معرفی معبد بُتگوران یا معبد هندوها
پرستشگاه بُتِگوران یا معبد هندوها که از نظر جغرافیایی در قدیمی ترین و مهم ترین خیابان بندرعباس قرار دارد توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند. شاید در نگاه اول به دلیل سبک معماری معبد هندو بندرعباس فکر کنید که در هند هستید. این معبد روابط تجاری خوب بازرگانان ایرانی و هندی را به تصویر می کشد.
از آنجا که مردم قدیم بندرعباس، هندوهای مقیم این شهر را به نام گور یا گبر میشناختند، معبد نیز در زبان مردم بومی به بت گوران شهرت یافته و هنوز هم مردم محلی کم و بیش این معبد را به همان نام میشناسند.
این معبد برای نیازهای هندوهای مقیم شهر بندرعباس که از سالهای۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴ خورشیدی سکونت داشته و به کارهای تجاری میپرداختند ساخته شده است. پرستشگاه هندوها نشانهای زنده از روابط تجاری باشکوه میان هندیها و ایرانیها ست.
تاریخچه معبد هندوها
در زمان شاه اسماعیل یکم (پایهگذار و نخستین شاه دولت صفوی) و پس از جنگهای متعدد با ازبکها و عثمانیها و متحمل شدن شکست، پرتغالیها از وضعیت نابسامان کشور استفاده کردند و از طریق هند خود را به ایران رساندند. آنها در جنگی خونین، موفق به تسخیر هرمز شدند. در آن زمان پرتغالیها در هند مستقر بودند و همین امر باعث شد تا پای هندیها بیش از گذشته به ایران و جنوب آن باز شود.
حضور هندیها در ایران حتی پس از آزاد شدن هرمز ادامه یافت. در زمان قاجار هندوهای تاجر در گروههای ۷۰ تا ۸۰ نفری، ساکن بندرعباس بودند. آنها برای برگزاری مراسم مذهبیشان به کاروانسراها میرفتند و هر بار بهزحمت مکانی را برای خود آماده میساختند. در این اوضاع، دو نفر به نامهای شولرام و دده رام، بانی خرید زمینی شدند و کلنگ ساخت معبدی را در شمال بندرعباس آن روز بر زمین زدند. بر روی کتیبهای مربوط به معبد و با خط هندی، نام این دو بانی و سال احداث بنا به سال سامبات هندی آمده است.
معماران از هند آمدند و دستبهکار شدند و هزینه ساخت از محل جمعآوری هدایای هندوها و توسط تجار هندی تأمین شد. گفته میشود سرمایهداران شهر شیکارپور هند سهم زیادی در تأمین هزینههای ساخت این معبد داشتهاند. به این ترتیب در سال ۱۲۶۷ هجری شمسی همزمان با فرمانروایی محمدحسنخان سعدالملک (فرمانروای محلی بندرعباس) معبدی در بندرعباس سر برآورد. محلیها این بنا را بت گوران نامیدند؛ چرا که مردم، هندیها را گور یا گبر میخواندند و نام بت گوران کاملاً کاربرد این بنا را مشخص میکرد.
هندوها پیروان مکتب برهمنی (کسانی که به خدایان برهما، ویشنو و تسیوا معتقدند) هستند و این معبد بنابر تحقیقات به عمل آمده متعلق به خدایان ویشنو است. در هند اغلب معابد برهمنی، سنگی است، معبد هندوها در بندرعباس طبق موقعیت جغرافیایی در زمان ساخت از لاشه سنگ، ملات گل و ساروج، سنگهای مرجانی خاک و گچهای ضخیم ماده و گچ لویی استفاده شده است.
مجسمههایی از برهما، شیوا و وشینو (الهههای هندی) را در این معبد قرار دادند تا پیروان آیینهای هندی بتوانند در آن به عبادت بپردازند. گفته میشود در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی هندیها راهی کشورشان شدند و با ترک ایران مجسمهها و بتهای شان را نیز با خود بردند.
در ساخت این معبد از لاشه سنگ، ملات گل و ساروج، سنگهای مرجانی خاک و گچهای ضخیم ماده و گچ لویی استفاده شده و در اتاق آن طاقچه و قابهای کور به چشم میخورد. دورتادور اتاق هم چهار راهرو وجود دارد که در گذشته زوار به دور آن زیارت میکردند، اساس ساختمان این معبد عبارت است از یک اتاق چهارگوش میانی که روی آن گنبدی قرار گرفته است. داخل راهروها حجرههای کوچکی است که برای طلبههای مکتب برهمنی در نظر گرفته شده و داخل برخی از اتاقها نقاشیهای مذهبی دیده میشود که یکی از مهمترین آنها خدای فلوت زن به نام کریشنا است.
معماری معبد هندوها
در اتاق معبد چندین طاقچه و قاب ساخته شده و دور تا دور اتاق نیز ۴ راهرو وجود دارد و داخل راهروها نیز حجرههای کوچکی برای طلبههای مکتب برهمنی وجود داشته است. در داخل برخی از اتاقها هم نقاشیهای مذهبی دیده میشود که می توان به خدای فلوت زن به نام کریشنا اشاره کرد که جزو مهم ترین مجسمه هاست.
راه پلههای مارپیچی نیز به سمت بالا و به بام معبد می رسد که ساق معبد نام دارد. ۴ نورگیر در ۴ طرف و گنبد عظیمی به شکل ذوزنقه و تزئینات مربوط به آیین هندویی هستند. همچنین در ۴ طرف گنبد، حدودا ۷۲ برجک مخصوص هندویی وجود دارد. در قسمت شرقی گنبد نیز تالار بزرگی وجود دارد که زمانی تالار اجتماعات بوده است. در این تالار نقاشیهای مختلفی خواهید دید که هر کدام از آنها بیانگر فلسفه خاصی است. با توجه به تغییرات آب و هوایی، ساختمان دچار تخریب شده که مرمتهایی نیز انجام گرفته است.
دیدگاه