تعریف خود کم‌بینی
خود کم بینی نوعی حالت روانی است که در آن فرد در مورد توانایی‌ها و ارزش‌های خود نامطمئن است.
همه ما احساس عدم کفایت را در زندگی تجربه کردهایم. این حس که برای موقعیتی که در آن هستیم مناسب نیستیم و دیگران بسیار بهتر از ما در زندگی عمل میکنند. تجربه این حس تقریبا برای همه اتفاق می افتد و مسئله ای است عادی؛ اما باید از روزی ترسید که این حس ناخوشایند در شما چون انگلی جای خوش کند.
اینجاست که باید به خود کم بینی و درمان آن دقت کنید. چون این حس بد همه جا و همیشه همراه شما میشود و قدرت حرکت را از شما می‌گیرد. در واقع بسیار طبیعی است که ما آدمها در برخی کارها و موقعیتها احساس ضعف کنیم و افراد دیگر را مناسبتر از خود بیابیم. در این موقعیتها، اگر شما از دلایل ضعف خود آگاه باشید و بپذیرید که دیگرانی هستند که بهتر از شما عمل خواهند کرد، خطری شما را تهدید نمیکند.
این حس عدم کفایت زمانی مشکل ساز است که شما شروع به مقایسه خود با دیگران میکنید و نتیجه این مقایسه همواره برتری دیگران از شما است. یعنی زمانی که احساس خود کم بینی در شما ریشه می‌اندازد.
خود کم بینی یا عقده حقارت حالتی است که در آن فرد عزت نفس ندارد، در مورد خودش شک دارد و دچار عدم قطعیت می‌باشد. احساس می‌کند در حد استانداردها عمل نمیکند و در واقع پایین‌تر از استانداردها می‌باشد. در واقع خود کم بینی یک جور احساس ناکافی بودن است که برخاسته از واقعیت یا خیال می‌باشد. این احساس معمولا به شکل ناخودآگاه حضور دارد و باعث میشود که فرد خود کم بین دست به اقدامات جبرانی و در واقع جبران افراطی بزند. خود کم بینی از افکار منفی نشأت می‌گیرد و مانند یک چرخه معیوب منجر به تشدید افکار منفی میشود.
آلانا بارلیا، روانشناس آمریکایی، میگوید؛ اصطلاح عقده خود کم‌بینی اولین بار به وسیله آلفرد آدلر، پدر و پایه‌گذار علم روانشناسی فردی، عنوان شده است. این اصطلاح درباره افرادی به کار گرفته میشود که احساس عدم کفایت در موقعیت های زندگی در آنها بسیار شدید است. بارلیا میگوید عقده خود کم‌بینی ناشی از تجربیاتی است که فرد در زندگی داشته‌است. به عنوان مثال، یک فرد خود کم‌بین در محیطی رشد یافته که والدین و اطرافیان این احساس مناسب نبودن برای کارها را در فرد تقویت کردهاند.
چنین تجربه هایی در دوران کودکی، بر طرز تفکر و رفتار فرد در بزرگسالی اثر مستقیم دارد. این تاثیر مستقیم به این دلیل است که چنین تجربههایی ناخودآگاه هستند. اگر فردی به این مشکل دچار است، باید راه های درمان خود کم بینی را یاد بگیرد و مطالعه دقیق‌تری روی روان خود داشته باشد.
به طور کلی خود کم‌بینی با این علائم شناسایی می شود:
- انزوای اجتماعی
- ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران
- ترس از قضاوت دیگران
- نگرانی در مورد ظاهر، موفقیت و خصوصیات خود
- یافتن نقص در خود
- نادیده گرفتن توانایی ها و موفقیت های خود
- بزرگ نمایی زندگی و موفقیت های دیگران
- اضطراب عملکرد
- نیاز به توجه افراطی از سوی دیگران
- حساسیت بیش از حد و زود رنج بودن
8 نشانه از خود کم‌بینی
1. شما به تایید مداوم نیاز دارید؟
آیا شما همواره نظر دیگران را درباره کارهایی که انجام داده‌اید, می‌پرسید؟ آیا اگر شما کاری انجام داده‌اید, پس از آن نیاز دارید که درباره آن کار از شما تعریف شود؟
این مسئله می‌تواند ریشه در کودکی و عدم تحسین شما از طرف والدین خود باشد. در مرحله نخست از زندگی, ستایش پدر و مادر از فرزندان می‌تواند عزت نفس را افزایش دهد. اما اگر نادیده گرفته شده‌اید, زمانی که بزرگتر می‌شوید, به دنبال این ستایش از جانب دیگران هستید.
2. آیا شما به طور کلی نسبت به نظرات دیگران حساس هستید؟
آیا زمانی که می‌شنوید دیگران درباره شما صحبت می کنند, ناراحت می‌شوید؟ آیا به طور کلی درباره این که دیگران درباره شما چه فکر میکنند, حساس هستید؟ آیا زمانی که می‌شنوید کسی درباره شما نظری می‌دهد, احساس میکنید که نمی‌توانید از خود دفاع کنید؟ آیا هر چیزی را که برعلیه شما گفته میشود به دل می گیرید و هفته‌ها درباره آن نگران هستید؟
همه ما زمانی که کسی حرف وحشتناکی درباره ما میگوید, کمی ناراحت می‌شویم, که این عادی است. اما اگر شما درباره مسائل جزئی استرس می‌گیرید, می‌تواند نشانه‌ای برای خودکم‌بینی باشد.
3. آیا نیازهای خود را در آخر قرار می دهید؟
اگر دچار خودکم‌بینی باشید, بسیار محتمل است که زمانی که به اولویت‌بندی می‌رسید همواره خود را در آخر قرار دهید. زیرا شما احساس حقارت کرده و خود را مستحق هیچ نمی‌دانید, اهمیت دیگران باید بالاتر از خودتان قرار می‌دهید و این امر برای شما کاملا درست بنظر می رسد.
در هر حال, هرگز فراموش نکنید که در طول زمان, قرار دادن خود در آخر می‌تواند منجر به احساسات رنجش و خشم گردد.
4. آیا حتی نمی‌توانید انتقاد‌های سازنده را بپذیرید؟
همه ما برای بهتر شدن زندگی نیاز داریم تا به انتفادهای دیگران گوش دهیم و در جهت رفع آنها تلاش کنیم, اما اگر کوچکترین انتقاد, شما رابرای هفته‌ها ناامید و ناراحت می‌سازد, پس این به طور قطع نشانه‌ای است که اوضاع خوب نیست.
انتقاد سالم برای هر فردی ضروری است, و هیچ کس نباید مستثنی نیست. اما افرادی وجود دارند که از کوچکترین نصیحتی گریه میکنند یا خجالت زده می‌شوند. در این باره تفکر کنید که شما چگونه به عنوان یک فرد یا همکار رشد خواهید کرد اگر شما هرگز بازخوردی دریافت نکنید؟
5. آیا از چاپلوسی درباره‌تان لذت می‌برید؟
ممکن است شما قادر به دریافت انتقادات سازنده نباشید, اما آیا شما عاشق تعریف هستید. چاپلوسی کردن دیگران موجب می شود که شما به مدت کوتاهی احساس بزرگی کنید, و درباره خود احساس بهتری دارد.
مشکلات, زمانی آغاز می شوند که شما باید بدون دریافت انبوهی از ستایش ها با مسائل کنار آمده و برای پیشرف در کار و موفقیت تلاش کنید.
6. آیا اغلب (کارها) را به تعویق می اندازید؟
آیا شروع پروژه ها و وظایف برای شما سخت است؟ آیا شما کارهایی را که می‌توانید انجام دهید, به فردا موکول میکنید وسپس فردا می‌آید و شما هنوز نمی‌توانید راهی برای انگیزش خود پیدا کنید؟
اگر شما فردی هستید که همواره کارها را به تعویق می‌اندازید, می تواند به این دلیل باشد که شما از این مسئله ترس دارید که هر کاری که انجام دهید به اندازه کافی خوب نخواهد بود, پس چرا خود را حتی با آغاز آن کار به زحمت بیاندازید؟
7. آیا از جامعه فاصله می‌گیرید؟
بیشتر ما به دلایل بسیار متفاوتی از بیرون رفتن و بودن در جامعه نفرت داریم. اما اگر شما در واقع از جامعه کناره گیری میکنید, فکر کنید که چرامایل به بیرون رفتن نیستید.
آیا این بدین دلیل است که شما نمی‌خواهید بشنوید که دیگران درباره شما چه می‌گویند, یا تنها به این خاطر که شما این حقیقت را می‌دانید که به اندازه کافی خوب نیستید؟ آیا شما در این باره نگران هستید که مردم متوجه خواهند شد که شما خوب نیستید, بنابراین شما در منزل می‌مانید پس شما حقیقت را درباره خود نخواهید فهمید؟ در منزل ماندن و بنابراین اجتناب از هرگونه مقایسه‌ای با سایرین, نشانه‌ای از خود کم بینی می‌باشد.
8. آیا شما تقصیرات خود را بر دوش دیگران می‌اندازید؟
با اینکه شما همه چیز را درباره نفاط ضعف خود می‌دانید اما در تقابل با دیگران بسیار سختگیرتر و عیب‌جوتر می‌باشید. همچنین ممکن است برای خارج کزدن خودتان از مرکز توجه مشکات و نقاط ضعف دیگران را بزرگتر جلوه داده و به آن اشاره کنید. به دلیل اینکه در حال حاضر درباره خود احساس خوبی ندارید, اهمیت نمی‌دهید با رفتار شما دیگران درباره خود چه احساسی بدی دارند. و زمانی که دیگران احساس بدی دارند, شما احساس بهتری خواهید داشته.
تفاوت بسیار زیادی میان احساس حقارت و واقعا حقیر بودن, وجود دارد. توجه کنید که استعدادها یا نقاط قوت شما چه چیزهایی هستند وبه جای برجسته کردن ضعف‌هاییتان, بر آنها متمرکز شوید.
ریشه های خود کم‌بینی
وجود حوادث زیر در کودکی می تواند مهمترین دلایل خود کم‌بینی در بزرگسالی باشد.
- نادیده گرفته شدن توسط والدین
- آزار توسط والدین
- فقدان حمایت عاطفی
- نوع تربیت خانواده (انتقاد بیش از حد و انتظارات بالا)
- تبعیض و محرومیت اجتماعی
- تعلق به گروه های اقلیت جامعه
- نقص های جسمی
- عملکرد تحصیلی ضعف
راهکارهای غلبه بر خود کم‌بینی
غلبه بر خود کم بینی غلبه بر عادتی چندین ساله است. بنابراین شاید مقابله با آن برایتان سخت به نظر برسد. بنابراین بهتر است از یک روانشناس کمک بگیرید تا روی عزت نفس و اعتماد به نفس شما کار کند. در کنار کاری که یک روانشناس برای شما می‌کند، راه‌های زیر هم کمک کننده خواهد بود:
- گذشته را فراموش کنید و با خاطراتتان کنار بیایید
- وجود تروما در گذشته و شکست های متعدد می تواند یکی از دلیل بروز احساس حقارت در فرد باشد.
- راهی برای جبران یا رفع نواقص گذشته پیدا کنید و از این حس خلاص شوید.
- با خودتان مهربان باشید
- از خودتان مراقبت کنید. نه تنها ذهن، بلکه روح و بدنتان.
- غذاهای سالم بخورید.
- مدیتیشن کنید.
- کارهایی انجام دهید که دوست دارید و به نیازهایتان توجه کنید.
- به کسانی ارتباط برقرار کنید که به شما حس خوبی می دهند
- آیا در روابط سمی هستید؟ از این روابط خارج شوید.
- برای شکست دادن خود کم بینی باید با کسانی رابطه داشته باشید که باعث می شوند حس خوبی نسبت به خودتان داشته باشید.
- خودتان را تشویق کنید. سعی کنید در طول روز کارهایی را که خوب انجام داده اید پیدا کنید و خودتان را بابت آنها تشویق کنید.
- گاهی اوقات احساس ضعف و خود کم بینی ریشه در واقعیت دارد. اگر واقعا در مسئله‌ای مهارت ندارید، تلاش و تمرین کنید، مهارت را به دست آورید تا اعتماد به نفستان بالا برود.
- اگر فقط در موقعیت‌های خاصی احساس خود کم بینی میکنید، این موقعیتها را پیدا کنید. اگر افراد خاصی هستند که این احساس را در شما به وجود می‌آورند، رابطه‌تان را با آنها تنظیم و مدیریت کنید.
- بدانید همه انسان‌ها ضعف دارند و این فقط شما نیستید که گاهی اوقات کارهایی را بد انجام می‌دهید یا برخی صفات بد دارید. با دقت کردن در زندگی دیگران متوجه نقاط ضعف آنها می‌شوید.
- ظاهر زندگی دیگران را با باطن زندگی خود مقایسه نکنید. شاید این جمله بسیار کلیشه‌ای به نظر بیاید، اما در واقعیت اغلب افراد جوانب منفی زندگی شخصی خود را مخفی میکنند.
دیدگاه