ازدواج موقت و فرزند در ازدواج موقت
ازدواج موقت یا به تعبیر حقوقی «نکاح منقطع» برابر ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی عبارت است از ایجاد علقه زوجیت میان زن و مردی که مانعی برای نکاح نداشته باشند برای مدت معین با این قید که در عقد موقت تعیین میزان معین مهریه از شرایط صحت عقد محسوب می‌شود. بنابراین از نظر قانون ازدواج موقت یک نوع از عقد نکاح است که مورد حمایت قانونگذار خواهد بود و همین طور فرزند در ازدواج موقت که از این رابطه حاصل می‌شود فرزندی مشروع است و از تمامی حقوق «اولاد» طبق قانون برخوردار خواهد بود.
اهمیت ثبت ازدواج موقت و فرزند در ازدواج موقت
از آنجا که ازدواج موقت همواره به صورت پنهانی و بیشتر توسط افراد متاهل صورت می پذیرد، لذا چنین ازدواجی در دفاتر ثبت ازدواج و شناسنامه ها ثبت نمی گردد و در صورت بارداری در ازدواج موقت مسائل مشکلات فراوانی برای مادر و فرزند ایجاد خواهد شد.
عدم ثبت ازدواج موقت و اینکه قانونگذار الزامی برای این کار در نظر نگرفته است زنان را دچار مخمصه‌های حقوقی کرده است. فرزند در ازدواج موقت ملحق به این رابطه اگرچه مشروع است اما به دلیل عدم ثبت بعضاً برای مادر دردسرساز است و اثبات مشروعیت آن چالش بزرگی برای زنانی است که با این مسأله دست به گریبان هستند. اثرات ثبت نکاح منقطع بیش از همه در حفظ حقوق زوجه خود را نشان می‌دهد و پس از آن در خصوص حقوق فرزندان به وجود آمده از عقد موقت. در این رابطه باید گفت این فرزندان از تمامم حقوقی که قانون برای اولاد در نظر گرفته بهره‌مند خواهند بود و در این خصوص تفاوتی میان اولاد ناشی از عقد دائم و موقت وجود ندارد.
بنابراین ثبت واقعه عقد موقت به نحوی که در دادگاه قابل استناد باشد ضروری است. هرگاه وقوع عقد موقت (چه به‌طور رسمی در دفترخانه و چه به شکل دیگری) اثبات شود آثار حقوقی ناشی از آن برای زوجه و اولاد ناشی از این نوع عقد فراهم می‌شود. در غیر این صورت اثبات واقعه عقد موقت در دادگاه با توجه به دلایل و قراین میتواند بسیار سخت و در پاره‌ای موارد ناممکن باشد.
مطابق با ماده ی ۱۱۵۸ قانون مدنی طفل متولد شده در زمان زوجیت به شرطی که از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد کمتر از ۶ ماه و بیشتر از ۱۰ ماه نگذشته باشد ، متعلق به شوهر است ، لذا در صورت انکار مرد ، زن می تواند به دادگاه مراجعه نماید و درخواست زوجیت داده تا نسب فرزند به پدر اثبات گردد.
حکم قانونی بارداری در ازدواج موقت
اگر چه ثبت نشدن ازدواج موقت، غیر قانونی نبوده و مجازاتی ندارد اما در مواردی که زن باردار شود، جهت تعیین هویت فرزند متولد شده ، قانون حمایت از خانواده مرد را مجبور به ثبت ازدواج موقت کرده است .
این مسئله در ماده ۲۱ قانون جدید حمایت از خانواده چنین آمده است ؛ در جهت استواری روابط خانوادگی، مطابق با نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، ازدواج دائم مبنای تشکیل خانواده است و مورد حمایت قرار دارد و ازدواج موقت با تابعیت از قوانین شرعی و مدنی در مواردی چون ؛ باردار شدن زن، توافق زوجین و شرط ضمن عقد ثبت آن الزامی خواهد بود .
در صورت عدم ثبت ازدواج موقت و بارداری در ازدواج موقت، اثبات نسب فرزند به پدر مشکل خواهد بود و ممکن است که مرد زیر بار نرفته و مشکلات حیثیتی و حقوقی بسیاری برای زن ایجاد گردد.
مطابق با ماده ی ۱۲۵۸ قانون مدنی، زن جهت اثبات دعوی نسب فرزند به پدر، باید ۵ دلیل را دارا باشد؛ اقرار، اسناد کتبی، شهادت، امارت و قسم، لذا در این راستا اگر ازدواج موقت ثبت نشده باشد و اسناد کتبی که از ۵ دلیل اثبات هر دعوی هستند، موجود نباشد اثبات نسب فرزند به پدر با مشکل مواجه می شود.
شناسنامه فرزند حاصل از ازدواج موقت
در تبصره ماده 16 قانون ثبت احوال پیش بینی شده وقتی ازدواج رسما به ثبت نرسیده، اگر پدر با شناسنامه خودش مراجعه کند، شناسنامه با مشخصات پدر و نام خانوادگی او صادر می شود. اما اگر به هر دلیلی، حضور پدر میسر نباشد، مادر با داشتن حکم "امین موقت" که نشان دهنده سرپرستی او بر کودک است، به ثبت احوال مراجعه می کند و شناسنامه ای یک طرفه با مشخصات و نام خاتوادگی مادر به طفل داده می شود.
با استنباط به ماده ١۶ قانون ثبت احوال اگر ازدواج پدر و مادر شرعی بوده اما به ثبت نرسیده باشد، باید پدر و مادر هر دو جهت اخذ شناسنامه حضور داشته باشند اما اگر بنا به هر علتی امکان دسترسی به پدر وجود نداشته باشد و بعضا ممکن است که مردان به بهانه های مختلف از انجام این تعهد امتناع ورزند، لذا قانونگذار راه حلی را اتخاذ نموده تا بر مبنای آن مادر بتواند با انجام مراحل ذیل برای نوزاد خود شناسنامه اخذ نماید:
در ابتدا مادر می بایست به دادگاه خانواده مراجعه و تقاضای صدور حکم “امین موقت” را بنماید. با دریافت حکم امین موقت، مادر دارای سمت قانونی شده و میتواند با مراجعه به اداره ثبت احوال، اقدام به گرفتن شناسنامه نوزاد بنام خود را دریافت نماید.
نکته مهم این است که در این شرایط حتما می بایست پدر ایرانی باشد و امکان دسترسی به او وجود نداشته باشد و مادر می بایست جهت اثبات ادعای خود، شهود و مدارک لازم را به دادگاه معرفی نماید. بنابراین با صدور این حکم، شناسنامه توسط اداره ثبت احوال بنام خانوادگی مادر صادر می گردد و تنها نام کوچک پدر در شناسنامه درج می شود.
مضاف بر اینکه مطابق با قانون، ادارات ثبت احوال مکلف می باشند که در ابتدا حکم امین موقت را رویت و بعد اقدام به صدور شناسنامه بنام مادر نمایند. ناگفته نماند که در شرایط فوق الذکر، اگر پدر به تنهایی جهت اخذ شناسنامه مراجعت نماید، شناسنامه یکطرفه بنام خانوادگی او صادر می گردد.
نکته قابل توجه این است که اگر با روال فوق الذکر، شناسنامه بنام خانوادگی مادر صادر گردید، اما بعد از گذشت مدتی، پدر بازگردد، با مراجعه به دادگاه و صدور حکم اثبات نسب، مشخصات پدر نیز در شناسنامه قید و نام خانوادگی طفل به نام خانوادگی پدر تغییر می نماید.
دیدگاه