گذرنامه یا پاسپورت یکی از مدارک شناسایی رسمی است که از سوی دولت‌ها برای اتباعشان صادر میشود و با این مدرک کشوری از کشور دیگر مجوز ورود اتباعش به خاک آن کشور را درخواست می کند. اگر کسی بدون پاسپورت یا با پاسپورت شخص دیگری و یا پاسپورت جعلی از کشور خارج شود مجرم شناخته میشود؛ حتی در برخی موارد جرم جعل گذرنامه ممکن است با جرائم دیگری همراه باشد. پاسپورت جزء اسناد رسمی یک کشور است، به همین دلیل نمی‌توان آن را خرید و فروش کرد.
تعریف جرم جعل
جعل در لغت یعنی دگرگون کردن و منقلب نمودن. در قانون تعریفی از جرم جعل وجود ندارد و قانون گذار فقط به مصادیقی از این جرم اشاره نموده است. مصادیقی چون، ساختن نوشته یا سند، ساختن مهر یا امضای افراد، خراشیدن یا تراشیدن، قلم بردن( تغییر و تبدیل حرف ها و کلمات موجود در نوشته، محو کردن، اثبات کردن، سیاه کردن و …
مفهوم حقوقی آن به این صورت میباشد: قلب متقلبانه‌ی حقیقت به زیان دیگری، یا ساختن و یا تغییر دادن نوشته همراه با حیله به قصد جا زدن به عنوان اصل برای استفاده خود یا دیگری است که این عمل به ضرر دیگری است.
به بیان ساده تر جرم جعل جرمی است که در آن جاعل(شخص جعل کننده) نوشته یا نشانه هایی را ایجاد می‌نماید و یا آن را تغییر دهد به صورتی که نوشته یا نشانه ی جدید که او ساخته است برخلاف حقیقت باشد و او بخواهد آن را به عنوان اصل جا بزند و سبب فریب دیگران شود که به واسطه‌ی این فریب به او ضرر وارد گردد. تغییر زمانی جعل است که با قصد فریب دادن شخص همراه باشد و نمی‌توان گفت هر تغییری جعل است.
جعل در اسناد رسمی و اسناد عادی
جعل در اسناد هم می‌تواند به صورت جعل در اسناد عادی باشد و هم به صورت جعل در اسناد رسمی. در توضیح این دو سند باید گفت طبق قانون مدنی سند رسمی سندی است که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی یا نزد سایر مامورین رسمی، در حدود صلاحیت آنها و طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشد. بنابراین برای اینکه سندی رسمی باشد بایستی دارای شرایط پیش بینی شده در قانون باشد یعنی نزد مقامات نام برده و در حدود صلاحیت آن اشخاص تنظیم شده باشد.
سند عادی نیز به اسنادی گفته میشود که در تعریف پیش گفته نمی‌گنجند. اگر جعل در سند رسمی باشد مجازات آن با مجازات جعل در سند عادی فرق می‌کن.
طبق قانون مجازات اسلامی مجازات جرم جعل در اسناد رسمی مطابق ماده ۵۳۳ عبارت است از: (اشخاصی که کارمند یا مسئول دولتی نیستند هرگاه مرتکب یکی از جرایم مذکور در ماده ۵۳۲ شوند علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا سه سال یا سه تا هجده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌گردند.) و همچنین مجازات جرم جعل در اسناد عادی مطابق با ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی از این قرار است: (هرکس در اسناد یا نوشته های غیر رسمی جعل یا تزویر کند یا با علم به جعل و تزویر آنها را مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا دو سال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.)
جرم جعل در قانون مجازات اسلامی
ماده ۵۲۳
جعل و تزویر عبارتند از: ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن‌یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر یا بکار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب.
ماده ۵۲۴
هر کس احکام یا امضاء یا مهر یا فرمان یا دستخط مقام رهبری و یا روسای سه قوه را به اعتبار مقام آنان جعل کند یا با علم به جعل یا‌تزویر استعمال نماید به حبس از سه تا پانزده سال محکوم خواهد شد.
ماده ۵۲۵
هر کس یکی از اشیای ذیل را جعل کند یا به علم به جعل یا تزویر استعمال کند یا داخل کشور نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به‌حبس از یک تا ده سال محکوم خواهد شد:
۱ - احکام یا امضاء یا مهر یا دستخط معاون اول رئیس جمهور یا وزراء یا مهر یا امضای اعضای شورای نگهبان یا نمایندگان مجلس شورای‌اسلامی یا مجلس خبرگان یا قضات یا یکی از روسا یا کارمندان و مسوولین دولتی از حیث مقام رسمی آنان.
۲ - مهر یا تمبر یا علامت یکی از شرکتها یا موسسات یا ادارات دولتی یا نهادهای انقلاب اسلامی.
۳ - احکام دادگاهها یا اسناد یا حواله‌های صادره از خزانه دولتی.
۴ - منگنه یا علامتی که برای تعیین عیار طلا یا نقره بکار می‌رود.
۵ - اسکناس رایج داخلی یا خارجی یا اسناد بانکی نظیر برات‌های قبول شده از طرف بانکها یا چکهای صادره از طرف بانکها و سایر اسناد تعهدآور بانکی.
تبصره - هر کس عمدا و بدون داشتن مستندات و مجوز رسمی داخلی و بین‌المللی و به منظور القاء شبهه در کیفیت تولیدات و خدمات از نام و‌علائم استاندارد ملی یا بین‌المللی استفاده نماید به حداکثر مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد.
ماده ۵۲۶
هر کس اسکناس رایج داخلی یا خارجی یا اسناد بانکی نظیر برات‌های قبول شده از طرف بانکها یا چکهای صادره از طرف بانکها و‌سایر اسناد تعهدآور بانکی و نیز اسناد یا اوراق بهادار یا حواله‌های صادره از خزانه را به قصد اخلال در وضع پولی یا بانکی یا اقتصادی یا بر هم‌زدن نظام و امنیت سیاسی و اجتماعی جعل یا وارد کشور نماید یا با علم به مجعول بودن استفاده کند چنانچه مفسد و محارب شناخته نشود به حبس از پنج تا‌بیست سال محکوم میشود.
ماده ۵۲۷
هر کس مدارک اشتغال به تحصیل یا فارغ‌التحصیلی یا تاییدیه یا ریز نمرات تحصیلی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی‌داخل یا خارج از کشور یا ارزشنامه‌های تحصیلات خارجی را جعل کند یا با علم به جعلی بودن آن را مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت، به‌حبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد.
در صورتی که مرتکب، یکی از کارکنان وزارتخانه‌ها یا سازمانها و موسسات وابسته به دولت یا شهرداریها یا نهادهای انقلاب اسلامی باشد یا به نحوی از انحاء در امر جعل یا استفاده از مدارک و اوراق جعلی شرکت داشته باشد به حداکثر مجازات محکوم میگردد.
ماده ۵۲۸
هر کس مهر یا منگنه یا علامت یکی از ادارات یا موسسات یا نهادهای عمومی غیر دولتی مانند شهرداریها را جعل کند یا با علم به جعل‌استعمال نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
ماده ۵۲۹
هر کس مهر یا منگنه یا علامت یکی از شرکتهای غیر دولتی که مطابق قانون تشکیل شده است یا یکی از تجارتخانه‌ها را جعل کند یا با‌علم به جعل استعمال نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از سه ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
ماده ۵۳۰
هر کس مهر یا تمبر یا علامت ادارات یا شرکتها یا تجارتخانه‌های مذکور در مواد قبل را بدون مجوز بدست‌آورد و به طریقی که به‌حقوق و منافع آنها ضرر وارد آورد استعمال کند یا سبب استعمال آن گردد علاوه بر جبران خسارت وارده به دو ماه تا دو سال حبس محکوم خواهد شد.
ماده ۵۳۱
اشخاصی که مرتکب جرایم مذکور در مواد قبل شده‌اند هر گاه قبل از تعقیب به دولت اطلاع دهند و سایر مرتکبین را در صورت بودن‌معرفی کنند یا بعد از تعقیب وسایل دستگیری آنها را فراهم نمایند حسب مورد در مجازات آنان تخفیف داده میشود و یا از مجازات معاف خواهند‌شد.
ماده ۵۳۲
هر یک از کارمندان و مسوولان دولتی که در اجرای وظیفه خود در احکام و تقریرات و نوشته‌ها و اسناد و سجلات و دفاتر و غیر آنها از‌نوشته‌ها و اوراق رسمی تزویر کند اعم از این که امضاء یا مهری را ساخته یا امضاء یا مهر یا خطوط را تحریف کرده یا کلمه‌ای الحاق کند یا اسامی اشخاص‌را تغییر دهد علاوه بر مجازات‌های اداری و جبران خسارت وارده به حبس از یک تا پنج سال یا به پرداخت شش تا سی میلیون ریال جزای نقدی‌محکوم خواهد شد.
ماده ۵۳۳
اشخاصی که کارمند یا مسوول دولتی نیستند هر گاه مرتکب یکی از جرایم مذکور در ماده قبل شوند علاوه بر جبران خسارت وارده به‌حبس از شش ماه تا سه سال یا سه تا هیجده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.
ماده ۵۳۴
هر یک از کارکنان ادارات دولتی و مراجع قضائی و مامورین بخدمات عمومی که در تحریر نوشته‌ها و قراردادهای راجع به وظایفشان مرتکب جعل و تزویر شوند اعم از اینکه موضوع یا مضمون آن را تغییر دهند یا گفته و نوشته یکی از مقامات رسمی، مهر یا تقریریات یکی از طرفین را تحریف کنند یا امر باطلی را صحیح یا صحیحی را باطل یا چیزی را که بدان اقرار نشده است اقرار شده جلوه دهند علاوه بر مجازات‌های اداری و جبران خسارت وارده به حبس از یک تا پنج سال یا شش تا سی میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.
ماده ۵۳۵
هر کس اوراق مجعول مذکور در مواد (۵۳۲)، (۵۳۳) و (۵۳۴) را با علم به جعل و تزویر مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت‌وارده به حبس از شش ماه تا سه سال یا به سه تا هیجده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
ماده ۵۳۶
هر کس در اسناد یا نوشته‌های غیر رسمی جعل یا تزویر کند یا با علم به جعل و تزویر آنها را مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا دو سال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
ماده ۵۳۷
عکسبرداری از کارت شناسائی، اوراق هویت شخصی و مدارک دولتی و عمومی و سایر مدارک مشابه در صورتی که موجب اشتباه با اصل شود باید ممهور به مهر یا علامتی باشد که نشان دهد آن مدارک رونوشت یا عکس میباشد، در غیر این صورت عمل فوق جعل محسوب میشود و تهیه‌کنندگان اینگونه مدارک و استفاده‌کنندگان از آنها بجای اصلی عالماً عامداً علاوه بر جبران خسارت به حبس از شش ماه تا دو سال و یا به سه تا‌دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.
ماده ۵۳۸
هر کس شخصاً یا توسط دیگری برای معافیت خود یا شخص دیگری از خدمت دولت یا نظام وظیفه یا برای تقدیم به دادگاه گواهی پزشکی به اسم طبیب جعل کند به حبس از شش ماه تا یکسال یا به سه تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
ماده ۵۳۹
هر گاه طبیب تصدیق‌نامه بر خلاف واقع درباره شخصی برای معافیت از خدمت در ادارات رسمی یا نظام وظیفه یا برای تقدیم به مراجع‌قضائی بدهد به حبس از شش ماه تا دو سال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
و هر گاه تصدیق‌نامه مزبور به واسطه اخذ‌مال یا وجهی انجام گرفته علاوه بر استرداد و ضبط آن به عنوان جریمه، به مجازات مقرر برای رشوه‌گیرنده محکوم میگردد.
ماده ۵۴۰
برای سایر تصدیق‌نامه‌های خلاف واقع که موجب ضرر شخص ثالثی باشد یا آن که خسارتی بر خزانه دولت وارد آورد مرتکب علاوه بر‌جبران خسارت وارده به شلاق تا (۷۴) ضربه یا به دویست هزار تا دو میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
ماده ۵۴۱
هر کس به جای داوطلب اصلی هر یک از آزمونها اعم از کنکور ورودی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی، دانشسراها، مراکز تربیت معلم، اعزام دانشجو به خارج از کشور یا امتحانات داخلی و نهایی واحدهای مزبور یا امتحانات دبیرستانها،مدارس راهنمایی و هنرستانها و غیره در جلسه امتحان شرکت نماید حسب مورد مرتکب و داوطلب علاوه بر مجازات اداری و انتظامی به دویست‌هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
ماده ۵۴۲
مجازات شروع به جعل و تزویر در این فصل حداقل مجازات تعیین شده همان مورد خواهد بود.
پاسپورت یا گذرنامه چیست؟
پاسپورت یکی از مدارک شناسایی بین‌المللی رسمی است که از سمت دولت برای شهروندان صادر میشود. به‌واسطه داشتن چنین مدرکی، دولت مربوطه می‌تواند از دیگر کشورها اجازه ورود یا گذر شهروندان خود را به خاک آن کشور بگیرد. پاسپورت در ایران در سه نوع مختلف میباشد.
پاسپورت توریستی
پاسپورتی که شهروندان عادی می‌گیرند و برای اهداف تجارت، توریستی، تحصیلی و… استفاده میشود.
پاسپورت دیپلماتیک یا سیاسی
پاسپورتی که مقامات سطح بالای سیاسی و دیپلمات‌ها دریافت می‌کنند. (سیاست‌هایی که برای این نوع پاسپورت در نظر گرفته میشود، با پاسپورت عادی متفاوت است.)
پاسپورت خدمت
پاسپورتی که کارمندان دولت باهدف کاری دریافت می‌کنند، پاسپورت خدمت است و قوانین مربوط به آن مانند پاسپورت دیپلماتیک است.
برای چه افرادی گذرنامه صادر نمی‌شود؟
- افراد ممنوع الخروج
- افرادی که در خارج از ایران به کارهای خلاف و به دور از اخلاق و قانون می‌پردازند و دارای سوء شهرت و یا دارای سوء پیشینه هستند
- اشخاصی که سفر آنها مطابق با تشخیص مقامات قضایی به صلاح نباشد
جرایم مرتبط با جرم جعل پاسپورت
جرم ورود و خروج غیر قانونی از کشور
این قانون در سال ۱۳۵۱ به تصویب رسیده است که حاوی دو نوع رفتار مجرمانه میباشد که اولی جرم خروج غیر قانونی از کشور توسط فرد متخلف است و رفتار مجرمانه بعدی عبور دادن افراد از کشور توسط دیگران است.
مجازات خروج غیر مجاز : افراد برای خروج از کشور و یا مسافرت به از خارج به ایران باید گذرنامه اخذ نمایند که این سند یک سند رسمی است که طبق تعریف اسناد رسمی، آن را ماموران ذیصلاح دولت جمهوری اسلامی ایران برای مسافرت افراد به خارج یا اقامت آنها در خارج یا مسافرت از خارج به ایران تنظیم می‌نمایند. هر شخصی برای خروج از کشور به صورت قانونی باید گذرنامه اخذ نماید و هیچ‌یک از تبعه نمی‌تواند بدون اخذ گذرنامه از کشور خارج شود و در صورت انجام این کار مجازات میگردد که مجازات آن دو ماه تا شش ماه یا پرداخت جریمه نقدی یا هر دو مجازات است. نکته دیگر در این خصوص این است که حتی شخصی که گذرنامه اخذ نموده نیز باید به صورت قانونی که حکومت تعیین نموده است از کشور خارج شود و خروج از طرق غیر مجاز نیز جرم است.
استفاده از گذرنامه ی مجعول
جرم استفاده از سند مجعول از جمله جرم استفاده از گذرنامه ی مجعول یعنی شخص با استفاده از گذرنامه ی مجعول به جای گذرنامه ی واقعی اقدام به خروج از کشور نماید که مجازات آن در قانون اصلاح بعضی از مواد گذرنامه، حبس تعزیری یک تا سه سال و یا جزا نقدی از پانصد هزار ریال تا سه میلیون ریال است مگر آنکه جرم آنها مشمول قوانینی گردد که مجازات آنها سنگینتر است.
مجازات جرم جعل گذرنامه
طبق بند ۱ ماده ۱۵ اصلاح بعضی مواد گذرنامه: اشخاص ذیل به حبس تعزیری از یک تا سه سال و یا به جزای نقدی پانصد هزار ریال تا سه میلیون ریال محکوم می‌شوند مگر اینکه جرم آنها مشمول قوانینی گردد که مجازات سخت تری معین کرده باشد.
بند۱: هرکس گذرنامه یا جواز اقامت یا جواز عبور را جعل نماید یا با علم به مجعول بودن از آنها استفاده کند یا این قبیل اوراق مجعوله را برای دیگری تحصیل نماید.
همانطور که از ماده مذکور معین گردید مجازات وی یک تا سه سال و یا به جزای نقدی پانصد هزار ریال تا سه میلیون ریال است.
دیدگاه