجار اغلب به عنوان احساس توصیف ناپذیری که مردم در رابطه با این فوبیا دارند در نظر گرفته می‌شود. ترایپوفوبیا در واقع یک حس بصری و دیداری است. یکی از راه‌های تست این مشکل این است که شخص با دیدن عکس در محیط اینترنت یا حتی به شکل فیزیکی نیز احساس انزجار یا ترس را تجربه می‌کند.

به طور کلی برخی از علائم این بیماری عبارتند از:

1- مورمور شدن

2- احساس نیاز به دفع مدفوع داشتن

3- داشتن احساس ناراحتی شدید

4- ناراحتی‌های بینایی مانند خستگی چشم، انحراف چشم یا وهم و خیال

5- پریشانی

6- احساس خزیدن چیزی روی پوست

7- موارد وحشت‌زدگی

8- تعریق

9- حالت تهوع

10- لرزش بدن

علت ترایپوفوبیا

علت ترس از حفره هنوز برای ما ناشناخته است و تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد. هرچند یافته‌های بسیار محدودی در حد فرضیه در این رابطه وجود دارد که عبارت‌اند از:

علت‌های تکاملی

مطابق یکی از محبوب‌ترین نظریه‌ها، تریپوفوبیا یک واکنش تکاملی به اشیا یا حالت‌هایی است که با بیماری یا خطر همراه است. به عنوان مثال پوست‌های بیمار، انگل و سایر بیماری‌های عفونی ممکن است با چنین سوراخ یا برآمدگی‌هایی همراه باشند. همین امر اثبات‌کننده آن است که این هراس مبنای تکاملی دارد. اغلب آن‌هایی که محرک‌های این فوبیا را می‌بینند، بیشتر از اینکه بترسند، حالت انزجار را تجربه می‌کنند.

تداعی‌کننده حیوانات خطرناک

نظریه دیگر حاکی از آن است که سوراخ‌های گروهی ظاهری مشابه الگوهای پوست در بعضی از حیوانات کشنده و سمی دارند. حیواناتی نظیر مار، تمساح و... . ممکن است مردم از این الگوها به دلیل ارتباطی که در ناخودآگاهشان شکل گرفته است بترسند. برخی تحقیقات انجام شده از این ایده حمایت می‌کنند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ بررسی کرد که چگونه افراد مبتلا به ترایپوفوبیا نسبت به افراد فاقد شرایط به برخی محرک‌ها پاسخ می‌دهند. هنگام مشاهده لانه زنبوری (یکی از محرک‌های ترایپوفیوبیک معمول)، افرادی که ترایپوفوبیا ندارند فوراً به چیزهایی مانند عسل یا زنبور عسل فکر می‌کنند – بدون اینکه به خطر نیش و حمله زنبورهای وحشی بیندیشند.

تداعی‌کننده بیماری‌های عفونی

یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ نشان داد که شرکت‌کنندگان هنگام مشاهده الگوهای سوراخ به یاد عفونت‌های پوستی می‌افتند و به همین علت بسیاری از آن‌ها هنگام مشاهده چنین الگوهایی احساس خارش و مورمور شدن پوست دارند. انزجار یا ترس یک پاسخ تطبیقی تکاملی به تهدیدهای احتمالی است. در بسیاری از موارد، این احساسات به ما کمک می‌کنند تا از خطر در امان بمانیم. در مورد ترایپوفوبیا، محققان معتقدند که ممکن است یک حالت افراطی و اغراق‌آمیز از این پاسخ تطبیقی باشد.

پاسخ به برخی خصوصیات خاص الگوهای بصری

برخی تحقیقات حاکی از آن است که احساس ناراحتی ناشی از مشاهده الگوهای سوراخ یا برجستگی بیشتر به خصوصیات بصری الگوها مربوط می‌شود. یک مطالعه منتشر شده در گزارش‌های روان‌شناختی نشان داد که در حالی که افراد هنگام مشاهده الگوهای ترایپوفیک ناراحتی را تجربه می‌کنند، این احساسات بیشتر مربوط به الگوهای بصری است و در واقع ارتباط چندانی با حیوانات خطرناک ندارد. چنین نتایجی این سؤال را ایجاد می‌کنند که آیا تریپوفیوبیا را اصلاً باید فوبیا دانست یا فقط پاسخ طبیعی به انواع خاصی از محرک‌های بینایی است!

وضعیت روانی مبتلایان

دیده شده افرادی که به ترایپوفوبیا مبتلا هستند بیشتر از سایر افراد احتمال دارد که علائمی از افسردگی و اضطراب هم داشته باشند.

 درمان ترایپوفوبیا

درمان بیماری ترایپوفوبیا زمان‌بر بوده و اطلاعات ما در رابطه با آن ناچیز و مبهم است؛ متأسفانه به همین دلیل ابعاد گسترده‌ای از آن هنوز برای ما ناشناخته است. با این وجود، بسیاری از درمان‌های مورد استفاده برای فوبیای رایج در کاهش علائم ترایپوفوبیا نیز مفید هستند.

مواجهه درمانی

این روش درمانی شامل قرار دادن تدریجی فرد در معرض عامل ترس است. هدف این است که با گذشت زمان، این مواجهه باعث کاهش علائم ترس شود. این روند معمولاً بسیار به تدریج انجام می‌شود. برای مثال ممکن است درمان فرد با تصور عامل ترس شروع شود، سپس از بیمار خواسته شود به دیدن عکس‌هایی از عامل ترس بپردازد و در نهایت با نزدیک شدن به منبع ترس یا حتی لمس منبع اضطراب درمان را به پایان برساند.

درمان شناختی رفتاری

رفتار درمانی شناختی شامل همکاری با یک درمانگر برای تغییر افکار و رفتارهای اساسی است که ممکن است در ترایپوفوبیا نقش داشته باشد. این متد شامل بحث در مورد افکار غیرواقعی، جایگزین کردن این‌ها با ایده‌های واقعی‌تر و سپس ایجاد تغییر در رفتارها است. یکی از دلایلی که افراد علائم فوبیا را تجربه می‌کنند این است که به باور ایشان آن چیز ذاتاً خطرناک یا تهدید کننده است. این امر منجر به بروز افکار منفی به محض مواجهه با منبع ترس در فرد بیمار می‌شود.

تکنیک‌های آرامش بخش

استراتژی‌های مختلف ریلکس کردن نیز می‌تواند برای کاهش احساس انزجار، ترس و اضطراب مفید باشد. تجسم، تنفس عمیق و شل کردن عضلات پیش‌رونده چند راهکاری هستند که می‌توانند مفید واقع شوند. تجسم شامل تصویر یا موقعیت‌های آرامش بخش است. شخص مبتلا به ترایپوفوبی ممکن است هر زمان که با چیزی پوشیده از سوراخ‌های ریز و درشت مواجه شود، سعی کند تا غروب خورشید زیبا یا زمینه‌ای از گل را در ذهن خود مجسم کند.

دارو درمانی

گاهی هم می‌توان از داروهای ضدافسردگی یا ضد اضطراب برای کاهش علائم بیماری بهره برد.