امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 276522
۹۵۸
۱
۰
نسخه چاپی

اصطلاح حقوقی ایجاب | PDF مقاله ایجاب در معاملات دولتی | PDF مقاله نقش ایجاب و قبول در ایجاد تعهدات

اصطلاح حقوقی ایجاب | PDF مقاله ایجاب در معاملات دولتی | PDF مقاله نقش ایجاب و قبول در ایجاد تعهدات

اصطلاح حقوقی ایجاب

اصولاً قبول در مقابل ایجاب برای به وجود آوردن عقد کاربرد دارد، چنانچه همواره گفته می شود عقد به وسیله ایجاب و قبول به وجود می آید. به عبارت دیگر، ایجاب و قبول ارکان سازنده عقد می باشند.

قرارداد محصول و نتیجه توافق میان طرفین آن است و بسیاری از مباحث حقوق قراردادها به جریان حصول این توافق و مفاد و محتوای توافق حاصله مربوط می گردد. با این حال توصیف یک قرارداد به عنوان یک توافق، موکول و مقید به شرایط مهم و متعددی است.

به طور کلی جریان و فرایندی را که به وسیله آن طرفین قراردادی به توافق و تراضی می رسند، می توان به قبول از ناحیه یک طرف، نسبت به ایجابی که از سوی طرف دیگر مطرح شده است، تجزیه و تحلیل نمود.

بنابراین در عرصه روابط اجتماعی برای اینکه حقی که ریشه آن اراده شخص یا اشخاص باشد، بوجود بیاید و موجودی به نام عقد تولد یابد، بی تردید عناصری مانند ایجاب، قبول و قصد، رضا و مانند آن نقش جوهری و اساسی دارند.

ایجاب در لغت مصدر باب «اِفعال» از ریشه ی «وَجَبَ» به معنای الزام کردن، واقع ساختن و ثابت نمودن و در اصطلاح اعلام اراده ی یک شخص به شخص دیگر برای انعقاد قرارداد می باشد.

در واقع ایجاب، پیشنهاد انجام یک معامله به شخص دیگر است. شخصی که چنین پیشنهادی را اعلام می نماید «موجب» نامیده می شود. در واقع، برای تشکیل عقد نیاز به همکاری دو طرف وجود دارد که شرط اولیه این همکاری آگاهی طرفین از نیت درونی یکدیگر است و تا این قصد درونی ابراز نگردد تشکیل عقد متصور نخواهد بود.

در اصطلاح حقوقی ایجاب عبارت از آن است که یکی از طرفین قرارداد در ابتدا اراده خود را بر ایجاد رابطه حقوقی معین اعلام کند در حقیقت ایجاب، پیشنهاد انجام معامله با شرایط معین است. هر پیشنهادی به معنای ایجاب نیست. پیشنهادی ایجاب محسوب می شود که به اندازه کافی روشن و متضمن عناصر اساسی قرارداد باشد یعنی ما به آن دسته از پیشنهاداتی ایجاب می گوییم که به اندازه کافی کامل و مشخص باشد و نشان دهنده قصد التزام ایجاب کننده به انعقاد قرارداد باشد که در صورت قبول نمودن از جانب طرف دیگر معامله منعقد گردد.

بنابراین ایجاب باید کاملاً صریح و روشن باشد و دلالت بر قصد ایجاب کننده بر انشای معامله نماید و همچنین باید نوع عقد و چگونگی مورد معامله و شرایط آن در ایجاد به صراحت بیان گردد. مثلاً اگر مالک یک خودرو ایجاب فروش آن را به شخصی می نماید باید در این ایجاب، نوع اتومبیل و خصوصیات آن از قبیل سال ساخت، میزان کارکرد، قدرت موتور و امثال آن ذکر شود و همچنین باید شرایطی را که با وجود آن شرایط او قصد فروش خودروی خود را دارد نیز در ایجاب مشخص باشد مثلاً باید تعیین نماید که خودرو را به صورت مشروط می فروشد یا به صورت مطلق.

شرایط ایجاب

معلوم بودن مفاد ایجاب

مفاد ایجاب باید معلوم باشد. یعنی نوع عقد و موضوع قرارداد مبهم نباشد زیرا دو طرف باید بدانند که چه نوع معامله ای می نمایند و موضوع آن چیست، در غیر این صورت توافق جهت انعقاد معامله شکل نمی گیرد. مثلا باید معلوم باشد که نوع عقد بیع است یا اجاره یا هبه و باید معلوم باشد که چه چیزی موضوع قرارداد است.

صریح و روشن بودن ایجاب

ایجاب بایستی صریح و روشن باشد و در آن به شرایط لازم برای انجام معامله اشاره شود؛ در غیر اینصورت پیشنهاد ارائه شده ایجاب محسوب نمی گردد.

به علاوه در ایجاب شرط نیست که حتما نسبت به شخص معینی باشد بلکه ممکن است ایجاب نسبت به همه ی مردم داده شود. در مواردی که ایجاب مربوط به شخص معینی نمی باشد، هر شخصی می تواند این ایجاب را قبول نماید و پس از قبول، معامله منعقد می گردد. البته در برخی قراردادها که شخصیت طرف معامله دارای اهمیت است، موجب می تواند با توجه به شخصیت قبول کننده، قبول را نپذیرد.

الزام آور بودن ایجاب

پس از آنکه شخص برای انجام معامله ایجاب داد تا قبل از اینکه کسی این ایجاب را قبول نماید، ایجاب او الزام آور نیست و او می تواند از ایجاب خود رجوع نماید و از انجام معامله صرفنظر نماید زیرا به صِرف ارائه ی ایجاب برای شخصِ موجب ایجاد تعهد و الزام نمیشود. البته درصورتی که موجب (ایجاب دهنده) مهلتی را برای ابراز قبولی از سوی دیگران تعیین نماید، تا قبل از اتمام این مهلت، او ملزم به ایجاب خود است.

اهلیت ایجاب دهنده

طبق ماده 210 قانون مدنی براي اینکه معامله معتبر باشد طرفین آن باید داراي اهلیت باشند که منظور اهلیت استیفا است و مطابق ماده 211 ق.م اهلیت در صورتی محقق می شود که شحص بالغ و عاقل و رشید باشد. باید گفت هر قانون از اهلیت به طور مطلق نام برده، منظور اهلیت استیفاء مگر آنکه قرینه ای بر خلاف آن وجود داشته باشد.

به هر حال، ممکن است شخصی که ایجاب داده است اهلیت خود را از دست بدهد. چنانچه قبل از اینکه این ایجاب مورد قبول واقع شود، ایجاب دهنده مجنون شود و یا بمیرد، ایجاب او نیز دیگر معتبر نخواهد بود زیرا اراده ی شخص ایجاب دهنده از بین رفته است و بنابراین توافق اراده ای که برای انعقاد قرارداد لازم است، شکل نمی گیرد.

مدت اعتبار ایجاب

از آنجا که ایجاب دهنده ایجاب را ایجاد می نماید، تعیین مدتی را که این ایجاب معتبر خواهد بود و قبولی شخص دیگر می تواند در آن مدت اعلام شود و در نهایت قرارداد تشکیل شود، با خود او است. این مدت به سه طریق معلوم می شود:

1 -گاهی موجب مدت معینی را برای بقای ایجاب خود و اعلام قبولی مشخص نموده است. دراین صورت قبول باید در همان مدت اعلام شود و در غیر این صورت قبول بی اثر خواهد بود.

2 -گاهی موجب در ایجابش اعلام می نماید که قبول باید فورا اعلام شود والا ایجابش از بین خواهد رفت. در این موارد تشخیص اینکه قبول فورا اعلام شده یا با تأخیر اعلام شده با عرف است و در موارد مختلف متفاوت می باشد.

3 -درصورتی که ایجاب دهنده برای ایجاب مهلتی معین ننموده باشد، براي تعیین مهلتی که قبول می تواند به این ایجاب ضمیمه شود باید به عرف رجوع نمود و عرف نیز در هر مورد، برحسب اوضاع و احوال این مدت را تعیین می نماید.

 زوال ایجاب

ایجاب ممکن است به دلایلی از بین برود بدون اینکه نیاز به رجوع ایجاب دهنده باشد که عبارتند از: 1- اتمام مهلت ایجاب و عدم اعلام قبولی در آن مهلت. 2 - مرگ و عدم اهلیت ایجاب دهنده پیش از اعلام قبولی 3 -رد ایجاب توسط پذیرنده .

قاطعیت و جدیت ایجاب

پیشنهاد وقتی عنوان ایجاب می یابد که پیشنهادکننده قصد التزام نسبت به محتوای آنرا در فرض قبول مخاطب داشته باشد.  بر همین اساس، ایجاب را به اظهار اراده ی انعقاد عقد به وسیله ی لفظ یا عمل به طوری که در فرض قبول مخاطب، ایجاب کننده ملزم به آن باشد تعریف نموده اند.

کامل بودن ایجاب

برای صدور ایجاب و به تبع آن انعقاد عقد، وجود ارکان اساسی عقد در ایجاب ضروری است و این ارکان در هر عقدی ممکن است در مقایسه با عقد دیگری متفاوت باشد. طبعاً عقد ازدواج که جزء عقود غیرمالی و راجع به پیوند دو شخص است با عقد بیع که عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم، دارای موضوعات متفاوت هستند. از آنجا که در منابع فقهی مبحثی با عنوان قواعد عمومی قراردادها نیامده است، کامل بودن به عنوان یکی از اوصاف و شرایط ایجاب به تصریح در کتب فقهی وجود ندارد. مع الوصف، این ویژگی از بحث های مربوط به عقود معین مثل بیع، اجاره، نکاح و... به سهولت قابل استنباط است.

تنجیز ایجاب

قطعی و منجز بودن ایجاب یعنی اینکه اگر شخصی ایجابی را به طرف مقابل ارائه نمود و او نیز آن را قبول کرد، عقد بدون دخالت هیچ امر دیگری منعقد شود. لذا اگر تحقق عقد منوط به امر دیگری شود، به طوری که تا وقتی آن امر انجام نگیرد عقد، منعقد نشود، این امر منافی تنجیز ایجاب است.

منابع:

ایجاب در معاملات دولتی | ایمان دهقانی دهج و دیگران | فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، سال ششم، شماره بیستم، پاییز 1396

نقش ایجاب و قبول در ایجاد تعهدات | سید محسن یوسفی بداف | داریوش بابایی | دومین کنفرانس چارسوی علوم انسانی

  • منبع
  • حقوق نیوز
  • وکیل تاپ

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید