مدل سنجش دینداری گلاک و استارک
از میان مدل‌های مختلف سـنجش دینداری، مدل گلاک و استارک از نـقص‌های کـمتری برخوردار است و به همین دلیل بـسیاری از مـحققان از این الگو استفاده کرده‌اند.
علامه جعفری نیز در تـأیید مـدل گلاک و استارک برای سنجش دینداری می‌گوید: «به نظر می‌رسد این تقسیم‌بندی [مدل گلاک و استارک] درباره جنبه‌های مختلف دین‌گرایی یکی از عـالی‌ترین تـقسیم‌بندی‌هایی اسـت که در این زمینه انجام شده و لذا توجه بـه آن بـرای مـحققان ضـرورت درجـه اول دارد. بـدون این تقسیم‌بندی، جامعه‌شناسی دین قطعا ناقص خواهد بود.
گلاک و استارک معتقدند که اگرچه تمامی ادیان در جزئیات با یکدیگر تفاوت هایی دارند، اما در میان آن ها عرصه‌های مـشترکی وجود دارد که این عرصه‌ها را می توان در 5 بعد مورد بررسی قرار داد. این ابعاد عبارتند از عبارتند از: 1- بعد اعتقادی،2- بعد مناسکی،3- بعد تجربی،4- بعد فکری 5- بعد پیامدی.
1- بعد اعتقادی یا ایدئولوژیکی باورهایی را در بر می گیرد که انتظار می رود پیروان آن دین بدان ها اعتقاد داشته باشند. گلاک و استاک این باورها را در هر دین خاص، به سه نوع تقسیم کرده اند. باورهای مسلم که ناظر به شهادت دادن به وجود خداوند و معرفی دات و صفات اوست. باورهای غایتگرا که هدف و خواست از خلقت انسان و نقش انسان در راه نیل به این هدف را باز می نمایانند، باورهای زمینه ساز که روش های تأمین اهداف و خواست خداوند و اصول اخلاقی را که بشر برای تحقق آن اهداف باید به آن ها توجه کند در بر می گیرند.
2- شعائر یا مناسک دینی عبارت است از آداب ورسوم معین یا رفتارهای نمونه‌ای در میان معتقدان هر دین، یا به‌طور کلی مـراسمی کـه هر دین از پیروان خود انتظار دارد که آنها را به‌جا آورند. یکی از نکات مهم در اعمال یا رفتارهای دینی مناسکی، وجه سمبلیک یا نمادین آن هاست. مناسک دینی اساساً سمبلیک اند و یکی از اهداف عمده ی آن ها، واجد حالات و ملکات اخلاقی شدن است.
3- بعد تجربی، این بعد در تصورات و احساسات مربوط به برقراری رابطه با وجودی هم چون خدا که واقعیت غایی یا اقتدار متعالی است، ظاهر می شود.
4- بعد فکری یا دانش دینی، اطلاعات و دانش اساسی در مورد دین و کتاب مقدس را که انتظار می رود پیروان، آن ها را بدانند، شامل می شود.
5- بعد پيامدى يا آثار دينى، شامل پيامدهاى بـاور، عـمل، تجربه و دانش دينى در زندگى روزمره‌ى فرد معتقد و روابط او با سايرين است. گویه‌های این مفهوم، ثروت حـق ثـروتمندان، پاداش دادن فـقرا در روز آخرت، حکمت خدا و ثروتمند شدن ثروتمندان و متوسل شدن به استخاره در تعارضات پیش آمده در زنـدگی را شـامل مـی‌شود.
تهیه کننده: عاطفه کریمی
پایگاه خبری حقوق نیوز - مقالات اجتماعی
دیدگاه