تبخال تناسلی یا هرپس تناسلی | علائم، علل و نحوه درمان

تبخال تناسلی یک بیماری مقاربتی است که به وسیله‌ی ویروس هرپس سیمپلکس (herpes simplex virus) ایجاد می‌شود. تماس جنسی راه اصلی انتقال ویروس است، بعد از آلوده شده شخص، ویروس درون بدن به صورت غیر فعال باقی می‌ماند و گاهی فعال شدن آن سال‌ها بعد اتفاق می افتد.

تبخال تناسلی یا هرپس تناسلی

تبخال دستگاه تناسلی یا هرپس تناسلی (Herpes genital) نوعی عفونت ویروسی است که از طریق تماس مستقیم با این ویروس‌ها و رابطه جنسی با فرد آلوده انتقال می‌یابد. این بیماری می‌تواند کاملا بدون علامت باشد و یا اینکه ضایعات زخمی به همراه خود ایجاد کند. ویروس‌های هرپس سیمپلکس نوع ۱ و 2 (HSV-1,HSV-2) که تحت عنوان ویروس هرپس انسانی نیز شناخته می‌شوند از مهمترین ویروس‌های بیماری‌زای انسانی هستند که نوع یک این ویروس منجر به تب‌خال لب و دهان (Orolabial) و نوع ۲ آن موجب تب ‌خال تناسلی (genital) می‌گردد. مشخصه‌ی هر دوی این بیماری‌ها تاول‌های کوچک و دردناک بر روی‌ پوست و غشاهای مخاطی است. ویروس‌های هرپس سیمپلکس بسیار شایع و مسری می‌باشند؛ به گونه‌ای که ویروس HSV-1 از طریق بزاق آلوده دهان و ویروس HSV-2 از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. یکی از راه‌های انتقال ویروس، وجود خراش‌های پوستی است؛ زیرا پوست سالم از نفوذ ویروس به بدن ممانعت بعمل می‌آورد. این ویروس‌ها، سلول‌های عصبی را آلوده ساخته و ممکن است بطور مخفی در سلول‌های عصبی به حالت خاموش درآیند. در اثر تحریک‌هایی همانند فشارهای عصبی و احساسی، ویروس از حالت خاموش به حالت فعال در آمده و از طریق آکسون‌های عصبی به پوست برمی‌گردد و در آنجا تکثیر پیدا کرده و ایجاد تب خال می‌کند. ویروس‌های هرپس سیمپلکس می‌توانند بخش‌های متفاوتی از بدن را آلوده سازند؛ مانند ایجاد ضایعات در دهان و گلو، التهاب قرنیه و ملتحمه چشم (کراتوکونژکتیویت)، تب خال‌های پوستی و انسفالیت.

از آنجایی‌ كه ويروس هرپس سیمپلکس در خارج از بدن به سرعت از بین می‌رود، تقريبا امکان انتقال آن از طريق تماس با توالت، حوله و ساير لوازم شخصی فرد آلوده به صفر نزدیک است.

علائم هرپس تناسلی یا تبخال تناسلی

اغلب افراد مبتلا به هرپس علائمی را از خود نشان نمی دهند و یا ممکن است علائم خفیفی وجود داشته باشد، ممکن است شما علائم خفیفی داشته باشید که متوجه آن نباشید و یا ممکن است این حالت با سایر شرایط اعم از جوش اشتباه گرفته شود. به همین دلیل بیشتر افراد مبتلا به هرپس تناسلی از وجود عفونت در بدن خود آگاهی ندارند.

زخم های هرپس تناسلی معمولا به صورت تاول پیرامون ناحیه تناسلی، مقعد یا دهان مشخص می شود. تاول ها پاره شده و زخم های دردناکی به جای آن باقی خواهد ماند که بهبود آن هفته ها زمان می برد. در این حالت ممکن است علائمی مانند آنفلوآنزا شامل تب، بدن درد یا تورم غدد مشاهده شود. علائم ممکن است در طول نخستین سال بعد از عفونت دوباره تکرار شود. دوره تکرار علائم کوتاه تر و شدت آن کمتر است. اگر عفونت سال ها در بدن بماند دفعات بروز علائم در طول سال کاهش خواهد یافت. اگر متوجه این علائم و یا سایر علائم مانند زخم های درمان نشده، ترشحات بو دار، احساس سوزش حین ادرار همچنین خونریزی بین دو قاعدگی شدید، باید به پزشک مراجعه کرده و معاینه شوید.

عوارض تبخال تناسلی یا هرپس تناسلی

ابتلا به دیگر بیماری‌های مقاربتی: ابتلا به تبخال تناسلی خطر ابتلا به دیگر بیماری‌های آمیزشی مانند ایدز را بالا می‌برد.

آلوده شدن نوزاد: نوزادان متولد شده از مادران آلوده، در حین عمل زایمان در معرض ویروس قرار می‌گیرند. آلوده شدن به ویروس باعث آسیب مغزی، کوری و یا مرگ نوزاد می‌شود.

مشکلات مثانه: در برخی از موارد، زخم و جراحت ناشی از تبخال تناسلی باعث بروز التهاب اطراف مجرای ادراری می‌شود‌. این التهاب حتی می‌تواند تا چندین روز مجرای ادراری را مسدود کند. در این حالت برای تخلیه مثانه باید از کاتر استفاده کرد.

مننژیت: در موارد نادر عفونت ویروس هرپس سمپلکس منجر به التهاب غشا و مایع مغزی نخاعی می‌شود.

التهاب مقعدی: تبخال تناسلی به خصوص در مردانی که با مردان دیگر رابطه‌ی جنسی دارند، می‌تواند منجر به عفونت در لایه‌ی پوشاننده‌ی رکتوم شود.

هرپس تناسلی یا تبخال تناسلی در زنان

زنان از زمانی که فعالیت جنسی خود را آغاز می کنند احتمال ابتلا به تبخال تناسلی برای آنها وجود دارد . همچنین علاوه بر رابطه ی جنسی امکان انتقال آلودگی از طریق تماس مستقیم پوستی و ترشحات تنفسی افراد آلوده هم وجود دارد.

علائم تبخال تناسلی در زنان به شرح زیر است:

1. وجود تاول های آبدار و عفونی در اطراف واژن، دهانه ی رحم، مقعد، باسن و پاها

2. احتمال بروز تب، سردرد و استفراغ خفیف

3. ترکیدن تاول ها پس از گذشت چند روز و خشک شدن محل زخم

4. وجود علائمی شبیه به سرماخوردگی نظیر تب ، التهاب غدد لنفاوی و کوفتگی

5. ترشحات آبکی واژینال

6. سوزش ادراری

7. درد در ناحیه لگن و پاها

8. احساس سوزش و خارش در محل زگیل ها

هرپس تناسلی یا تبخال تناسلی در مردان

مردان هم به اندازه ی زنان در معرض ابتلا به تبخال های تناسلی قرار دارند و با توجه به نوع روابط جنسی شان تبخال های تناسلی می تواند در نواحی مختلف تناسلی و مقعد به وجود بیاید.

1. وجود تاول های آبدار و عفونی در اطراف آلت تناسلی ، بیضه ،  مقعد ، باسن و پاها

2. احتمال بروز تب ، سردرد و استفراغ خفیف

3. ترکیدن تاول ها پس از گذشت چند روز و خشک شدن محل زخم

4. وجود علائمی شبیه به سرماخوردگی نظیر تب ، التهاب غدد لنفاوی و کوفتگی

5. ترشحات آبکی از مجاری ادراری

6. سوزش ادراری

7. درد در ناحیه لگن و پاها

8. احساس سوزش و خارش در محل زگیل ها

راه های پیشگیری از هرپس تناسلی یا تبخال تناسلی

برای پیشگیری از این بیماری استفاده از روش‌های زیر توصیه می‌شود:

• رعایت بهداشت فردی و داشتن رابطه جنسی سالم
• استفاده از کاندوم در رابطه جنسی (با این حال امکان انتقال ویروس وجود دارد)
• پرهیز از تماس مستقیم با ضایعات پوستی ایجاد شده در اثر هرپس
• زایمان به روش سزارین برای مادران آلوده (جهت جلوگیری از انتقال بیماری به نوزاد)

روش تشخیص تبخال تناسلی یا هرپس تناسلی

تشخیص تبخال تناسلی توسط پزشک بعد از معاینه‌ی فرد و بررسی نتایج آزمایش‌های تشخیصی انجام می‌شود.

کشت ویروس: در این روش تشخیصی نمونه‌‌ی بافتی و یا سواپ آغشته به تاول‌ها و دانه‌های ناشی از تبخال در محیط آزمایشگاهی کشت شده و بعد از آن بررسی می‌شوند

تست پی‌سی‌آر (Polymerase chain reaction (PCR) test): در این روش تشخیصی یک نمونه از DNA حاصل از نمونه خون، بافت و یا مایع نخاعی فرد تکثیر می‌شود. این ماده ژنتیکی از نظر وجود ویروس بررسی شده و حتی امکان تعیین نوع ویروس هم در این روش وجود دارد.

آزمایش خون: در این روش تشخیصی خون فرد از نظر وجود آنتی بادی‌های ویروس هرپس تناسلی بررسی می‌شود. با این روی امکان تشخیص الودگی‌ قبلی به این ویروس وجود دارد.

درمان تبخال تناسلی یا تبخال تناسلی

درمان قطعی برای هرپس تناسلی وجود ندارد. اما داروهایی وجود دارد که می تواند دوره بروز علائم هرپس تناسلی را کوتاه تر کند. برخی داروهای مربوط به هرپس باید روزانه استفاده شود، این دارو کمک می کند تا احتمال انتقال عفونت هرپس تناسلی به شریک جنسی کاهش یابد. افراد مبتلا به هرپس تناسلی ممکن است نگران تاثیرات آن بر سلامت جنسی خود باشند. بهترین راه آن است که در مورد این نگرانی ها با پزشک مشورت کنید. مهم است بدانید هرپس تناسلی قابل درمان نیست اما می توان آن را کنترل کرد. برای درمان هرپس تناسلی از دارویی به نام آسیکلوویر (Aciclovir) استفاده می‌شود. آسیکلویر یک داروی ضد ویروس مطرح است که برای درمان بیماری‌های ویروسی به خصوص هرپس ویریده (عامل ایجاد تبخال) استفاده می‌شود. البته این دارو در درمان سایر بیماری‌های ویروسی همانند ایدز هم ممکن است مفید باشد.