امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 278090
۱۵۱۴۴
۶
۱
نسخه چاپی

تفسیر عمیق آیه ی رب ادخلنی ... و ارتباط آن با خداوند و انسان

جهت گیری این آیه بسیار روشن است. این دعا یکی از مهم ترین و راهبردی ترین خواسته های ما از خداوند می تواند باشد.

تفسیر عمیق آیه ی رب ادخلنی ... و ارتباط آن با خداوند و انسان

تفاسیر مختلف از آیه ی رب ادخلنی ...

وَ قُل رَّبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَل لِّي مِن لَّدُنكَ سُلْطَانًا نَّصِيرًا

حزب : 58    جزء : پانزدهم    سوره : اسراء     آیه:80

رمزی که خداوند در آیه 80 سوره اسراء بیان می کند بسیار زیبا و شگفت است آنجا که می فرماید وَ قُل رَّبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَل لِّي مِن لَّدُنكَ سُلْطَانًا نَّصِيرًا / و بگو بارالها مرا از دروازه صدق و شرافت به هر کار داخل گردان و به قدم صدق و راستی از هر کار بیرون آور و از جانب خویش مرا بصیرت و حجتی روشن عطا فرما.

جهت گیری  این آیه بسیار روشن است. این دعا یکی از مهم ترین و راهبردی ترین خواست های ما از خداوند می تواند باشد.

خداوند در این آیه به ما یاد می دهد که بالاترین درخواست ها را از او داشته باشیم که: "چون که صد آمد نود هم پیش ماست." اگر ما به مقام صدق برسیم و ورود و خروج ما در کارها به قدم صدق و راستی  باشد در آن صورت نمازهای ما هم در همان مقام صدق قرار خواهد گرفت. از زاویه ای دیگر هم می توان گفت همین روایات و آیات نشانه پذیرش نمازهای ما را هم در نزد پروردگار معلوم می سازد.

اگر کسی در زندگی خود نگاه می کند و دروغی نمی بیند که به خود و دیگران گفته باشد جستجو می کند و نمی بیند  به امانتی – امانت در مفهوم گسترده آن – خیانت کرده باشد باید شادمان باشد که زمینه پذیرش نمازهایش نزد پروردگار را فراهم ساخته است.

در زیر نمونه ی برخی تفاسیر معتبر را در باره ی اسن آیه ی شریفه می آوریم

برگزیده تفسیر المیزان

(و قل رب ادخلنی مدخل صدق و اخرجنی مخرج صدق و اجعل لی من لدنک سلطانا نصیرا): (و بگو پروردگارا مرا به قدمی صادق وارد و با قدمی صادق خارج نما و به من از جانب خود حجتی روشن عطا کن که مرا همواره یاری کند)، آیه خطاب به رسولخداست که به آن حضرت تعلیم می دهد که چه امری را از خدا بخواهد.

(مدخل ) یعنی داخل کردن و (مخرج ) یعنی خارج کردن و (دخول و خروج به صدق )یعنی همه آمد و رفتنها مطابق با صدق بوده و ظاهر و باطن با هم یکسان باشد و صدق درتمامی اعمال ایشان جریان داشته باشد که این مقام صدیقین است ، یعنی خدایا امور مراچنان سرپرستی کن که همه اعمالم مطابق صدق باشد، همچنانکه اعمال صدیقین راسرپرستی می کنی .

و آنگاه در آخر می فرماید:

برای من از جانب خود تسلطی یاری شده قرار بده ، یعنی مرا یاری کن که در تمامی امور مهمه و اساسی مغلوب نشوم و در دعوت مردم به جانب دین تو شکست نخورم و حجتهای باطل آنها مرا سرکوب نکند و باوسوسه شیطان گمراه نشوم ، لذا در این آیه خداوند به رسولش فرمان می دهد که از اوبخواهد وی را در همه امورش سرپرستی کند و از ناحیه خود غلبه و سلطه ای به او ببخشدکه همواره یاور او باشد و در نتیجه هرگز از حق منحرف نگشته و به سوی باطل متمایل نگردد.

برگزیده تفسیر اثنی عشری

وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً (80)

وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ‌: و بگو پروردگارا داخل کن مرا در آن کار که مرا فرستادى از اداء شریعت و تبلیغ رسالت به راستى. وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ‌: و بیرون آور مرا از عهده آن به راستى، یا پروردگارا داخل کن مرا در هر کارى به راستى و بیرون آر به راستى. یا داخل فرما مرا در قبر به راستى و بیرون آر به راستى.

على بن ابراهیم قمّى‌ «1» قدس اللّه سره فرموده: نزول آیه در فتح مکه، وقتى که حضرت پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم خواست وارد مکه شود. ابو الفتوح رازى قدس اللّه سره روایت نموده‌ «2» از حضرت صادق از اجداد گرامش علیهم السّلام که: پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم وقت دخول غار این آیه خواند.

نکته: گرچه دخول و خروج، فعل بنده باشد، لکن اضافه به حق تعالى به اعتبار درخواست بنده است لطفى را که نزدیک کند او را به خیر دنیا و آخرت.

وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً: و قرار ده براى من از جانب خود حجتى یارى کننده، یا برهانى قاهر بر اعداء دین، یا عزت و شوکتى که نصرت‌دهد اسلام را. عیاشى‌ «1» از زید بن على علیه السّلام روایت نموده که مراد شمشیر است.

ابن شهرآشوب‌ از کتاب ابى بکر شیرازى از ابن عباس نقل نموده در این آیه شریفه که خداى تعالى دعاى پیغمبر را مستجاب و عطا فرمود او را حضرت على بن ابى طالب، سلطانى که یارى کند آن سرور را بر دشمنان.

تذکره: صافى‌ از محاسن از حضرت صادق علیه السّلام روایت نموده:
هرگاه ورود در مکانى را بترسى، بخوان آیه‌ (قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ ...) و اگر ببینى کسى را که بترسى، آیة الکرسى را بخوان

برگزیده تفسیر اطیب البیان

قُل‌ رَب‌ِّ أَدخِلنِی‌ مُدخَل‌َ صِدق‌ٍ وَ أَخرِجنِی‌ مُخرَج‌َ صِدق‌ٍ وَ اجعَل‌ لِی‌ مِن‌ لَدُنک‌َ سُلطاناً نَصِیراً (80)

و بگو پروردگار ‌من‌ داخل‌ فرما مرا ‌در‌ مدخل‌ محل‌ دخول‌ صدق‌ و خارج‌فرما مرا ‌در‌ محل‌ خروج‌ صدق‌ و قرار ده‌ مرا ‌از‌ جانب‌ ‌خود‌ سلطه‌ و قدرتی‌ و ناصر و معینی‌ وَ قُل‌ رَب‌ِّ أَدخِلنِی‌ مُدخَل‌َ صِدق‌ٍ وَ أَخرِجنِی‌ مُخرَج‌َ صِدق‌ٍ بعضی‌ گفتند مراد دخول‌ ‌در‌ مکه‌ معظمه‌ ‌برای‌ فتح‌ و خروج‌ ‌از‌ مکه‌ ‌با‌ عزت‌ ‌هر‌ چه‌ تمامتر .

بعضی‌ گفتند دخول‌ ‌در‌ مدینه‌ ‌در‌ هجرت‌ و خروج‌ ‌از‌ مدینه‌ ‌برای‌ فتح‌ مکه‌ بعضی‌ گفتند دخول‌ ‌در‌ قبر و خروج‌ ‌از‌ قبر یوم البعث‌ لکن‌ ظاهر اطلاق‌ آیه شریفه‌ اینکه‌ ‌در‌ ‌هر‌ امری‌ ‌از‌ امور دنیوی‌ و اخروی‌ و دینی‌ ‌که‌ اراده‌ کردم‌ ‌از‌ طریق‌ صحیح‌ و مقدمات‌ منتجه‌ وارد شوم‌ و توفیق‌ انجام‌ ‌آن‌ امر ‌را‌ کاملا و صحیحا و تاما انجام‌ دهم‌ و باتمام‌ برسانم‌ و بیرون‌ روم‌ وَ اجعَل‌ لِی‌ و قرار ده‌ مرا مِن‌ لَدُنک‌َ ‌از‌ جانب‌ تو سُلطاناً قوة و قدرت‌ و سلطه‌ و قهر و غلبه‌ ‌بر‌ اعداء دین‌ ‌از‌ کفار و مشرکین‌ و معاندین‌ نصیرا نصرت‌ دین‌ و نصرت‌ مسلمین‌ و مؤمنین‌ بلکه‌ نصرت‌ الهی‌ چنانچه‌ میفرماید إِن‌ تَنصُرُوا اللّه‌َ یَنصُرکُم‌ وَ یُثَبِّت‌ أَقدامَکُم‌ محمّد صلّی‌ اللّه‌ ‌علیه‌ و اله‌ آیه 8 و نصرت‌ ‌خدا‌ نصرت‌ دین‌ ‌خدا‌ و ‌رسول‌ و خلفاء الهی‌ و مؤمنین‌ ‌است‌.

برگزیده تفسیر نمونه

(آیه 80)- این آیه به یکی از دستورات اصولی اسلام که از روح ایمان و توحید، سر چشمه می‌گیرد اشاره کرده، می‌گوید: «و بگو: پروردگارا! مرا (در هر کار) با صداقت وارد کن، و با صداقت خارج ساز» (وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ).

هیچ کار فردی و اجتماعی را جز با صدق و راستی آغاز نکنم، همچنین هیچ برنامه‌ای را جز به راستی پایان ندهم، راستی و صداقت و درستی و امانت، خط اصلی من در همه کارها باشد و آغاز و انجام همه چیز با آن صورت گیرد.

در حقیقت رمز اصلی پیروزی در همین جا نهفته شده است و راه و روش انبیا و اولیای الهی همین بوده که فکر، گفتار و اعمالشان از هر گونه غش و تقلب و خدعه و نیرنگ و هر چه بر خلاف صدق و راستی است پاک بود.

در پایان آیه به دومین اصل- که از یک نظر میوه درخت توحید، و از نظر دیگر نتیجه ورود و خروج صادقانه در کارهاست- اشاره شده است: «و خداوندا! برای من از سوی خودت سلطان و یاوری قرار ده» (وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً).

برگزیده تفسیر احسن الحدیث

وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اِجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطٰاناً نَصِیراً اگر اطلاق آیه را در نظر بگیریم معنایش چنین مى شود: بگو پروردگارا مرا به هر کار به طور راست و حق داخل و خارج کن، و براى من تسلطى و درکى و بینشى بده که یاور و کمک من باشد .

به عبارت دیگر آن حضرت از خدا بخواهد که توفیق دهد هر کارى را به طور حق شروع کند و انجام دهد، در اینصورت مراد از سلطان، درک و ایمانى است که در کارها به انسان مدد مى کند، به نظر بعضى مراد داخل شدن به مدینه بعد از هجرت و خارج شدن از آن براى فتح مکه است، به قول دیگر داخل شدن به قبر و خارج شدن از آن در قیامت است ولى این گفته ها دلیلى ندارد این آیه در نوبت خود یک جهت دهى مخصوص در همۀ کارها براى همه مردم است .

برگزیده تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن

وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ پس ازآنکه به رسولش امر مى فرماید که در شب نافله بجا آور که بزودى پروردگار تو مقام پسندیده به تو کرامت مى نماید و باجماع مفسرین مقصود از مقام محمود مقام شفاعت است که در قیامت لواء حمد بدست مى گیرد و در مقام شفاعت امّت برمى آید .

در این آیه مى فرماید خداى خود را بخوان و بگو که پروردگار من مرا داخل گردان در جایگاه صدق و راستى و درستى و بیرون آور مرا خارج گردانیدن صدق شاید مقصود از دخول صدق و خروج صدق دخول در مرتبه نبوت و خروج از آنکه بطور صدق و راستى از عهده رسالت برآیم و نیز بتوانم امر رسالت را باتمام رسانم .

از امام جعفر صادق(ع)چنین روایت شده که رسول این دعا را در وقت دخول در غار نمود که خدایا مرا از غار بیرون آور و باز به مکه برگردان وَ اِجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطٰاناً نَصِیراً و براى من حجتى قرار بده که به آن بتوانم بر کفار و مشرکین غالب گردم و بر آنها اتمام حجت بنمایم .

برگزیده تفسیر نور

وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً «80»

و بگو: پروردگارا! مرا با ورودى نیکو و صادقانه وارد (کارها) کن و با خروجى نیکو بیرون آر و براى من از پیش خودت سلطه و برهانى نیرومند قرار ده.

نکته ها

صدق، بهترین وصف و حالت یک کار و یک شخص در آغاز و انجام آن است. چه بسا کارهایى که آغاز غیر صادقانه دارد و با قصد ریا، سمعه، فریب، برترى‌جویى و مانند آن شروع مى‌شود، یا آغازى صادقانه دارد، ولى پایانى آمیخته به غرور، عُجب، منّت، حبط و سوءعاقب پیدا مى‌کند و برکات آن محو مى‌شود. رمز شکست بسیارى از حرکت‌ها، نبود صداقت در آنها و قطع امداد الهى از آن است.

امام صادق علیه السلام مى‌فرماید: هرگاه براى ورود به کارى، ترس و وحشت داشتى این آیه را بخوان و اقدام کن.

انسان به جایى مى‌رسد که از «صدیقین» مى‌شود، هرچه مى‌گوید عمل مى‌کند و هرچه را عمل مى‌کند، مى‌گوید . قلب و زبان و عملش یکى مى‌شود.

از مصادیق «سلطان نصیر»، مى‌توان داشتن جانشینى لایق، یارى باوفا و وزیرى دلسوز و کاردان را برشمرد.

پیام ها

1- خواسته‌هاى خود را در برابر خداوند به زبان بیاوریم. «وَ قُلْ رَبِّ»

2- دعایى که همراه با نماز و بعد از آن باشد، اثر بیشترى دارد. أَقِمِ الصَّلاةَ ... فَتَهَجَّدْ ... وَ قُلْ رَبِ‌ ...

3- دعا کردن را هم باید از خدا آموخت که چگونه بخوانیم وچه بخواهیم. وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی‌ ...

4- یکى از اصول مدیریّت، آینده‌نگرى و دوراندیشى است. «أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ»

5- مهم‌تر از آغاز نیک، پایان و فرجام خوب است. نباید به آغاز شیرین دلخوش‌بود، بلکه باید از خطر بدعاقبتى به خدا پناه برد. «أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ»

6- رهبرى یک نهضت جهانى که شروع و پایانش صادقانه و بى‌انحراف باشد،بدون دعا و استمداد از خدا و دریافت امداد الهى ممکن نیست. «رَبِ‌ أَخْرِجْنِی»

7- همه‌ى امور به دست خداست و باید از او مدد خواست‌ «أَدْخِلْنِی‌ أَخْرِجْنِی‌ اجْعَلْ»

8- کسب قدرت براى اهداف مقدّس ارزش دارد. «وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً»

9- مؤمن، نصرت و امداد را تنها از خدا مى‌طلبد. «مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً»

برگزیده تفسیر کاشف

وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ خداوند به پیامبرش دستور داد که با این دعا او را بخواند صدق مدخل و مخرج کنایه از حق و اخلاص در عقیده، نیّت، کارها و تمام حرکات و سکنات است تردیدى وجود ندارد که هرکس به حق مسلّح شود و تنها براى خدا اخلاص ورزد، خداوند او را با سخن پایدار، ثابت قدم نگه مى دارد و در دل هاى پاک و پاکیزه جایش مى دهد .

وَ اِجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطٰاناً نَصِیراً کدامین نصرت و سلطنت بالاتر از آن است که نام پیامبر صلّى اللّه علیه و آله هم زمان با نام خدا، پنج بار در شبانه روز هنگام اذان و نیز در هر نماز واجب و مستحب برده مى شود؟ و کدامین نیرو و قداست بزرگ تر از این نیرو و قداستى است که خداوند آن را به سخنان محمّد صلّى اللّه علیه و آله بخشیده، زیرا فرموده است: «آنچه را پیامبر براى شما آورد بگیرید و از آنچه شما را نهى کرد خوددارى کنید»

  • منبع
  • تدبر
  • شبستان

۱ دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید