امروز: پنج شنبه, ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۷ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۸ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 264929
۶۰۰۶
۳
۰
نسخه چاپی
ازدواج موقت (صیغه)

شرایط ازدواج موقت | موارد ثبت ازدواج موقت | تعیین مهریه در ازدواج موقت | مطالبه مهریه در ازدواج موقت

در اصطلاح ازدواج موقت ( صیغه ) عقد زناشویی است که برای مدت محدودی واقع شده باشد. به آن ازدواج منقطع، نکاح منقطع و یا متعه نیز می گویند و در اصطلاح عامه به صیغه معروف است

شرایط ازدواج موقت | موارد ثبت ازدواج موقت | تعیین مهریه در ازدواج موقت | مطالبه مهریه در ازدواج موقت

در اصطلاح ازدواج موقت ( صیغه ) عقد زناشویی است که برای مدت محدودی واقع شده باشد. به آن ازدواج منقطع، نکاح منقطع و یا متعه نیز می گویند و در اصطلاح عامه به صیغه معروف است.

در ماده‌ 1075 قانون مدنی ازدواج موقت در قوانين ايران به رسميت شناخته‌ شده‌ است.

در ماده 1075 آمده است:  نكاح وقتی منقطع است كه برای مدت معينی واقع شده باشد.

بنابراین تفاوت ازدواج دائم با ازدواج موقت در این است که در ازدواج دائم برای ازدواج زمانی تعیین نمی‌شود؛ ولی صیغه باید برای مدت معلوم منعقد شود. البته باید یادآوری کنیم که این مدت موقت از چند دقیقه تا چند سال می‌تواند باشد و دراین‌باره محدودیتی وجود ندارد. اما به‌هرحال این مدت باید کاملا روشن و معین باشد و ابهامی در آن وجود نداشته باشد.

شرایط ازدواج موقت

1- درازدواج موقت، رضایت طرفین و خواندن صیغه کافی است و نوشتن و شاهد گرفتن لازم نیست.

2- خود زن و مرد می‌توانند صیغه عقد را بخوانند. ابتدا مدت عقد (از یک ساعت تا چند سال) و میزان مهر (مثلاً از هزار تومان تا …) را معین کنند و بعد صیغه عقد را بخوانند.

زن می‌گوید :

«زَوَّجتُکَ نَفْسی فی المُدَّهِ الْمَعْلوُمَه عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلوُم» (خودم را به تو تزویج کردم برای مدت معین با مهر معین.)

بعد مرد می‌گوید:

«قَبِلْتُ» (قبول کردم)

تبصره: اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند به هر لفظی که صیغه را بخوانند صحیح است. اما باید لفظی را بگویند که معنیزَوَّجْتُ و قَبِلْتُرا بفهماند.

زن زمانی که در عقد دیگری بوده، با مردی که قصد دارد در آینده با او ازدواج کند، زنا نکرده باشد؛ زیرا اگر مردی با زن شوهرداری زنا کند برای همیشه آن زن بر او حرام می شود

3- عقد موقت طلاق ندارد بلکه جدا شدن زن و مرد بواسطه تمام شدن مدت عقد و یا بخشیدن مدت (مرد باقیمانده زمان عقد را به زن می‌بخشد) می‌باشد.

4- کسی که صیغه را می خواند باید بالغ و عاقل باشد.

5- دختری که به حد بلوغ رسیده و رشیده است؛ یعنی مصلحت خود را تشخیص می دهد اگر بخواهد شوهر کند چنانچه باکره باشد باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد، ولی اگر باکره نباشد در صورتی که بکارتش به وسیله شوهر کردن از بین رفته باشد اجازه پدر و جد لازم نیست.

6- زن در زمان اجرای عقد موقت، در حباله نکاح کس دیگری درنیامده باشد (همسر شخص دیگری نباشد)

7- همچنین زن هنگامی که می خواهد به عقد مردی در آید، اگر قبلا در عقد دیگری بوده و طلاق گرفته یا مدت عقد موقتش به سر آمده، مدت عده خود را نیز گذرانده باشد.

8- شرط دیگر آن است که زن زمانی که در عقد دیگری بوده، با مردی که قصد دارد در آینده با او ازدواج کند، زنا نکرده باشد؛ زیرا اگر مردی با زن شوهرداری زنا کند برای همیشه آن زن بر او حرام می شود.

همانگونه که در ماده ی قانونی فوق آمده است،  ازدواج موقت اگرچه اسمش موقت است اما بیشتر احکام مربوط به نکاح و زوجیت در آن جاری است اما در ازدواج موقت دو نکته مهم وجود دارد. در ازدواج موقت شرط تعیین مهریه و تعیین مدت عقد یک شرط اساسی محسوب می شود و در صورتیکه مدت یا مهریه قید نشود، عقد دچار اشکال می شود.

موارد ثبت ازدواج موقت

ثبت ازدواج موقت (صیغه) برای زن و مرد الزامی نیست اما بر اساس ماده 21 قانون حمایت از خانواده ثبت ازدواج موقت در مواردی الزامی و اجباری می‌گردد.

در ماده 21 قانون حمایت از خانواده آمده است: نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران در جهت محوریت و استواری روابط خانوادگی، نکاح دائم را که مبنای تشکیل خانواده است مورد حمایت قرار می‌دهد. نکاح موقت نیز تابع موازین شرعی و مقررات قانون مدنی است و ثبت آن در موارد زیر الزامی است:

1ـ باردارشدن زوجه

2ـ توافق طرفین

3ـ شرط ضمن عقد

تبصره ـ ثبت وقایع موضوع این ماده و ماده (۲۰) این قانون در دفاتر اسناد رسمی ازدواج یا ازدواج و طلاق مطابق آیین ‌ نامه ‌ ای است که ظرف یک ‌ سال با پیشنهاد وزیر دادگستری به تصویب رئیس قوه قضائیه می‌رسد و تا تصویب آیین ‌ نامه مذکور، نظام ‌ نامه ‌ های موضوع ماده (۱) اصلاحی قانون راجع به ازدواج مصوب ۱۳۱۶/۰۲/۲۹ کماکان به قوت خود باقی است.

با توجه به موارد فوق ثبت ازدواج موقت در صورت تحقق موارد ذکر شده در بالا الزامی می گردد و در غیر اینصورت الزامی برای ثبت آن وجود ندارد. در سه مورد ذکر شده  ثبت ازدواج موقت مورد حمایت قانونگذار است و می‌توان در صورت استنکاف مرد از پذیرش ثبت ازدواج موقت، هم ضمانت اجرای حقوقی و هم ضمانت اجرای کیفری قایل شد.

این موارد مشکل فرزند دار شدن و زیر بار نرفتن مرد در ازدواج موقت را تا حدی حل نموده است. اما مشخص نیست، در صورت استنکاف مرد از ثبت ازدواج موقت پس از بارداری، تکلیف زن چیست و چگونه می‌تواند اثبات زوجیت و سپس اثبات نسب نماید.

شاید بتوان از ضمانت اجرای کیفری، در مواردی که ثبت ازدواج، الزامی است، در اینجا بهره بگیریم. اما نظام حقوقی ایران، در تعریف جایگاه حقوقی ازدواج موقت، بنا به ملاحظاتی، تاکنون عاجز مانده است. چون ازدواج موقت یا صیغه، عموما از سوی مردان متاهل انجام می‌شود و ثبت ازدواج موقت، می‌تواند موجب فروپاشی بسیاری از خانواده ها شود.

تعیین مهریه در ازدواج موقت

بر خلاف عقد دائم، تعیین مهریه یکی از ارکان اصلی عقد موقت است.

بر طبق قانون عدم وجود مهر و یا بیان نشدن آن مشکلی در نکاح دائم به وجود نمی آورد، اما در ازدواج‌موقت عدم اعلام مهر موجب بطلان عقد خواهد شد.

مشخص بودن مهریه زن در عقد موقت از اهمیت ویژه ای برخوردار است و قانون به آن تاکید فراوانی دارد و اهمیت آن در مواد ۱۰۹۵ الی ۱۰۹۸ قانون آورده شده است تا ترتیبات لازم برای تسلیم مهریه زن در ازدواج‌موقت داده شود. پس از عقد، زن مالک مهریه خواهد شد و بخشیدن زمان عقد از سوی شوهر، عدم نزدیکی شوهر تا پایان مدت عقد و فوت زن مهر را ساقط نخواهد کرد.

ماده1095- در نكاح منقطع عدم مهر در عقد موجب بطلان است .

ماده1096- در نكاح منقطع موت زن در اثناء مدت موجب سقوط مهر نميشود و همچنين است اگر شوهر تا آخر مدت با او نزديكي نكند.

ماده1097- در نكاح منقطع هر گاه شوهر قبل از نزديكي تمام مدت نكاح را ببخشد بايد نصف مهر را بدهد.

ماده1098- در صورتي كه عقد نكاح اعم از دائم يا منقطع باطل بوده و نزديكي واقع نشده زن حق مهر ندارد و اگر مهر را گرفته شوهر ميتواند آن را استرداد نمايد.

مطابق ماده 1095 قانون مدنی تعیین مهریه و میزان آن در عقد موقت یکی از شرایط صحت این عقد است و در صورتی که مهریه در عقد موقت ذکر نشود، عقد باطل است. این بدلیل ویژگی خاص عقد موقت است. به همین دلیل تعیین مهریه و میزان آن و همچنین تعیین مدت در عقد موقت جزء شرایط صحت این عقد است. این ویژگی بر خلاف عقد دائم است.

در عقد دائم تعیین مهر ضروری نیست و زوجین می توانند بعد از عقد نیز نسبت به تعیین مهریه به توافق برسند. حتی اگر مهریه ای هم تعیین نشود، باز هم زن می تواند از مهر المثل و مهر المتعه استفاده کند. اما تعیین مهر و  میزان آن در عقد موقت لازم و ضروری است و عدم تعیین آن سبب بطلان عقد می شود.

مطالبه مهریه در ازدواج موقت

برای مطالبه مهریه در ازدواج موقت، اگر سند رسمی ازدواج موجود باشد، می توان به اداره رسمی اجرای ثبت مراجعه نمود. در این حالت ابتدا از دفتر ازدواج درخواست صدور اجراییه و ابلاغ به شوهر خواهد شد. در صورت عدم پرداخت مهریه ظرف مهلت مقرر در اجراییه، مراتب از طریق اجرای اسناد رسمی ثبت ابلاغ و امکان ممنوع الخروج کردن شوهر و توقیف اموال وی وجود دارد. اما در سایر موارد با مدارک اثباتی، در صورتی که مبلغ مهریه در ازدواج موقت تا بیست میلیون تومان باشد از طریق تقدیم دادخواست مطالبه مهریه در ازدواج موقت به شورای حل اختلاف، و در صورتی که مبلغ بیش از بیست میلیون تومان باشد، از طریق دادگاه خانواده، مطالبه مهریه در ازدواج موقت انجام خواهد شد. تمامی مراحل رسیدگی به دادخواست مطالبه مهریه در ازدواج موقت، مانند مطالبه مهریه در ازدواج دایم است.

مشکل مطالبه مهریه در ازدواج موقت در جایی قابل تصور است که طرفین صرفا مبادرت به خواندن صیغه محرمیت نموده اند و سند رسمی برای مطالبه مهریه در ازدواج موقت ندارند.

راه اثبات میزان مهریه در ازدواج موقت در مواقعی که سند رسمی وجود ندارد، ابتدا اقرار و پس از آن در صورت وجود شهود، شهادت آنها می باشد. البته در این گونه موارد اقرار طرفین مهم ترین مدرک اثبات میزان مهریه در ازدواج موقت می باشد.

در خصوص احکام مربوط به مهریه در عقد موقت چند نکته حائز اهمیت است :
 

مهر المتعه و مهر المثل صرفا مخصوص عقد دائم است. این دو نوع مهر در صورتی به زن تعلق می گیرند که مهریه به موجب عقد دائم تعیین نشده باشد و مرد قبل یا بعد از رابطه زناشویی بخواهد همسر خود را طلاق بدهد. اما به دلیل اینکه عدم ذکر مهریه در عقد موقت سبب بطلان عقد است، این دو نوع مهریه نیز به زن تعلق نمی گیرند.

همچنین، به موجب ماده 1096 قانون مدنی در نکاح منقطع موت زن در اثناء مدت موجب سقوط مهر نمی شود و همچنین است اگر شوهر تا آخر مدت با او نزدیکی نکند. بنابراین، اگر زن در طول مدت عقد موقت فوت کند یا مرد با او زناشویی نکند، باز هم مهر از بین نخواهد رفت.

  • منبع
  • آی خدمت
  • یاسا
  • وکلای مهر

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید