موارد عدم امکان رجوع در عقد هبه
اصل در عقد هبه این است که واهب می تواند پس از انعقاد و تشکیل عقد هبه ، از هبه رجوع کند.البته همانطور که بیان شد رجوع از هبه توسط خود شخص واهب ممکن است و در صورت فوت او یا متهب رجوع ممکن نیست .در موارد زیر واهب حق رجوع از هبه را ندارد:
در صورت تلف شدن عین موهوبه: همانطور که بیان شد رجوع در مواردی ممکن است که مورد معامله باقی باشد،چون در اثر رجوع، متهب باید مال موهوبه را استرداد نماید.
در این باره ماده ۸۰۳ قانون مدنی بیان می دارد: (بعد از قبض، نیز واهب می تواند با بقاء عین موهوبه از هبه رجوع کند…) پس بنابر مفهوم مخالف نص مذکور با تلف عین موهوبه رجوع ممکن نیست.
در صورتی که متهب ، پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد(بند ۱ ماده ۸۰۳ قانون مدنی):
اگر هبه به این اشخاص صورت گیرد، هبه لازم می باشد و نمی توان از آن رجوع نمود. منظور از اولاد ،اولاد اولاد و هر چقدر که پایین تر برود میباشد.پس اگر متهب وراث طبقه اول از هر درجه ای باشند،هبه عقدی لازم بوده و رجوع از آن ممکن نیست.پدر بزرگ و مادر بزرگ خواه پدری یا مادری و همچنین همسر ،مشمول این بند نمی شوند و اگر متهب این اشخاص باشند ،واهب می تواند از هبه رجوع کند.
در صورتی که هبه معوض بوده (هبه با شرط عوض) و عوض هم داده شده باشد(بند ۲ماده ۸۰۳ قانون مدنی):
پس در هبه با شرط عوض با تسلیم و دادن عوض، هبه عقدی لازم می شود و نمی توان از آن رجوع نمود.ولی در صورتی که شرط انجام نگیرد، واهب می تواند از هبه رجوع کند.
در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده باشد(قسمت اول بند ۳ ماده ۸۰۳ قانون مدنی):
اگر متهب مال موهوبه را به دیگری بفروشد یا صلح کند یا هبه نماید ،امکان رجوع از هبه وجود ندارد.لازم به یاد آوری است اگر موهوبه بعد از انتقال آن به دیگری دوباره به مالکیت متهب بر گردد حق رجوع ایجاد نمی شود.چون با خروج اولیه آن از مالکیت متهب،حق رجوع ساقط گردیده است.
در صورتی که عین موهوبه متعلق حق غیر واقع شود(بند ۳ ماده ۸۰۳ قانون مدنی):
در صورتی که موهوبه متعلق حق غیر قرار گیرد خواه قهرا مثل اینکه متهب به واسطه افلاس یا ورشکستگی،محجور یا ممنوع المداخله در اموالش شود،خواه اختیارا مثل اینکه عین موهوبه را به دیگری رهن داده باشد یا حق انتفاع و حق ارتفاق از آن دیگری واگذار گردد،حق رجوع ساقط می گردد.
در صورتی که در عین موهوبه تغییر حاصل شده باشد(بند ۴ ماده ۸۰۳ قانون مدنی):
منظور از تغییر عین موهوبه، دگرگونی صورت عرفی عین موهوبه است نه تغییر ماهیت آن.پس اگر موهوبه شمش طلا باشد و از آن انگشتری یا گردنبند ساخته شود،با این که ماهیت این دو یکی است اما به دلیل تغییر صورت گرفته ،حق رجوع ساقط می شود.
بنابر نظر اقوی تلف قسمتی از موهوبه در صورتی که موجب تغییر اساسی در موهوبه گردد یا سبب شود عین موهوبه از ارزش بیفتد،حق رجوع ساقط می شود و گرنه نسبت به باقیمانده ، واهب حق رجوع دارد.
بعد از فوت واهب یا متهب، رجوع ممکن نیست(ماده۸۰۵ قانون مدنی):
پس اگر بعد از انعقاد و تشکیل هبه، هر یک از طرفین عقد هبه بمیرند،حق رجوع ساقط می شود زیرا رجوع قائم به شخص است و به ارث نمی رسد.
هرگاه داین، طلب خود را به مدیون ببخشد،حق رجوع ندارد(ماده ۸۰۶ قانون مدنی):
هبه دین به شخص مدیون و شخص دیگری غیر از مدیون ممکن است.این هبه از اقسام هبه لازم است و در آن حق رجوع وجود ندارد.
دین به شخص مدیون و شخص دیگری غیر از مدیون ممکن است.این هبه از اقسام هبه لازم است و در آن حق رجوع وجود ندارد.
اگر کسی مالی را به عنوان صدقه به دیگری بدهد حق رجوع ندارد(ماده ۸۰۷ قانون مدنی)
دیدگاه