بیماری واریکوسل: آیا واریکوسل می تواند باعث ناباروری در مردان شود؟

واریکوسل چیست؟

بیضه ها در درون کیسه بیضه قرار گرفته اند و سطح آن ها توسط پوست پوشانده شده است. همچنین کیسه بیضه حاوی سرخرگ و سیاهرگ می باشد که وظیفه خون رسانی به غدد تناسلی را بر عهده دارند اختلال در ساختار و عملکرد سیاهرگ کیسه بیضه، منجر به ایجاد واریس در بیضه ها می گردد که به آن واریکوسل (واریس بیضه) می گویند.

واریکوسل اتساع و پیچ خوردگی غیر طبیعی شبکه وریدی (سیاهرگی) بالای بیضه‌ است.

کیسه ی بیضه، کیسه ای پوستی است که بیضه ها را درون خود نگه می دارد. این کیسه همچنین شامل سرخرگ ها و سیاهرگ هایی است که خون را به غدد تناسلی می رسانند. اختلال در عملکرد یک سیاهرگ درون کیسه ی بیضه می تواند منجر به واریکوسل شود. در واقع واریکوسل به معنی گشاد شدن سیاهرگ های درونی کیسه ی بیضه است که به آنها شبکه پیچکی نیز می گویند.

واریکوسل بیماری ای مردانه و بسیار شایع است که ۱۵ درصد از مردان بزرگسال و ۲۰ درصد از نوجوانان را درگیر می کند. البته به طور کلی، بیشتر در سنین ۱۵ تا ۲۵ سال اتفاق می افتد.

این بیماری معمولا در سنین بلوغ اتفاق می افتد و احتمال بروز آن در بیضه چپ بیشتر است و این به دلیل یکسان نبودن آناتومی سمت راست و چپ بدن انسان است. به ندرت واریکوسل در هر دو بیضه رخ می دهد اما امکان آن صفر نیست. همچنین باید گفت همه ی انواع واریکوسل ها نمی توانند بر تولید اسپرم تاثیر گذارند.

واریکوسل  تنها در کیسه ی بیضه رخ می دهد و بسیار شبیه به واریس پا می باشد. این مشکل می تواند منجر به کاهش تولید و کیفیت اسپرم شود که در برخی موارد می تواند باعث ناباروری مردانه و کوچک شدن بیضه ها شود.

علائم واریکوسل

بیشتر مردان تا زمانی که مشکلات باروری را تجربه نکنند از واریکوسل خود آگاهی ندارند. نتیجه غیر طبیعی تجزیه و تحلیل مایع منی توسط معاینه فیزیکی پزشک پیگیری می شود و این زمانی است که ممکن است واریکوسل کشف شود.

 برخی از علائم واریکوسل عبارت است از:

• بزرگی و پیچ خوردگی رگ ها (سیاهرگ ها) درون کیسه ی بیضه که شبیه به یک کیسه ی کِرم می باشد.

• احساس سنگینی، گرفتگی و درد در پوست بیضه

• توده یا گره ای درون بیضه که درد ندارد

• یکی از بیضه ها بزرگتر یا سنگین تر از دیگری می باشد.

• دردی که هنگام ایستادن تشدید شده ولی با دراز کشیدن آرام می شود.

• کاهش تعداد اسپرم ها

• دردی که پس از فعالیت های شدید بدتر می شود.

• دردی که با گرمای هوا تشدید می شود.

خطرات واریکوسل

این بیماری زمانی می تواند خطرناک باشد و نیاز به درمان قطعی داشته باشد که مشکلات زیر را ایجاد کند:

ناباروری

مطالعات نشان می دهد که درصد ناباروری در مردان مبتلا به واریکوسل نسبت به مردانی که واریکوسل ندارند، بسیار بالاتر است. البته هنوز دلیل آن به درستی مشخص نیست. اما نظریه ای در این باره وجود دارد که علت را بالا رفتن دمای کیسه ی بیضه به علت تجمع خون، بیان می کند که می تواند منجر به کاهش تعداد و کیفیت اسپرم ها و در نهایت ناباروری شود. حتی اگر یکی از بیضه ها مبتلا به واریکوسل باشد، ممکن است به دلیل تجمع خون در رگ های گشاد شده، دمای هر دو بیضه افزایش پیدا کند.

تحقیقات نشان می دهد که ۲۵ درصد مردانی که در آزمایشات اسپرمی شان، مشکلی دیده می شود، واریکوسل دارند و با درمان آن، کیفیت اسپرم هایشان نیز بهبود پیدا می کند. به خاطر داشته باشید که تمام مردان مبتلا به واریکوسل نابارور نیستند و می توانند صاحب فرزند شوند.

امروزه توصیه شده است که واریکوسل تنها زمانی نیاز به درمان دارد که ویژگی های زیر را داشته باشد.

• به جز مشخص شدن در اسکن، در آزمایشات نیز خود را نشان دهد.

• تعداد اسپرم ها کم باشد و فرد به مدت ۲ سال نابارور بوده باشد.

• دلیل منطقی دیگری برای ناباروری فرد وجود نداشته باشد.

کوچکی بیضه ها

در صورتی که نوجوانی به یک واریکوسل بزرگ مبتلا شود، ممکن است بیضه های او به اندازه ی کافی رشد نکنند. در این مواقع ممکن است پزشک صلاح ببیند که بیضه ها سالیانه اندازه گیری شوند. با این حال بیضه ها ممکن است برای همیشه از حالت طبیعی خود کوچک تر بمانند که این نیز می تواند یکی از دلایل ناباروری باشد.

واریکوسل ناگهانی در مردان مسن

ابتلای ناگهانی به واریکوسل می تواند از علائم گرفتگی یکی از رگ های بزرگ شکمی باشد. این حالت تنها در مردان بالای ۴۰ سال اتفاق می افتد که البته بسیار نادر است.

بر هم خوردن تعادل هورمونی

همزمان با واکنش سلول ها نسبت به افزایش فشار، تغییر هورمونی نیز اتفاق می افتد و باعث بالا رفتن سطح LH می شود. این هورمون در هر دو خانم ها و آقایان وجود دارد، اما در خانم ها بیشتر است. واریکوسل ممکن است بر سطح تستوسترون نیز تاثیر بگذارد.

تشخیص واریکوسل

واریکوسل را می توان در طی معاینه بدنی تشخیص داد. ممکن است متخصص اورولوژی از شما بخواهد که بایستید و لخت شوید.

او سپس بدن شما را معاینه می کند. اگر واریکوسل وجود داشته باشد، تحمل کردن وزن شما معمولاً باعث بزرگ شدن واریکوسل و آشکار شدن آن می شود.

همچنین ممکن است بدون نیاز به لخت شدن قابل رویت باشد. ممکن است پزشک در هنگام دراز کشیدن نیز شما را معاینه کند. واریکوسل هنگام قرار گرفتن در حالت افقی و دراز کشیدن بایستی ناپدید شود.

درجه بندی واریکوسل

• سطح1: وریدها در چنین شرایطی در حالت فشار قابل لمس هستند.

• سطح2: در این شرایط ورید ها در حالت ایستاده قابل لمس کردن هستند.

• سطح3: در این وضعیت ورید ها در حالت ایستاده قابل مشاهده هستند.

در صورتی که پزشک با معاینات بالینی و فیزیکی به نتیجه ای نرسد، از تست های تشخیصی کمک گرفته خواهد شد. تست اولتراسوند، از جمله تست هایی است که به تشخیص علت بروز واریکوسل کمک می کند. این تست که با استفاده از امواج صوتی انجام می شود، جزئیات دقیقی از ساختارهای داخلی بدن را در اختیار پزشک قرار می دهد.

سایر تست ها مانند آنالیز مایع منی و یا تست های هورمونی، به تشخیص بالا بودن هورمون FSH و پایین بودن هورمون تستوسترون کمک می کنند. این قبیل تست ها زمانی انجام می شوند که پزشک مشکوک به اختلال عملکرد بیضه ها باشد.

علل واریکوسل

هیچ کس مطمئن نیست که علت وقوع واریکوسل چیست و چه عواملی در وقوع واریکوسل نقش دارند. این علائم ممکن است برای اولین بار در دوران بلوغ ظاهر شوند.

دستگاه تولید مثلی مردانه، طناب منوی یا اسپرماتیک خون را به درون و بیرون بیضه منتقل می کند. با اینکه هنوز مشخص نیست که علت اصلی واریکوسل چیست، اما بسیاری از متخصصین معتقدند که واریکوسل زمانی شکل می گیرد که دریچه های رگ های درون طناب اسپرماتیک، مانع از جریان صحیح خون می شوند. در نتیجه رگ ها برای جبران این مشکل، گشاد می شوند. گشاد شدن رگ ها می تواند به بیضه ها آسیب بزند و باعث سخت شدن باروری مردان شود.

راه های درمان واریکوسل

درمان واریکوسل دارویی نبوده و فقط از طریق جراحی قابل درمان است. گزینه های درمانی واریکوسل شامل موارد زیر است:

واریکوسلکتومی میکروسکوپی

این عمل جراحی بسیار ماهرانه انجام می شود و به معنای این است که از طریق کشاله ران یک برش منفرد ایجاد می شود که در حدود یک اینچ بالا و به سمت آلت است و از میکروسکوپ برای کمک به ترمیم استفاده می کند.

این روش جراحی دارای کمترین خطرات و کمترین زمان بهبودی است و آن را به عنوان یک روش جراحی واریکوسل انتخاب می کند.

واریکوسلکتومی لاپاروسکوپی

در این روش جراحی واریکوسل، حالت ترمیم از طریق شکم انجام می شود. به دلیل افزایش خطر و زمان بهبودی طولانی تر، این بندرت انتخاب می شود.

درمان آمبولیزاسیون زیرپوستی

آمبولیزاسیون واریکوسل جایگزین جراحی واریکوسل است. برای انجام این روش ابتدا یک لوله تو خالی کوچک به نام کاتتر کوچک به ورید کشاله‌ی ران یا گردن وارد می‌شود. سپس لوله را با استفاده از تصاویر اشعه ایکس به واریکوسل هدایت می‌کند. سپس کویل یا مواد شیمیایی از طریق لوله به واریکوسل منتقل می‌شود تا از عبور خون از رگ‌های غیر طبیعی جلوگیری کند و آن را به رگ‌های نرمال می‌فرستد.

این روش همچنین بدون اقامت شبانه در بیمارستان انجام می‌شود. عمل جراحی کمک می‌کند تا تعداد اسپرم افزایش یابد. با این حال، باروری را بهبود نخواهد داد.