سندرم گیلن باره
سندروم گیلن باره، اختلالی نادر اما جدی است که در آن سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین سیستم عصبی محیطی (اعصاب خارج از مغز و نخاع را اعصاب محیطی می‌نامند) حمله می‌کند. این بیماری با سرعت بالایی، چند روز تا چند هفته پس از یک بیماری عفونی مانند عفونت ویروسی ساده یا باکتریایی شروع می‌شود و می‌تواند منجر به ضعف عضلانی، از دست دادن واکنش‌های رفلکسی، بی حسی و یا سوزش شود که از اندام‌های پایینی بدن شروع می‌شود، به تدریج به سمت بالا پیشرفت می‌کند و بر کل بدن اثر می‌گذارد. اگرچه سندروم گیلن باره به سن و جنس بستگی ندارد، اما در افراد مسن و مردان شیوع بیشتری دارد.
انواع مختلف گیلن باره وجود دارد، اما شایع ترین شکل آن “پلی رادیکولونوروپاتی میلین زدایی التهابی حاد (CIDP)” است. این اختلال باعث آسیب به میلین می شود.
انواع دیگر شامل سندرم میلر فیشر، که بر اعصاب کرانیال (جمجمه ای) اثر می گذارد.
(این اختلال مشابه ام اس به میلین آسیب می رساند. درواقع اگر میلین در سیستم عصبی مرکزی یعنی مغز و نخاع آسیب ببیند بیماری ام اس، و اگر در سیستم عصبی محیطی یعنی اعصاب بدن آسیب ببیند بیماری گیلن باره ایجاد می شود)
علائم و نشانه های سندروم گیلن باره
سندروم گیلن باره اغلب با سوزن شدن و ضعف در پاها به طور ناگهانی شروع می‌شود و سپس به قسمت‌های بالایی بدن و بازوها گسترش می‌یابد. در حدود نیمی از افراد مبتلا به این سندروم، با شروع علائم در دست‌‌ها و صورت روبرو هستند. معمولا دو تا چهار هفته بعد از شروع علائم، ضعف قابل توجهی در فرد ایجاد می‌شود. با پیشرفت بیماری، ضعف عضلانی می‌تواند به فلج تبدیل شود. این بیماری بر عملکرد فرد تاثیر گذاشته و او را نیازمند کمک برای انجام کارهای روزانه می‌کند، این امر باعث ایجاد مشکلات روحی و روانی نیز می‌شود. گیلن باره یک اورژانس پزشکی است که دارای علائم و نشانه های زیر است، در صورت مشاهده هر یک از علائم سریع به پزشک داخلی مراجعه کنید:
• احساس سوزن سوزن شدن در انگشتان دست، انگشتان پا، مچ پا یا مچ دست
• ضعف در پاها که به قسمت فوقانی بدن گسترش می‌یابد
• ناپایداری تعادل در هنگام راه رفتن، ناتوانی در راه رفتن و بالا رفتن از پله‌ها
• اختلال در حرکات چشم یا صورت، از جمله صحبت کردن، جویدن و بلعیدن
• درد شدید که ممکن است در شب بدتر باشد
• اختلال در کنترل مثانه و عملکرد روده‌ها
• افزایش سرعت ضربان قلب
• افزایش یا کاهش فشار خون
• اشکال در تنفس
• مشکلات روانی و شناختی
• اگر فرد برای مدت زمان قابل توجهی بی حرکت بوده باشد باعث ایجاد زخم فشاری (زخم بستر) می‌شود
• در ۳ درصد افراد مبتلا به این بیماری احتمال عود در آینده وجود دارد
دلایل ایجاد سندروم گیلن باره
علت دقیق گیلن باره ناشناخته است. با توجه به منابع معتبر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، حدود دو سوم افراد مبتلا به گیلن-باره پس از اینکه مبتلا به اسهال یا عفونت تنفسی شده اند، به اختلال سندروم گیلن باره دچار شده اند.
این موضوع نشان می دهد که یک پاسخ ایمنی نادرست به بیماری قبلی موجب این اختلال می شود.
عفونت کمپیلوباکتر ژژونی (Campylobacter jejuni) با گیلن باره ارتباط دارد. کمپیلوباکتر یکی از رایج ترین علل اسهال باکتریال است. این نیز رایج ترین عامل خطر برای گیلن باره می باشد. کمپیلوباکتر (Campylobacter) اغلب در مواد غذایی نپخته، به خصوص در گوشت مرغ و پرندگان خانگی یافت می شود.
عفونت های زیر نیز با گیلن باره مرتبط شده اند:
• آنفلوآنزا
• سیتومگالوویروس (CMV) که یک سویه از ویروس هرپس (تبخال) است
• عفونت ویروس اپشتین بار(EBV) یا مونونوکلئوزیس
• پنومونی مايکوپلاسما، که یک پنومونی غیر معمول است که توسط ارگانیسم های مشابه باکتری ایجاد می شود
هر کس می تواند به گیلن باره مبتلا شود، اما این بیماری در میان افراد مسن شایع تر است.
در موارد بسیار نادر، افراد ممکن است این اختلال را روزها یا هفته ها پس از واکسیناسیون بگیرند.
فاکتور های خطر سندروم گیلن باره
فاکتور هایی که می توانند بر این سندرم تأثیر بگذارند شامل موارد زیر است:
• جنسیت: مردان کمی بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.
• سن: با افزایش سن خطر ابتلا نیز بیشتر می‌شود.
• عفونت باکتریایی کمپیلوباکتر ژژونی: علت شایع مسمومیت غذایی است که گاهی اوقات قبل از سندروم گیلن باره رخ می‌دهد.
• عفونت ویروسی: ویروس آنفلوانزا، اچ آی وی و ویروس اپشتین بار (EBV)، سیتومگالوویروس، هپاتیت A، B، C و E
• نومونیای مایکوپلاسمایی: عفونت باکتریایی ریه است.
• لنفوم هوچکین: سرطان سیستم لنفاوی است.
• واکسیناسیون آنفلوانزا یا واکسیناسیون در دوران کودکی: در موارد نادر، با این سندروم مرتبط هستند.
روش های تشخیص و درمان سندرم گیلن باره
آزمایش دقیق و قطعی برای تشخیص گیلن باره وجود ندارد، اما تشخیص براساس علائم از جمله ضعف ماهیچه‌ها و ناتوانی در راه رفتن، آزمایشات و تاریخچه بیماری صورت می‌گیرد. پزشک یا پرستار درباره علائم و نشانه‌ها می‌پرسد و معاینات لازم را انجام می‌دهد.
آزمایشات شامل:
• نوار عصب و عضله
• پونکسیون کمری؛ گرفتن آب کمر از کانال نخاعی (P)
گلین باره درمان قطعی ندارد اما راه‌هایی وجود دارد که علائم را بهبود می‌بخشد که عبارت‌اند از:
1. IVIG: (ایمنوگلوبولین درمانی) این دارو از جنس پروتئین است و سیستم ایمنی را دربرابر حملات آنتی‌بادی‌های مهاجم محافظت می‌کند.
2. پلاسما فرزیس: دستگاهی به بدن شما وصل می‌شود که خون به درون آن کشیده می‌شود و آنتی‌بادی‌های حمله‌کننده به اعصاب بدین‌وسیله از خون جدا می‌شوند. این آنتی‌بادی‌ها، پروتئین‌هایی هستند که در خون وجود دارند و باعث حمله به سیستم ایمنی بدن می‌شوند.
برای اینکه بیمار تحت نظر بوده و امکان درمان علایم بیماری وجود داشته باشد، احتمالا نیاز به بستری در بیمارستان باشد در موارد پیشرفته بیماری ممکن است بیمار قادر به خوردن از راه دهان نباشد که برای وی لوله بینی-معدی می‌گذارند و از طریق لوله غذا داده می‌شود. رژیم غذایی باید پرکالری و پر پروتئین باشد تا قدرت عضلاتی حفظ و بازسازی شود. ممکن است غذا با حجم کم و در دفعات زیاد تجویز گردد.
در زمان بستری بودن در بیمارستان اگر ضعف عضلات تنفسی موجب تهویه نامناسب و اختلال تنفس شود ممکن است به آسیب رشته‌های عصبی در بیماری گلین باره دستگاه تنفس مصنوعی نیاز باشد. بیمار تا زمانی که در بیمارستان بستری است پزشک و پرستار به منظور جلوگیری از عوارض ناشی از بی‌حرکتی اقداماتی را برای وی انجام می‌دهند. ممکن است برای کمک به حفظ قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات فیزیوتراپی لازم باشد.
علاوه برموارد فوق از داروهای زیر برحسب نیاز و به منظور تسکین علایم استفاده می‌شود:
• کورتون که التهاب و تورم اعصاب را کاهش می‌دهد.
• سرکوب‌کننده ایمنی که در مرحله حاد بیماری تجویز می‌شود.
• مسکن ها و ضد دردها مانند آسپیرین
مواردی که باید به عنوان مراقبت های لازم رعایت شود:
از مصرف سیگار و الکل خودداری کنید. با دقت توصیه‌های پزشک و پرستارتان را دنبال کنید. داروی خود را درست و سر وقت مصرف کنید. اگر فیزیوتراپی می‌شوید به دقت ورزش‌های فیزیوتراپی را انجام دهید تا عضلاتتان دوباره انعطاف‌پذیر و قدرتمند شود.
دیدگاه