یک نقشه‌ی سراسری آسمان برای شروع کار مناسب است. این نقشه مانند گردونه ی آسمان است. نقشه‌ی آسمان شب مانند نقشه‌ی جهان می‌ماند و صورفلکی‌ها نیز معادل کشورهای آن هستند؛ پس اگر نمی دانید مثلاً ژاپن یا انگلیس کجا هستند٬ باید نقشه‌ی جهان را یاد بگیرید. اما گاهی اوقات ممکن است که به دنبال یک خیابان خاص در یکی از شهرهای انگلیس بگردید. بنابراین فقط یافتن کشور انگلیس کافی نخواهد بود.
بنابراین اگر قصد رصد با تلسکوپ را دارید٬ نفشه‌ی کلی آسمان کافی نیست و باید یک اطلس ستاره‌ای با جزییات و بزرگ‌نمایی بیشتر به همراه داشته باشید. زیرا با این نقشه می‌توانید نقات دلخواه خود را در آسمان بیابید.
رصدگران جدی آسمان معمولاً از «اطلس آسمان ۲۰۰۰.۰ » نوشته‌ی تریتون و سینوت استفاده می‌کنند. این اطلس شامل 26 نقشه‌ی بزرگ از کره‌ی سماوی است و موقعیت 81 هزار ستاره (تا قدر ۸/۵) به همراه ۲۷۰۰ جرم سماوی دیگر در آن آمده است. نقشه‌هایی از این دست ممکن است در نگاه نخست خیلی پیچیده به نظر بیایند. اما لحظه‌ای درنگ کنید و با دقت به نقشه نگاهی بیاندازید. سعی کنید ستاره‌های پرنوتر را بیابید. اشکال و طرح‌هایی که در این اطلس می‌بینید بسیار شبیه به نقشه‌ی آسمانی است که برای رصد با چشم برهنه طراحی شده است.
جهت‌یابی و فاصله‌ها
برای مثال فرض کنید که صورت‌فلکی جوزا یا دوپیکر را بلدید؛ همان صورت‌فلکی که اگر ستاره‌هاشان را به یکدیگر وصل کنید شبیه به دو پیکری می‌شوند که دست یکدیگر را گرفته‌اند. اکنون ستاره‌های جوزا را در نقشه‌ی شماره 5 اطلس 2000 ببینید. در این نقشه همان‌صورت‌فلکی را می‌بینید اما با جزئیات و بزرگ‌نمایی بیشتر که ممکن است بسیار برای‌تان پیچیده باشد. برخی از رصدگران برای این‌که نقشه‌های این اطلس را به نقشه‌های «آسمان با چشم برهنه» شبیه کنند٬ صورت‌فلکی را با مداد روی نقشه‌ی اطلس ۲۰۰۰ خود ترسیم می‌کنند تا آسان‌تر و با دقت بیشتری به جست‌وجوی ستاره‌ی مورد نظر خود بپردازند.
در میان جزییات اطلس 2000، ستاره‌های جوزا که با چشم دیده می‌شوند به هم وصل شده‌اند و این طرح آشنا را به وجود آورده‌اند.
جهت‌ها در نقشه‌ی آسمان بسیار کابردی‌اند و اندکی زمان می‌برد تا به آن‌ها عادت کنید. برخلاف نقشه‌های متداول زمین٬ در نقشه‌ی آسمان شرق در سمت چپ شمال قرار دارد حال آن‌که در نقشه‌های زمین شرق در سمت راست شمال قرار دارد. علتش ساده است: شما به زمین به سمت پایین نگاه می‌کنید و به آسمان به سمت بالا.
یکی از ترفندهای دانستن شرق و غرب در نقشه این است که به خاطر داشته باشید که هر چه به سمت شرق نقشه‌ی آسمان برویم «بُعد» افزایش می‌یابد. برای این‌که کاملاً متوجه شوید کافی است به اعداد بُعد که در بالا و پایین نقشه نوشته شده‌اند نگاه کنید.
مرحله‌ی بعد یادگیری مقایس نقشه است. قبل از این‌که بخواهید آن‌چه که در تلسکوپ می‌بینید را با نقشه‌ی آسمان مقایسه کنید باید نخست بدانید که که چه اندازه‌ای از نقشه‌ی اطلس ستاره‌ای در جوینده‌ی تلسکوپ‌تان دیده می‌شود. معمولاً میدان دید جوینده‌های رایج بازار٬ ۵ درجه است و میدان دید یک چشمی ۵۰x ٬ یک درجه است. برای این‌که ببینید این اندازه‌ها در نقشه‌ی اطلس ستاره‌ای شما چقدر هستد، باید آن‌ها را با مقایس درجه (مِیل) در کنار لبه‌های چپ و راست نقشه مقایسه کنید.
چه اندازه از نقشه‌ی یک ستاره را می‌توانید با چشم ببینید؟
کاردستی‌هایی مانند تصویر بالا به شما در درک اندازه‌‌های زاویه‌ای کمک می‌کند. حلقه‌ی سیمی بزرگ‌تر٬ 5 درجه از آسمان را نشان می‌دهد. حلقه‌ی کوچک‌تر هم میدان دید 1 درجه‌‌ای چشمی در بزرگ‌نمایی50 برابر را نشان می‌دهد.همیشه اندازه‌ی کوچک زمینه‌ی تلسکوپی‌تان را یادداشت کنید. حتی اگر از نقشه‌ای مانند اطلس2000استفاده می‌کنید. دیدن آسمان با بزرگ‌نمایی 50 برابر مانند دیدن نقشه با میکروسکوپ می‌ماند.
گردآورنده: شیوا ترابی
بیشتر بخوانید:
دیدگاه