به گزارش حقوق نیوز در بره ای از تاریخ زندگی می کنیم که علیرغم پیشرفت های شگرف انسان در عرصه های مختلف علم و فن‌آوری، از نظر سلامت روانی، افراد جوامع مختلف در هیچ قرنی تا این اندازه دچار بحران نبوده اند. یکی از بحران هایی که که نگرانی هایی را در جامعه بویژه جامعه نظامی کشور برانگیخته اقدام به خودکشی سربازان می باشد.
بنا به گزارش روزنامه شهروند، آمار دقیقی از اقدام به خودکشی سربازان ایرانی وجود ندارد اما اخبار و حوادث یک‌سال گذشته، افزایش این موضوع را نشان می‌دهد هرچند که بیشتر، حوادثی رسانه‌ای می‌شوند که سرباز نه‌تنها به زندگی خود بلکه به زندگی افراد دیگری هم در پادگان پایان می‌دهد. با این همه و بر اساس گزارش شهروند، رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح، معتقد است که این وضع اصلا نگران‌کننده نیست. موسی کمالی در پاسخ به پرسش «شهروند» درباره راهکارهای پیش‌رو برای مقابله با وضع پادگان‌ها می‌گوید: این وضع اصلا نگران‌کننده نیست. من نمی‌توانم بگویم چه کسانی این حوادث را به‌وجود آوردند. شما بیایید زندان تا من دلیل و اعتراف این سربازها را به شما نشان بدهم.
در همین راستا رئیس کنونی کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی که پیش از این دو در دوره‌های پنجم، ششم، هفتم و هشتم نماینده مردم در پارلمان بوده، در گفت‌و‌گو با «شهروند» از لزوم تغییر شرایط کنونی سربازی و همچنین نبود اهتمامی برای توجه به این معضل سخن می‌گوید. «سلمان خدادادی» در این‌باره توضیح می‌دهد: «خدمت سربازی در همه دنیا در یک نقطه مشترک است و در کل دنیا هیچ کشوری پیدا نمی‌شود که جمعیت جوان آن برای دوران مشمولیت آموزش نبیند؛ یعنی این موضوع در همه دنیا مطرح است اما نوع خدمت متفاوت است. ما در مجلس هفتم یک کاری در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی انجام دادیم. آن‌جا بررسی کردیم که در بقیه دنیا خدمت سربازی به چه شکل است. همه کشورها یک آموزش اولیه دارند که از دو ماه شروع می‌شود اما در کمتر کشوری مدت سربازی دو‌سال است و تعداد این کشورها بسیار محدود است؛ کمتر از ۱۲کشور.» رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس دهم ادامه می‌دهد: «در همه دنیا آموزش اولیه صورت می‌گیرد و جوانان آموزش می‌بینند که اگر حالت فوق‌العاده‌ای رخ دهد از کشور خود دفاع کنند ولی در این کشورها نبود کارت پایان خدمت مانع از ارایه هیچ خدمات رفاهی و اجتماعی نمی‌شود.» او با انتقاد از روند کنونی خدمت وظیفه عمومی در ایران می‌گوید: «کشور ما جزو معدود کشورهایی است که از یک سن مشخص جوانان باید سمت خدمت بروند و اگر نروند به‌طور کامل از خدمات اجتماعی محروم می‌شوند. مجلس دو‌سال پیش قانونی تصویب کرد که افراد مشمول، از خدمات اجتماعی و شهروندی محروم نشوند اما اجرا نمی‌شود؛ خدماتی مثل این‌که گواهینامه بدون پایان‌خدمت قابل دریافت باشد. الان این جوانان در پادگان احساس تلف کردن عمر خود را می‌کنند. مشکلات رفاهی پادگان‌ها هم که بسیار زیاد است از غذا تا لباس و .. آن هم در بهترین سن جوانان.» با چنین شرایطی، چرا مجلس گامی برای بهبود این وضع انجام نمی‌دهد؟ خدادادی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «از دوره هفتم مجلس این بحث مطرح است که ما می‌گوییم کاری برای این جوانان متعهد داشته باشیم. کشورهایی که ارتش قوی دارند نیروهای کادر قوی دارند از مشمول به این شکل استفاده نمی‌شود. نیروهای کادر نیروهای نظامی به حساب می‌آیند نه سربازانی که نهایتا دو‌سال در پادگان خواهند بود. خودکشی‌ها و حوادث ناخوشایند این سال‌ها هم از همین شرایط بد خدمت نشات می‌گیرد باید به سمت کادرسازی برویم و فردی را استخدام کنیم که ۳۰سال آموزش ببیند و خدمت کند. اگر این اتفاق نیفتد شاهد این موارد خواهیم بود.» رئیس کمیسیون اجتماعی معتقد است که تعداد زیادی از نمایندگان، نظری مشابه او دارند و در بررسی اعطای گواهینامه بدون کارت‌پایان‌خدمت این مسأله را نشان دادند اما عزم جدی در خارج از مجلس دیده نمی‌شود: «تا جایی که من اطلاع دارم هیچ طرح، لایحه یا برنامه خاصی برای سامان‌دادن به وضع کنونی سربازی در مجلس دهم وجود ندارد. نگرانی دربین نمایندگان وجود دارد ولی روحیه اجرایی در کشور دیده نمی‌شود.»
آنطور که پیش از این علیرضا عبدالله زاده، مشاور معاون رفاه اجتماعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفته، در سال‌های گذشته تحقیقاتی انجام شده که نشان می‌دهد دست‌کم ۵۰درصد دانشجویان تحصیلات تکمیلی در ایران، برای فرار از خدمت روی به ادامه تحصیل آورده‌اند. فارغ از این تحقیقات، به نظر می‌آید دغدغه‌ای به نام سربازی از ۱۷ و ۱۸سالگی ذهن بسیاری از جوانان ایرانی و خانواده‌هایشان را درگیر می‌کند و هر کسی سعی می‌کند به شیوه‌ای این موضوع را برای خود سامان دهد. درباره تلاش‌ها و رفتارهای عجیب برای دریافت معافیت پزشکی در سال‌های گذشته، گزارش‌های زیادی نوشته شده اما همچنان نزدیک به ۲میلیون مشمول در شرایط «فرار از خدمت» به سر می‌برند؛ جوانانی که‌درصد بالایی از آنها، به گفته مشاور معاون رفاه اجتماعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از دهک‌های پایین جامعه هستند. چگونه می‌شود روند کنونی را به لحاظ روانی بهبود بخشید. «ناصر قاسم‌زاده»، روانشناس و مدرس دانشگاه دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «دو نکته وجود دارد یکی این‌که الان سبک تربیتی فرزندان ما؛ چه در کلان‌شهرها و چه در روستاها تغییر کرده است. شرایط رشد و زندگی پیش از این به سمتی بود که افراد می‌توانستند به استقلال برسند و وابستگی به این شیوه وجود نداشت. دربین افرادی که الان وارد دانشگاه‌ها یا پادگان‌ها و پانسیون‌ها می‌شوند همین معضل قابل مشاهده است. خیلی از این افراد در همان ماه‌های اول با فشار ناشی از تنهایی روبه‌رو می‌شوند حالا با این شرایط، وضع سخت پادگان با شرایط خاص خود را اضافه کنید. این برای افرادی که سبک زندگی وابسته‌گونه داشته‌اند یک تنش ایجاد می‌کند و این مخصوص یک طبقه خاص نیست و در همه خانواده‌ها الان تا اندازه‌ای وجود دارد.» این روانشناس ادامه می‌دهد: «با لحاظ کردن این موارد، به‌نظر می‌آید با توجه به نبود آمادگی برای تحمل این شرایط، باید روند تربیتی تغییر یابد و اصلاح شود. دوم این‌که در همین محیط‌های آموزشی روانشناسانی وجود داشته باشند که مشاوره‌های فردی و گروهی موثر داشته باشند. در کشور ما متاسفانه روانشناسی تبدیل به یک امر لوکس شده است و جنبه بازدارندگی و خدمات پیشگیرانه برای بسیاری از مردم اتفاق نمی‌افتد. امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا، خدمات روانشناسی به مردم در زمان‌های مختلف ارایه می‌شود. برای سربازان باید یک جای تنفس گذاشته شود، یکی از اهداف سربازی پخته‌کردن افراد و آماده‌سازی آنها برای ادامه زندگی است.» قاسم‌زاده به آسیب‌های اجتماعی ناشی از دوران سربازی هم اشاره می‌کند: «در کشور ما همیشه یک آمار فرار از خدمت وجود دارد؛ کسانی که خدمت می‌روند و از آن‌جا فرار می‌کنند، در کنار آن بحث خودکشی وجود دارد و آمار نارضایتی از خدمت هم که بسیار بالا است. تبعیض قائل‌شدن بین سربازان هم در قوانین مختلف وجود دارد. در مر حله اول باید افراد برای ورود به خدمت آماده شوند و در مرحله دوم باید غربال‌گری صورت گیرد. برای بسیاری از مشاغل حساس مثل خلبانی و... غربال‌گری و آزمون‌های سلامت روانی سخت‌گیرانه صورت می‌گیرد چرا درباره سربازها که باید اسلحه دست بگیرند چنین کاری صورت نگیرد. در هیچ کشور پیشرویی نمی‌بینیم که جوانان در چنین شرایط سختی به خود رها شوند.» این روانشناس معتقد است که در کنار بهبود روند کنونی، باید خدمات روانشناختی وارد پادگان‌ها شود: «در طول دوره آموزشی حتما باید خدمات روانشناختی وجود داشته باشد. ما یک جامعه چند ده‌هزارنفری روانشناس بیکار داریم که می‌شود از این افراد برای ارایه مشاوره در مقاطع مختلف و بخش‌های مختلف جامعه استفاده کرد. یکی از اهداف دولت باید افزایش سطح رفاه روانی جامعه باشد و نگاه غلط کنونی اصلاح شود. برای همه افراد باید یک غربال‌گری صورت بگیرد و وقتی غربال‌گری صورت گیرد آن‌جا باید سطح‌بندی شود. درست نیست که دست همه اسلحه داده شود، دلیلی ندارد سربازان این همه از شهر محل زندگی خود فاصله داشته باشند. در تمام این مدت هم باید آموزش و مشاوره به همه سربازان صورت بگیرد.»
بازنشر: عاطفه کریمی
دیدگاه