نیم کره های چپ و راست مغز انسان
همانطور که می دانید مغز یکی از اندام های پیچیده و فعال بدن است. این بخش از بدن دارای بیش از ۱۰۰ میلیارد نورون یا سلول مغزی است و وزن آن حدود ۱.۴ کیلوگرم است.
این اندام دو درصد از وزن انسان را به خود اختصاص داده اما ۲۰ درصد از انرژی بدن را مورد استفاده قرار می دهد. نیمکره چپ و راست مغز به وسیله تعداد زیادی از تارهای عصبی به هم وصل شده اند. در یک مغز سالم، دو قسمت به خوبی با هم ارتباط دارند.
هر چند لازم نیست این دو نیکره به طور مداوم با هم ارتباط داشته باشد. اگر فردی دچار آسیب شود و دو نیمکره مغزش از هم جدا گردد باز هم می تواند کارهای خود را به طور طبیعی انجام دهد.
بطور کلی نیمکره چپ مغز شما قسمت راست بدن و نیمکره راست، قسمت چپ بدن شما را کنترل میکند. اما کنترل بینایی اندکی تفاوت دارد. عصبهای قسمت چپ هر دو چشم به نیمکره چپ و عصبهای قسمت راست هر دو چشم به نیمکره راست متصل میشوند.
عملکرد و ویژگیهای نیمکرههای چپ و راست مغز انسان
هرچند که با توجه به دستاوردها و تحقیقات دانشمندان اکنون میدانیم که چیزی به نام راستمغز یا چپمغز دیگر وجود ندارد اما با این وجود، ویژگیهای هریک از این دو نیمکره با هم متفاوت است. مثلا:
1. احساسات
در انسان و سایر پستانداران، نیمکره راست مغز مسئول مدیریت احساسات است. احساسات هر فرد از سوی نیمکره راست درک و ابراز میشود.
2. زبان
نیمکره چپ مغز در تولید واژهها و صحبت کردن فعالتر است. در بیشتر افراد، دو بخش اصلی زبانی یعنی ناحیهی ورنیکه و بروکا در نیمکره چپ مغزشان قرار دارد.
3. زبان علامت و اشاره
زبانهای مبتنی بر تصویر و بصری نیز در سمت چپ مغز قرار دارند. افراد ناشنوا با تماشای زبان اشاره، از فعالیتهای سمت چپ مغزشان برای درک مفهوم بهره میگیرند.
4. راستدستی یا چپدستی
افراد چپدست و راستدست از قسمت چپ و راست مغزشان به شیوهای متفاوت از هم بهره میبرند. برای مثال، فردی چپدست برای انجام امور دستی و عملی خود از سمت راست مغز استفاده میکند و فرد راستدست از قسمت چپ مغزش.
راستدست بودن یا چپدست بودن امری ذاتی و مادرزادی است و حتی زمانیکه نوزاد در رحم مادرش، اوقات میگذراند نیز این موضوع قابل شناسایی است. مثلا در ۱۵ هفتگی، نوزادان شروع به مکیدن انگشت دستان سمت چپ یا راست خود میکنند. این موضوع میتواند تکلیف راست یا چپ دست بودن آنها را مشخص کند.
5. توجه
نیمکره چپ و راست مغز به موضوعات متفاوتی توجه میکنند. نیمکره سمت چپ بیشتر جلب موضوعاتی میشود که به دنیای درونی فرد مرتبط هستند و نیمکره سمت راست بیشتر درگیر مسائل دنیای خارجی میشود. مطالعات نشان میدهد که مردان و زنان از نظر عملکرد نیمکرههای مغزی مشابه هم عمل میکنند و هیچگونه تفاوتی میانشان وجود ندارد.
قسمتی از مغز که برای هر فعالیت مورد استفاده قرار میگیرد، در افراد گوناگون شبیه هم نیست. بهکارگیری نواحی مختلف مغزی برای انجام امور متنوع تا حدی در گروی راستدست یا چپدست بودن افراد است. مطالعهای در سال ۲۰۱۴ نشان داد که مرکز یادگیری و کنترل زبان در ۹۹ درصد از افرادِ راستدست، در سمت چپ مغزشان بود و این موضوع دربارهی ۷۰ درصد از چپدستان نیز صادق بود.
نیمکرهی چپ در مقابل نیمکرهی راست
تسلط نیمکرههای مغزی در مغز هر فرد با دیگری متفاوت است. علم هنوز راه درازی برای دستیابی به اطلاعاتی کامل و جامع در این باره دارد.
باور رایج این است که برخی افراد راستمغز هستند و برخی دیگر چپمغز و همین داستان است که شخصیت، افکار و رفتار هر فرد را میسازد. از آنجا که بعضی اشخاص راستدست هستند و برخی دیگر چپدست، چنین ایدهای برای مغز آدمی نیز قوت گرفته است. گفته میشود که افراد چپمغز چنین هستند:
• تحلیلگر
• منطقی
• جزئینگر و حقیقتگرا
• محاسبهگر
• مایل به فکر کردن در قالب کلمات
افراد راستمغز نیز بیشتر دارای این ویژگیها هستند:
• خلاق
• آزاداندیش
• دارای نگاهی کلان به موضوعات
• شهودی
• مایل به اندیشیدن در قالب تصاویر (بیشتر بصری هستند)
تحقیقات ثابت میکند که آنچه دربارهی راستمغز و چپ بودن گفته میشود، صحت ندارد. در مطالعهای در سال ۲۰۱۳، تصاویر سهبعدی مغز هزار نفر مورد بررسی قرار گرفت و با استفاده از اسکنر MRI، میزان فعالیت هردو نیمکره اندازهگیری شد. نتایج نشان میداد که هر انسان، از هردو نیمکره مغزی خود بهره میبرد و بخشی بر دیگری غالب نیست.
با این وجود، فعالیت مغزی افراد بنا به کاری که مشغول انجامش هستند، متفاوت خواهد بود یعنی گاهی از نیمکره چپ و گاهی نیز از نیمکره راست استفاده میشود. مثلا مرکز زبان در نیمکرهی چپ مغز قرار دارد درحالیکه احساسات و ارتباطات غیرکلامی مربوط به نیمکره راست مغز هستند.
نتیجه گیری:
نظریه راست یا چپ مغز بودن افراد توسط تحقیقات علمی پشتیبانی نشده است. برخی از افراد ممکن است این نظریه ها را با استعدادهای طبیعی خود همتراز و هماهنگ بدانند. با اینحال نمی توان تنها بر روی گفته ها تکیه کرد. باور شخصیت راست یا چپ مغز بودن ممکن است سال ها در میان افراد رواج داشته باشد زیرا در واقعیت فعالیت مغز متقارن نیست و از فردی به فرد دیگر متغیر است.
بیشتر بخوانید:
دیدگاه