وصیت‌نامه چیست؟
وصیت‌نامه سندی است قانونی که به موجب آن موصی، یعنی شخص وصیت کننده می تواند برای یک سوم از اموال خود تعیین تکلیف کند یا شخص یا اشخاصی را برای اداره یک سوم از اموال خود یا اداره امور فرزند صغیر خود قرار دهد، چنین شخصی که برای اداره یک سوم از اموال موصی یا فرزند صغیر او تعیین می گردد، وصی نام دارد.
انواع وصیت نامه
مطابق ماده ۲۷۶ از قوانین امور حسبی وصیت نامه به انواع خودنوشت، رسمی و سری تقسیم‌بندی می‌شود.
وصیت نامه رسمی: وصیتی است که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌گردد.
وصیت نامه سری: این نوع وصیت‌نامه در دفترخانه اسناد رسمی باقی می‌ماند که این اقدام تحت عنوان امانت است و موصی هر زمان که بخواهد میتواند آن را مسترد دارد.
وصیت نامه عادی یا خودنوشت: وصیتی است که به صورت خودنوشت و به خط خود موصی میباشد و نزد دفاتر اسناد رسمی تهیه و تنظیم نشده است به همین دلیل احتمال تغییر و تحریف در آن وجود دارد. نافذ بودن این نوع از وصیت منوط به این امر است که وراث بر آن مهر تأیید بزنند.
انواع وصیت نامه در حقوق ایران
مطابق ماده ۸۲۵ قانون مدنی ایران وصیت به دو نوع تقسیم می شود: وصیت تملیکی و وصیت عهدی.
ماده ۸۲۶ نیز به تعریف این دو نوع وصیت پرداخته است براین اساس: «وصیت تملیکی عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجانا تملیک کند.
وصیت عهدی عبارت است از اینکه شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مأمور می نماید.»
شخصی که وصیت می کند موصی ،شخص یا اشخاصی که وصیت تملیکی به نفع آنان است موصی‌له، موردی که نسبت به آن وصیت صورت گرفته موصی به و کسی که به موجب وصیت عهدی مأمور انجام امور مربوط به یک سوم مال موصی یا فرزند صغیر او شده، وصی نام دارد.
تنفیذ وصیت نامه
تنفیذ به معنی امضا ، تأیید و اجازه می باشد؛ مانند تنفیذ معامله فضولی یا تنفیذ وصیت نامه.
قانون، وصیت را تا یک سوم اموال بعد از فوت فرد صحیح می داند، اما مازاد بر آن یعنی اضافه بر یک سوم اموال، وصیت در صورتی صحیح است که ورثه آن را تنفیذ یا تایید کند.
تنفیذ وصیت نامه به معنای تایید، امضا یا اجازه می باشد یعنی در صورتی که شخصی فوت کرده باشد و برای همه اموال خود وصیت کند مانند این که وصیت کند همه اموالش را به خیریه ببخشد یا بخشی از اموال را به یکی از افراد ذی نفع بدهد، در صورتی که سایرین اعتراض داشته باشند میتوانند نسبت به وصیت نامه اعتراض کرده و یا درخواست تنفیذ وصیت نامه دهند.
قانون برای یک سوم اموال اجازه می‌دهد که به وصیت موصی عمل شود و برای باقی اموال در صورتی صحیح است که ورثه نسبت به تنفیذ وصیت نامه اقدام کند. پس به طور کلی می‌توان عنوان کرد، تنفیذ وصیت نامه به معنای تایید ورثه نسبت به انجام وصیت موصی می باشد.
شرایط تنفیذ وصیت نامه رسمی، سری و عادی(خودنوشت)
وصیت نامه رسمی نیاز به تنفیذ ندارد. در وصیت نامه خودنوشت وصیت به خط وصیت کننده نوشته شده است و به امضا و تاریخ می رسد، اما وصیت نامه سری وصیتی است که به خط موصی و یا هر شخص دیگری نوشته و به امضای موصی رسیده پس از تنظیم در اداره ثبت اسناد و یا دفاتر ثبت اسناد رسمی به عنوان امانت سپرده شده است و پس از فوت موصی ورثه می توانند آن را دریافت کنند و حتی خود موصی نیز در زمان حیات میتواند آن را مسترد نماید. در بحث تنفیذ وصیت نامه همانگونه كه عنوان شد در وصیت خود نوشت و سری نیاز به تنفیذ می باشد.
چنانچه وصیت نامه در دفاتر اسناد رسمی و یا اداره ثبت اسناد به ثبت رسیده باشد، به هیچ عنوان قابل خدشه نیست. وصیت نامه رسمی، این حالت را دارد. پس هیچ کدام از وراث نمی توانند نسبت به وصیت نامه رسمی، اعتراض نمایند. در وصیت نامه خود نوشت، و سری حالت اعتراض و تنفیذ برای وراث وجود دارد.
دعوای تنفیذ وصیت نامه
دعوای تنفیذ وصیت نامه عادی باید به طرفیت کلیه وراث و همچنین کسی که برای او وصیت شده است اقامه شود در غیر اینصورت قابلیت استماع را ندارد.
در صورتی که درخواست تنفیذ وصیت نامه و یا اعتراض به وصیت نامه به دادگاه و یا محکمه ارجاع داده شود، تنها در صورتی وصیت نامه قابل اجرا میباشد که ورثه و افراد ذینفع نسبت به تنفیذ وصیت نامه اقدام و اقرار کند. در غیر این صورت دادگاه به هیچ عنوان حق تایید و تنفیذ را نخواهد داشت. اگر حتی ادله اثباتی دیگری برای درستی وصیت نامه عادی هم وجود داشته باشد بدون تنفیذ وصیت نامه توسط افراد ذینفع وصیت نامه قابل تایید نخواهد بود. اما سوالی که پیش می آید، در صورتی که برخی از ورثه نسبت به تنفیذ وصیت نامه اقدام کند و برخی دیگر تایید نکند، تکلیف وصیت نامه و نحوه اجرای آن به چه صورت خواهد بود؟
می‌توان عنوان کرد در صورتی که برخی از افراد اقدام به تنفیذ وصیت نامه کنند تنها برای افرادی که آن را تایید کرده اند قابل اجرا خواهد بود. یعنی فرض کنید موصی در وصیت نامه خود برای دو سوم اموال تکلیف را بیان کرده و یا در حقیقت دو سوم اموال خود را به کسی داده است ، اگر برخی از فرزندان اقدام به تنفیذ وصیت نامه کنند و برخی دیگر نسبت به آن اعتراض داشته باشند، انتقال مال تنها برای افرادی قابل اجراست که اقدام به تنفیذ وصیت نامه کردند و برای سایر فرزندان و یا سایر وراث قابل اجرا نخواهد بود.
دیدگاه