سفته بازی اصطلاح رایجی در بازارهای مالی و سرمایهگذاری است و غالباً از بهعنوان عملی فرصتطلبانه و منفی یاد میشود. سفتهبازها افرادی هستند که به مطالعه و بررسی دقیق نوسانات قیمت کالا و خدمات پرداخته و برای دستیابی به سودهای بالا، اقدام به معاملات پر ریسک میکنند. سفته بازی در واقع هر کالای قابل معامله یا روش اقتصادی را میتواند شامل شود.
سفته بازی چیست؟
در سادهترین تعریف، سفته بازی یا Speculation را به این صورت تعریف میکنند:
وارد شدن به تعاملات مالی پرریسک به منظور سود بردن از نوسانات ارزش یک کالا یا خدمت، سفته بازی نامیده میشود.
سفته بازی یعنی انجام معاملهای مالی که در آن ریسک بالایی برای از دست دادن بخش یا تمام مبلغ سرمایهگذاری شدهی اولیه وجود دارد و در مقابل، انتظار میرود که سود قابلتوجهی به دست آورده شود. در سفته بازی، ریسک ضرر و زیان، بیشتر از احتمال دستیابی به سودی بالاست و به همین دلیل به آن سفته بازی و معاملهی پرریسک گفته میشود. گاهی تشخیص سفته بازی از سرمایهگذاری مشکل میشود. در واقع فرق بزرگی که بین شخص سرمایه گذار و شخص سفته باز وجود دارد در نوع ریسک آنان است. سرمایه گذار سرمایه اش را با تحقیق و بررسی و با ریسک معقول هزینه می کند اما شخص سفته باز کسی است که ریسک های بزرگ قمارگونه می کند.
خرید مسکن نیز میتواند با توجه به نوع خرید، سرمایهگذاری ساده و یا سفته بازی در نظر گرفته شود. بهطور مثال زمانی که فردی یکخانه باهدف اجاره آن خریداری میکند، سرمایهگذاری کرده است اما زمانی که فردی چند خانه را با قیمتهایی از قیمت فروش و با هدف کسب سود در کوتاهمدت میخرد، سفته بازی انجام داده است. سفتهبازان، نقدینگی بازار را فراهم میکنند و طیف وسیعی از تقاضاهای باز را پاسخ میدهند، همچنین به تولیدکنندگان در پوشش ریسک کمک میکنند. فروش استقراضی توسط سفتهبازان به جلوگیری از ایجاد حباب قیمتی کمک میکند. صندوق سرمایهگذاری مشترک و صندوقهای پوشش ریسک نیز گاهی در سفته بازی شرکت میکنند. میتوان درمجموع گفت: سفته بازی یک معامله مالی با ریسک بالا و درعینحال بازده بسیار بالا است. اگر سود قابلتوجهی در پیش نباشد، انگیزهای برای شروع سفته بازی وجود ندارد.
مزایای سفته بازی
سفته بازی در اقتصاد آزاد مزایای ویژه خودش را دارد، برای مثال:
- سفته بازان نقدینگی بازار را فراهم میکنند
- فاصله بین قیمت پیشنهادی خرید و فروش را کم میکنند
- باعث میشوند تا تولیدکنندگان ریسک قیمت محصولات خود را پوشش دهند
- باعث جذب ریسک مازاد که دیگران نمیخواهند میشود
- در بازارهایی که سازوکار فروش استقراضی وجود دارد، مثل بورس آمریکا، فروش استقراضی سفته بازان از شایعات مربوط به سیر صعودی قیمتها جلوگیری میکند و مانع شکلگیری حبابهای قیمت دارایی ها میشود.
سفته باز کیست؟
سفتهبازان به دودسته تقسیم میشوند:
گروهی از تحلیلگران و معامله گران هستند که روی یک سهم تمرکز مینمایند.
افرادی هستند که با استفاده از پول از تحلیلگران، اقدام به فعالیت در سهمی خاص میکنند تا زیرکانه به سود دست یابند.
سفتهباز، به دنبال ارزش کالا یا اوراق نیست و صرفاً به بازدههای قیمتی توجه میکند. سفتهبازها ریسکهای بالایی را بهویژه در ارتباط با پیشبینی تغییرات قیمت در آینده میپذیرند و امیدوارند که با انجام این ریسکها، سریعاً به سودهای بالایی دست یابند. معمولاً این افراد، سرمایهگذارانی ریسکپذیر و پیچیده هستند که در بازارهای مربوطه، تخصص دارند. آنها معمولاً سرمایهگذاریهای اهرمی مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله را انجام میدهند. ازاینرو به این سرمایهگذاران، سفتهباز گفته میشود که آنها سعی میکنند تا تغییرات قیمت را در بخشهای بیثباتتر بازار پیشبینی کنند و باور دارند یا فکر میکنند که سود بالایی بهدست خواهند آورد، حتی اگر شاخصهای بازار، خلاف آن را نشان دهد. همچنین فعالیت این افراد، در چارچوب زمانی کوتاهتری نسبت به سرمایهگذاران دیگر، صورت میگیرد. درست است که هر باوری را که استراتژی سرمایهگذاری را هدایت میکند، میتوان سفتهبازان دانست، ولی اگر بازار از آن ایده حمایت کند، نمیتوان آن را چندان سفتهبازان به شمار آورد. بهطورکلی، فعالیتهای سفتهبازان دارای ریسک بالاتری هستند که اغلب، به دلیل این است که شاخصهای بازار، احتمال بالا رفتنِ ارزش پولی دارایی را نشان نمیدهند. بهعلاوه سفتهبازان، معمولاً قراردادهای آتی یا اختیار معامله را بیش از سهام مرسوم و رایج خریداری میکنند.
ویژگی های فرد سفته باز
در ادامه به برخی از ویژگی های افراد سفته باز اشاره میشود:
- افراد سفته باز، به دنبال ارزش کالا یا اوراق نیستند؛ بلکه به بازده های قیمتی توجه میکنند.
- این افراد اغلب، سرمایهگذارانی ریسک پذیر و پیچیده به شمار می آیند که در بازار های مربوطه، تخصص دارند.
- سفته باز ها سعی می کنند تغییرات قیمت را در بخشهای بی ثبات تر بازار پیش بینی کرده و به عقیده آنها حتی اگر شاخصهای بازار، خلاف آن را نشان دهد، سود بالایی از این راه به دست میآید.
- فعالیت افراد سفته باز، در حد فاصل زمان کوتاه تری به نسبت دیگر سرمایهگذاران صورت می پذیرد.
- سفته بازان، اغلب قراردادهای آتی یا اختیار معامله را بیشتر از سهام مرسوم و رایج خریداری می کنند.
- سهم هایی که سفته بازها انتخاب می کنند به طور غیرعادی رشد می کنند و به مدت دو ماه به حداکثر رشد خود میرسند و یک سره صف هستند.
سفته بازی در بازار سهام
سفتهبازان، سهامهای بنیادی که بنا به دلایل نامشخصی از توجه بازار دور ماندند و حجم مبنای پایینی دارند را انتخاب میکنند تا بتوانند سهم موردنظرشان را در اصطلاح، باد کنند و یا به عبارت دیگر، اقدام به نوسانگیری از سهم مورد نظر نمایند. نقدینگی بالا که توسط سفتهبازان به بازار تزریق میشود، منجر به افزایش تقاضا و در نهایت افزایش قیمت سهم به میزانی بیش از ارزش واقعی آن سهم میگردد. و این شرایط ممکن است سبب ایجاد حباب سفته بازی در سهم را فراهم کند. گاهی برعکس حالت بالا نیز ممکن است رخ دهد. برای نمونه، اگر سفتهباز عقیده داشته باشد که روند رو به پایینی در بازار وجود دارد یا قیمت دارایی خاصی، بیش از ارزش واقعی آن است، تا جای ممکن و در حالی که قیمتها بالاتر هستند، آن دارایی را میفروشد و این عمل، موجب پایین رفتن قیمت فروش آن دارایی خواهد شد. اگر سایر سرمایهگذاران نیز مانند او عمل کنند، قیمت آن دارایی باز هم پایینتر میرود و در نهایت منجر به ترکیدن هر گونه حباب سفته بازی موجود میشود، تا زمانی که فعالیت در بازار، به حالت ثبات و تعادل برسد.
روال کار سفته بازان در بازار سهام
هر دو گروه سفته باز سهم را طی روزهای متمادی زیر نظر میگیرند. پس از آن با کدهای معاملاتی مختلف در جای مناسب اقدام به خرید سهام در پلههای مختلف میکنند. تفاوت خریدشان با خریدهای معمولی در این است که با حجمهای بالا و از طریق کدهای مختلف معاملاتی این کار را انجام میدهند که جزو سهامداران درصدی سهم قرار نگیرند. اگر در رده سهامداران درصدی قرار گیرند، معاملات آنها رصد شده و اهداف آنها نقش بر آب خواهد شد. این افراد، پسازاینکه سهام مدنظرشان را در قیمتهای مناسب خریدند اقدام به جلبتوجه و نظر عموم تحلیل گران و معامله گران در بازار میکنند و البته اخیراً در این کار بسیار حرفهای شدهاند؛ یعنی در حمایتهای تکنیکی اقدام به بالا بردن حجم معاملات میکنند. روال کار آنها، به این صورت است که چند روز حدود ۲ الی ۳ روز معاملاتی با کدهایی که دارند اقدام به صف خرید کردن سهم میکنند. در روزهای آینده، همین سفتهبازها با کدهای معاملاتی متفاوت، صف خرید صوری ساخته و قیمت پایانی سهم را تا مثبت کامل بالا میبرند.
در همین حال سایر معامله گران وقتی میبینند یک سهم چند روز صف خرید بوده و اکنون نیز صف است، توجهشان به این سهم جلب شده و اقدام به رفتن در صفهای خرید میکنند. در روزهای بعدی، سفتهبازان سفارش خود را در از صف کمکم حذف میکنند. در روزهای آخر که سهم به اهداف خود نزدیک شده، این افراد اقدام به تبلیغ سهم در شبکههای اجتماعی کرده و سایر سهامداران را با خود همراه میکنند. به این افراد موج سوار گفته می شود. این گروه که خطرناکترین فعالان بورس میباشند، با استفاده از سرمایههای کلان و قابلیتهای ترویج اطلاعات و اخبار کذب سعی در دستکاری و انحراف بازار دارند. این گروه از فعالان هیچ تمایلی به رعایت قوانین بازی نداشته و در عملکرد ایشان هیچ اثری از قوانین بازی برنده-برنده به چشم نمیخورد. غالب افرادی که در روزهای پایانی به جمع سهامداران پیوستند، با ضرر از سهم خارج میشوند.
سفته بازی در بازار مسکن
خرید مسکن می تواند باتوجه به نوع خرید، سرمایه گذاری ساده و یا سفته بازی در نظر گرفته شود. به طور مثال زمانی که فردی یک خانه با هدف اجاره آن خریداری می کند، سرمایه گذاری کرده است اما زمانی که فردی چند خانه را با قیمت هایی پایین تر از قیمت فروش و با هف کسب سود در کوتاه مدت می خرد، سفته بازی انجام داده است.
دیدگاه