معمولا بعد از آنکه صاحبان کسب‌وکار اظهارنامه خود را تسلیم سازمان امور مالیاتی کردند، اندکی بعد برگ تشخیص مالیات برای مودی صادر می‌شود که فرد حقیقی یا حقوقی می‌تواند تا سی روز اعتراض خود را همراه با مدارک و مستندات ارائه نماید. اعتراض به برگ تشخیص مالیات می‌تواند ادامه دار بوده یا آنکه در همان مرحله ابتدایی حل شود.
شیوه های پرداخت مالیات
مالیات معمولا به دو صورت پرداخت می‌شود. اگر بخواهیم به زبان ساده بیان کنیم، برخی از مودیان خود اقدام به تسلیم اظهارنامه کرده و بر مبنای آن سازمان امور مالیاتی نیز رقم قابل پرداخت را به آنها اعلام می‌کند.
در مقابل این روش که به خوداظهاری معروف است، روش دیگری به نام اظهارنامه مالیات برآوردی وجود دارد که در آن سازمان بنا به دلایلی اقدام به تعیین مالیات علی‌الراس می‌کند.
از جمله این دلایل می‌توان به عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی یا غیرقابل بررسی بودن مدارک و اسناد ارائه شده اشاره کرد. در این حالت ممیزان سازمان با بررسی اسناد و مدارک، خود اقدام به تعیین رقم قابل پرداخت کرده که معمولا مالیات سنگینی را نیز وضع می‌کنند.
بنابراین بسیاری از مدیران کسب‌وکار ترجیح می‌دهند تا با استفاده از خدمات مشاوره مالیاتی به صورت خوداظهاری اقدام به تسلیم اظهارنامه مالیاتی بکنند.
معمولا بعد از آنکه صاحبان کسب‌وکار اظهارنامه خود را تسلیم سازمان کردند، بعد از مدتی برگ تشخیص مالیات برای مودی صادر می‌شود که در صورت اعتراض، فرد حقیقی یا حقوقی می‌تواند تا سی روز اعتراض خود را همراه با مدارک و مستندات ارائه نماید.
اعتراض به برگ تشخیص مالیات می‌تواند ادامه‌دار بوده یا آنکه در همان مرحله ابتدایی حل شود. در ادامه به فرایندهای مختلف آن اشاره می‌کنیم.
برگ تشخیص مالیات چیست؟
برگ تشخیص مالیات که نام دیگر آن، نامه برگ ارزیابی مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی انفرادی است، در حقیقت اظهارنظر اداره امور مالیاتی، نسبت به مالیات مودی، بر اساس رسیدگی های صورت گرفته است و برای انواع مالیات از قبیل عملکرد، حقوق و غیره به صورت جداگانه صادر می‌شود. ذکر این نکته لازم است که در بسیاری از موارد به برگ تشخیص مالیات، برگ ارزیابی عمومی مالیاتی نیز گفته می شود.
چنانچه اداره امور مالیاتی ظرف مهلت مذکور دفاتر و اسناد و مدارک مودی را رسیدگی ننماید و یا برگ تشخیص مالیات را به ایشان ابلاغ نکند، اظهارنامه مالیاتی مودی قطعی تلقی می‌شود.
مشاهده برگ تشخیص مالیات در سامانه اعتراض مالیاتی
یکی از مهمترین اقداماتی که می توانید از طریق سامانه رسیدگی به اعتراضات مودیان مالیاتی انجام دهید مشاهده برگ تشخیص مالیات است. همه مودیان مالیاتی می توانند با وارد کردن اطلاعات خود در این سامانه ابتدا برگ تشخیص مالیات خود را ببینند و در صورتی که بعد از بررسی، احساس کردند که قصد اعتراض به برگ تشخیص مالیات خود را دارند، از طریق همین سامانه می توانند نسبت به ثبت اعتراض خود اقدام کنند. در ادامه به طور کامل، در مورد نحوه اعتراض به برگ تشخیص مالیات توضیح داده ایم.
آدرس سامانه رسیدگی به اعتراضات مودیان مالیاتی: https://e3.tax.gov.ir/Pages/action/show/422
مهلت ابلاغ برگ تشخیص مالیات
پس از ابلاغ نامه برگ ارزیابی مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی انفرادی (همان برگ تشخیص مالیات مزبور)، چنانچه مودی نسبت به برگ تشخیص مالیات صادره اعتراض داشته باشد، نهایتا باید ظرف 30 روز اعتراض خود را کتباً به اداره امور مالیاتی محل اعلام کند، در این صورت مودی با اداره امور مالیاتی محل فعالیت، مطابق با موارد تصریح شده در قانون مالیات‌های مستقیم وارد مذاکره شده و پس از تعیین تکلیف نهایی موضوع برگ قطعی مالیات صادر می‌شود. برگ قطعی مالیات، میزان بدهی قطعی مالیات مودی را بر اساس رسیدگی‌های صورت گرفته و مذاکرات فی‌مابین، تعیین می‌کند و تسویه‌ی آن ظرف 10 روز پس از ابلاغ لازم الاجرا است.
چنانچه مودی در مهلت مقرر اعتراض خود را نسبت به برگ تشخیص مالیات کتباً اعلام نکند، مالیات تشخیصی به منزله مالیات قطعی و برگ تشخیص صادره، قطعی تلقی خواهد گردید. بهتر است برای جلوگیری از هرگونه سوء تفاهم، چنانچه مودی مالیات تشخیصی را قبول دارد، این موضوع را کتباً به دارایی اعلام نموده و در آن نحوه‌ی تسویه‌ی مالیات را نیز ذکر کند. مشاهده برگ قطعی مالیات نیز از طریق سامانه رسیدگی به اعتراضات مالیاتی امکان پذیر است.
نکته: اداره امور مالیاتی تا پنج سال پس از صدور برگ قطعی مالیات نیز می‌تواند نسبت به درآمدها یا فعالیت‌های کتمان شده ادعای وصول مالیات داشته باشد.
نحوه اعتراض به برگ تشخیص مالیات
نحوه اعتراض مودی به مالیات تشخیصی چگونه است؟
در فرآیند اعتراض به برگ تشخیص مالیات های صادر شده، مودیان همواره دچار مشکلاتی می شوند. در این بخش مراحل اعتراض و نحوه رسیدگی به پرونده مالیاتی اعتراضی و دادرسی مالیاتی را با زمان مقرر بررسی می نماییم:
1- بر اساس ماده 238 ق.م.م در مواردی که مودی نسبت به برگ تشخیص مالیات ابلاغ شده،اعتراضی داشته باشند، می توانند تا 30 روز از تاریخ ابلاغ شخصاً یا به وسیله وکیل تام الاختیار به اداره امور مالیاتی مراجعه نمایند و با ارائه دلایل و مدارک و اسناد، به صورت کتبی تقاضای رسیدگی مجدد کنند.
2- مسئول مربوط وظیفه دارد پس از ثبت درخواست مودی (اعتراض مودی) در سیستم و ظرف مهلتی که 30 روز از تاریخ مراجعه نباشد، به موضوع رسیدگی نماید و در صورتی که دلایل و اسنادی که مودی ارائه کرده است را برای رد مندرجات برگ تشخیص کافی دانست، آن را رد و مراتب را ظهر برگ تشخیص درج و امضا نماید و در صورتی که این اسناد را موثر در تعدیل درآمد تشخیص دهد و نظر وی توسط مودی قبول شود، مراتب و نتیجه را ظهر برگ تشخیص می گردد و به امضای مسئول و مودی خواهد رسید. این مسئول هر گاه دلایل و اسناد ارائه شده توسط مودی را برای رد برگ تشخیص یا تعدیل درآمد موثر تشخیص ندهد، باید مراتب را به صورت مستدل در ظهر برگ تشخیص،منعکس و پرونده را برای بررسی به هیات حل اختلاف ارجاع نماید. (ماده 238 ق.م.م )
3- در صورتی که مودی ظرف مدت 30 روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص مالیت، آن را به صورت کبتی تایید نماید یا مالیات مورد مطالبه را به ماخذ برگ تشخیص پرداخت کند یا اختلاف موجود را با اداره امور مالیاتی به شرح ماده (238) این قانون رفع نماید، پرونده از نظر میزان درآمد مشمول مالیت مختومه تلقی می گردد. در مواردی که مودی ظرف سی روز به صورت کتبی اعتراض ننماید و یا در مهلت تعیین شده در ماده مذکور به اداره امور مالیاتی مربوط مراجعه نکند، درآمد تعیین شده در برگ تشخیص مالیات قطعی است. (ماده 239 ق.م.م)
4- در مواردی که برگ تشخیص مالیات طبق مقررات تبصره ماده (203) و ماده (208) ابلاغ قانونی شده باشد و مودی با توجه شرح مقررات این ماده اقدام نکرده باشد، در حکم معترض به برگ تشخیص مالیات شناخته می شود. در این حالت و همچنین در صورتی که مودی ظرف مهلت 30 روز از ابلاغ به صورت کتبی به برگ تشخیص اعتراض کند، پرونده برای رسیدگی به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع می گردد. ( تبصره ماده 239 ق.م.م)
5- هرگاه دلایل و اسناد و مدارک ارائه شده به منظور رد یا تعدیل درآمد مشمول مالیات ثبت شده در برگ تشخیص موثر واقع نگردد، پرونده به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع خواهد شد و رای این هیات با اکثریت آراء، قطعی و لازم الاجراست. در صورتی که مودی ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ رای به صورت کتبی به این حکم اعتراض نماید، پرونده جهت رسیدگی به هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر ارسال خواهد شد.
6- رای هیات تجدید نظر قطعی و لازم الاجراست. در این وضعیت حوزه مالیاتی بلافاصلی پس از دریافت رای نسبت به صدور برگ قطعی می تواند اقدام نماید.
7- مودی یا اداره امور مالیاتی می توانند طی مدت یک ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی هیات حل اختلاف مالیاتی، به استناد عدم رعایت قوانین و مقررات موضوعه یا نقص رسیدگی، با اعلام دلایل کافی به شورای عالی مالیاتی شکایت و نقص رای و تجدید رسیدگی را درخواست کنند (ماده 251 ق.م.م) . مودی پس از دریافت رای ظرف یک ماه با شرط اینکه وثیقه مبلغ مالیات مورد اعتراض خود رابه اداره امور مالیاتی مربوط تحویل داده باشد، فرصت این را دارد که نسبت به رای در شورای عالی مالیاتی اعتراض کند.
8- شورای عالی مالیاتی نیز موظف است بدون ورود به ماهیت امر، صرفاً از لحاظ رعایت تشریفات و کامل بودن رسیدگی های قانونی و مطابقت مورد با قوانین و مقررات موضوعه به موضوع رسیدگی و به صورت مستند به جهات و اسباب و دلایل قانونی رای مقتضی بر نقض آرای هیات های حل اختلاف مالیاتی و یا رد شکایت مزبور صادر نماید، رای شعبه با اکثریت مناط اعتبار است و نظر اقلیت باید در متن رای قید گردد. (ماده 256 ق.م.م)
1- در مواردی که رای مورد شکایت از طرف شعبه (شورای عالی مالیاتی) نقض گردد، پرونده جهت رسیدگی مجدد به هیات حل اختلاف مالیاتی دیگر ارجاع خواهد شد و در صورتی که در آن محل یک هیات بیشتر نباشد، به هیات حل اختلاف مالیاتی نزدیک ترین شهری که با محل مزبور در محدوده یک استان باشد ارجاع می شود. این هیات مجددا به مضوع اختلاف مالیاتی بر طبق فصل سوم این باب و با رعایت نظر شعبه شورای عالی مالیاتی رسیدگی و رای مقتضی می دهد. رایی که صادر می شود قطعی و لازم الاجرا است. حکم این ماده در مواردی که آرای صادره از هیاتهای حل اختلاف مالیاتی توسط دیوان عدالت اداری نقض می گردد نیز جاری خواهد بود (ماده 257 ق.م.م )
2- در مورد مالیات های قطعی موضوع این قانون و مالیات های غیر مستقیم که در مرجع دیگری قابل طرح نباشد و به ادعای غیر عادلانه بودن مالیات مستندات به مدارک و دلایل کافی از طرف مودی شکایت و تقاضای تجدید رسیدگی شود، وزیر اقتصاد و دارایی می تواند پرونده امر را به هیاتی مرکب از سه نفر به انتخاب خود جهت رسیدگی ارجاع نماید. رای هیات به اکثریت آرا قطعی و لازم الاجرا می باشد. حکم این ماده نسبت به عملکرد سنوات 1368 تا تاریخ تصویب این اصلاحیه نیز جاری خواهد بود (ماده 251 مکرر ق.م.م)
ویژگی‌های نامه اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی
در این نامه مودی خلاصه‌ای از اعتراض خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه داده و برای اثبات ادعای خود باید از مدارک و اسناد ضمیمه شده استفاده کند. در بخشی از این نامه اطلاعات شخصی افراد حقیقی یا حقوقی و در بخش دیگر معمولا اطلاعات مربوط به مساله یا مشکل شرح داده می‌شود.
برای نوشتن نامه اعتراض مالیاتی بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:
- بهتر است به صورت خلاصه اعتراض خود را نشان داد و از بیان توضیحات اضافی خودداری کرد.
- در نوشتن متن اعتراض به مالیات بهتر است نوع مساله یا مشکل مورد نظر را مدنظر داشته و متناسب با آن صحبت کنیم.
- لحن نامه نباید به هیچ وجه موجب اساعه ادب باشد. بنابراین از الفاظ و عبارات بی‌ادبانه و غیررسمی نباید استفاده کرد.
- بهتر است قبل از هرگونه اقدامی، با کارشناسان خبره در خصوص نحوه اعتراض مالیاتی مشورت گرفت.
نحوه اعتراض مالیاتی در هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی
در مرحله ابتدایی چنانچه ممیزان سازمان ادله و اسناد ارائه شده از سوی مودی در خصوص اعتراض را ناکافی بدانند، پرونده برای بررسی بیشتر به هیئت حل اختلاف مالیاتی ارسال خواهد شد.
در واقع در مرحله قبل مسئول رسیدگی به اعتراض مالیاتی سازمان امور مالیاتی بود، اما در این مرحله اینگونه نیست و ترکیب هیئت اختلاف مالیاتی به صورت دیگری است. ماده 247 قانون مالیات‌های مستقیم در خصوص فرایند رسیدگی به پرونده در این هیئت توضیح داده است.
براساس این ماده قانونی فارغ از هر رای و نظری که هیئت مربوطه بدهد، آن رای باید حتما اجرا شود. در واقع هر چند امکان اعتراض به رای هیئت حل اختلاف نیز وجود دارد، اما باید ابتدا رای اجرا شود.
در اینجا این سوال ممکن است مطرح شود که اگر مودیان به میزان مالیات پرداختی اعتراض داشته باشند، آیا باید آن مبلغ را پرداخت کنند؟ در پاسخ باید گفت که این دسته از افراد می‌توانند مالیات مربوطه را پرداخت و سپس در خصوص برگشت رای در فرایند تجدیدنظر نسبت به استرداد آن اقدام کنند.
براساس ماده 247 قانون مالیات‌های مستقیم افراد می‌توانند ظرف 20 روز نسبت به رای صادر شده اعتراض خود را همراه با مستندات ارائه دهند.
بنابراین رای صادر شده قابل اعتراض خواهد بود که رسیدگی به آن بر عهده هیئت حل اختلاف تجدیدنظر است. اما چنانچه افراد نسبت به رای صادر شده اعتراضی نداشته باشند، آن رای قطعیت خواهد یافت.
بنا بر ماده قانونی یاد شده اعضای هیئت حل اختلاف نباید پیش‌تر در خصوص مساله یا موضوع مورد بحث رای داده یا اظهارنظر کرده باشند. بعد از اعلام رای از طرف این هیئت، ممکن است سازمان امور مالیاتی یا مودی نسبت به آن اعتراض داشته باشند.
در صورت اعتراض هر کدام از آنها، در مرحله تجدیدنظر صرفا به آن ادعا یا اعتراض رسیدگی خواهد شد. حال سوال این است که ترکیب اعضای هیئت حل اختلاف مالیاتی به چه صورت است؟
ترکیب اعضای هیئت حل اختلاف مالیاتی
براساس ماده 244 قانون مالیات‌های مستقیم اعضای این هیئت از سه نفر تشکیل می‌شوند که وظیفه دارند تا ظرف مدت ده روز نسبت به تشکیل جلسه برای رسیدگی به پرونده اقدام کنند.
ترکیب به این صورت بوده که یکی از آنها نماینده سازمان امور مالیاتی خواهد بود که از منافع این سازمان دفاع خواهد کرد. نفر دیگر یک قاضی شاغل یا حتی بازنشسته از قوه قضائیه بوده که نسبت به آن موضوع خاص تسلط داشته باشد.
در برخی موارد در شهرستان‌ها ممکن است که چنین فردی پیدا نشود که در این حالت قوه قضائیه با درخواست سازمان امور مالیاتی یک نفر قاضی را معرفی خواهد کرد. اما نفر سوم فردی است که معمولا از آن به عنوان نماینده انجمن‌ها یا تشکل‌ها یاد می‌کنند.
بنا بر قانون این فرد می‌تواند یک نماینده از جانب اتاق بازرگانی، اتاق تعاون، جامعه حسابداران رسمی ایران، شواری شهر یا سایر مجامع و انجمن‌های حرفه‌ای باشد. انتخاب چنین فردی تا حد قابل‌توجهی به موضوع مورد بحث در پرونده و تخصص آن فرد یا مجمع بستگی خواهد داشت.
اما فرایند انتخاب نیز به این صورت بوده که مودی بنا به موضوع پرونده، افراد مورد نظر را انتخاب و در نهایت سازمان امور مالیاتی از بین آنها یکی را انتخاب خواهد کرد.
همانگونه که ذکر شد ترکیب این هیئت سه نفره بوده و برای اجرای حکم نیاز به رای اکثریت وجود دارد. هر چند در نهایت باید نظر اقلیت نیز در متن رای ذکر شود.
اعتراض مالیاتی در هیئت اختلاف تجدیدنظر مالیاتی
پیش‌تر اشاره شد که افراد حقیقی و حقوقی بعد از صدور رای در هیئت اختلاف بدوی باید نسبت به اجرایی کردن آن رای اقدام کنند. اما برخی افراد ممکن است که همچنان نسبت به رای صادر شده اعتراض داشته باشند.
برای این کار ضمن پرداخت مالیات مورد نظر در رای، می‌توانند اعتراض خود را به هیئت اختلاف تجدیدنظر مالیاتی ارائه دهند. براساس قانون افراد فرصت دارد تا بعد از اعلام رای بدوی به مدت بیست روز نسبت به اعتراض اقدام کنند.
لازم به ذکر است که پیش‌تر این امکان اعتراض از قانون برداشته شده بود و افراد نمی‌توانستند به رای صادره اعتراض کنند. اما در سال 1388 این موضوع دوباره در قانون گنجانده شد.
از طرفی از این مرحله به بعد، فرایند رسیدگی به اعتراضات معمولا دارای پیچیدگی بیشتری شده و مدت زمان بیشتری طول خواهد کشید. چرا که افراد و مراکز مورد نظر برای رسیدگی به پرونده، جزء مسئولین رده‌بالا محسوب می‌شوند.
اعتراض در شورای عالی مالیاتی
چنانچه اعتراض مالیاتی یکی از طرف‌های درگیر یعنی مودی یا سازمان امور مالیاتی همچنان ادامه داشته باشد، فرایند رسیدگی پرونده به شورای عالی مالیاتی خواهد رسید. ماده 251 قانون مالیات‌های مستقیم بیان می‌دارد:
در صورتی که مودیان حقوقی یا حقیقی و همچنین سازمان امور مالیاتی نسبت به رای قطعی صادر شده از جانب هیئت حل اختلاف مالیاتی همچنان اعتراض داشته باشند، ظرف مدت 30 روز فرصت دارند تا با ارائه مستندات و مدارک کافی به شورای عالی مالیاتی شکایت کنند.
در خصوص ترکیب اعضای شورای عالی مالیاتی نیز باید گفت در ماده 252 قانون مالیات‌های مستقیم به این مهم اشاره شده است. براساس این ماده قانونی ترکیب شورای عالی مالیاتی متشکل از 25 نفر به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی و حکم وزیر اقتصاد خواهد بود.
این افراد باید در زمینه مالی، مالیاتی، اقتصادی، حقوقی، حسابداری و حسابرسی صاحب‌نظر باشند. به نحوی که در این رشته‌ها دارای حداقل مدرک کارشناسی یا معادل آن باشند.
اعتراض به برگ مالیات قطعی در دیوان عدالت اداری
در برخی از موارد ممکن است مودیان در مهلت‌های قانونی ارائه شده نتوانند به مالیات‌های قطعی اعتراض خود را بیان کنند. در اینگونه مواقع بحث شکایت فوق‌العاده به میان خواهد آمد. در واقع این نوع شکایات قابل رسیدگی در مرجع دیگری نخواهد بود.
به همین دلیل وزیر اقتصادی هیئتی سه نفره برای برای رسیدگی به این نوع پرونده‌ها مشخص می‌کند. این هیئت ضمن بررسی اسناد و مدارک ارائه شده رای خود را صادر و رای اکثریت آنها باید اجرایی شود.
در اینجاست که اگر افراد حقیقی یا حقوقی به رای صادره اعتراض داشته باشند، می‌توانند شکایت خود را به دیوان عدالت اداری ببرند.
به مراحل اعتراض مالیاتی و چگونگی انجام فرایندهای آن اشاره شد. اما باید بدانیم که پرونده‌های مالیاتی به علت پیچیدگی‌های خاصی که دارند، هر کدام دارای شرایط مخصوص به خود هستند.
دیدگاه